രാമായണം/സുന്ദരകാണ്ഡം/അധ്യായം16

<രാമായണം‎ | സുന്ദരകാണ്ഡം

            രാമായണം / സുന്ദരകാണ്ഡം
            രചന :വാല്മീകി 
            അദ്ധ്യായം 16

    1
    പ്രശംസ്യ തു പ്രശസ്തവ്യാം സീതാം താം ഹരിപുംഗവഃ.
    ഗുണാഭിരാമം രാമം ച പുനശ്ചിന്താപരോഭവത്.
    2
    സ മുഹൂർത്തമിവ ധ്യാത്വാ ബാഷ്പപര്യാകുലേക്ഷണഃ.
    സീതാമാശ്രിത്യ തേജസ്വീ ഹനൂമാൻ വിലലാപ ഹ.
    3
    മാന്യാ ഗുരുവിനീതസ്യ ലക്ഷ്മണസ്യ ഗുരുപ്രിയാ. 
    യദി സീതാ ഹി ദുഃഖാർത്താ കാലോ ഹി ദുരതിക്രമഃ.
    4
    രാമസ്യ വ്യവസായജ്ഞാ ലക്ഷ്മണസ്യ ച ധീമതഃ.
    നാത്യർത്തം ക്ഷുഭ്യതേ ദേവീ ഗംഗേവ ജലദാഗമേ.
    5
    തുല്യശീലവയോവൃത്താം തുല്യാഭിജനലക്ഷണാം.
    രാഘവോർഹതി വൈദേഹീം തം ചേയമസിതേക്ഷണാ.
    6
    താം ദൃഷ്ട്വാ നവഹേമാഭ്യാം ലോകകാന്താമിവ ശ്രിയം.
    ജഗാമ മനസാ രാമം വചനം ചേദമബ്രവീത്.
    7
    അസ്യാ ഹേതോർവിശാലാക്ഷ്യാ ഹതോ വാലീ മഹാബലഃ.
    രാവണപ്രതിമോ വീര്യേ കബന്ധശ്ച നിപാതിതഃ.
    8
    വിരാധശ്ച ഹതഃ സംഖ്യേ രാക്ഷസോ ഭീമവിക്രമഃ.
    വനേ രാമേണ വിക്രമ്യ മഹേന്ദ്രേണേവ ശമ്പരഃ.
    9
    ചതുർദശ സഹസ്രാണി രക്ഷസാം ഭീമകർമണാം.
    നിഹതാനി ജനസ്ഥാനേ ശരൈരഗ്നിശിഖോപമൈഃ.
    10
    ഖരശ്ച നിഹതഃ സംഖ്യേ ത്രിശിരാശ്ച നിപാതിതഃ.
    ദൂഷണശ്ച മഹാതേജാ രാമേണ വിദിതാതേമനാ.
    11
    ഐശ്വര്യം വാനരാണാം ച ദുർലഭം വാലിപാലിതം. 
    അസ്യാ നിമിത്തേ സുഗ്രീവഃ പ്രാപ്തവാൻ ലോകവിശ്രുതഃ.
    12
    സാഗരശ്ച മയാക്രാന്തഃ ശ്രീമാൻ നദനദീപതിഃ.
    അസ്യാ ഹേതോർവിശാലാക്ഷ്യാഃ പുരീ ചേയം നിരീക്ഷിതാ.
    13
    യദി രാമഃ സമുദ്രാന്താം മേദിനീം പരിവർത്തയേത്.
    അസ്യാഃ കൃതേ ജഗത് ചാപി യുക്തമിത്യേവ മേ മതിഃ.
    14
    രാജ്യം വാ ത്രിഷു ലോകേഷു സീതാ വാ ജനകാത്മജാ.
    ത്രൈലോക്യരാജ്യം സകലം സീതയാ നാപ്നുയാത് കലാം.
    15
    ഇയം സാ ധർമ്മശീലസ്യ ജനകസ്യ മഹാത്മനഃ.
    സുതാ മൈഥലരാജ്യസ്യ സീതാ ഭർതൃദൃഢവ്രതാ.
    16
    ഉത്ഥിതാ മേദിനീം ഭിത്വാ ക്ഷേത്രേ ഹലമുഖക്ഷതേ.
    പദ്മരേണുനിഭൈഃ കീർണാ ശുഭൈഃ കേദാരപാംസുഭിഃ
    17
    വിക്രാന്തസ്യാര്യശീലസ്യ സംയുഗേഷ്വനിവർത്തിനഃ.
    സ്നുഷാ ദശരഥസ്യൈഷാ ജ്യേഷ്ഠാ രാജ്ഞോ യശസ്വിനീ.
    18
    ധർമ്മജ്ഞസ്യ കൃതജ്ഞസ്യ രാമസ്യ വിദിതാത്മനഃ.
    ഇയം സാ ദയിതാ ഭാര്യാ രാക്ഷസീവശമാഗതാ.
    19
    സർവാൻ ഭോഗാൻ പരിത്യജ്യ ഭർതൃസ്നേഹബലാത് കൃതാ.
    അചിന്തയിത്വാ കഷ്ടാനി പ്രവിഷ്ടാ നിർജനം വനം.
    20
    സംതുഷ്ടാ ഫലമൂലേന ഭർതൃശുശ്രൂഷണാപരാ.
    യാ പരാം ഭജതേ പ്രീതിം വനേ∫പി ഭവനേ യഥാ.
    21
    സേയം കനകവർണാംഗീ നിത്യം സുസ്മിതഭാഷിണീ.
    സഹതേ യാതനാമേതാമനർഥാനാമഭാഗിനീ.
    22
    ഇമാം തു ശീലസമ്പന്നാം ദ്രഷ്ടുമിച്ഛതി രാഘവഃ.
    രാവണേന പ്രമഥിതാം പ്രപാമിവ പിപാസിതഃ.
    23
    അസ്യാ നൂനം പുനർലാഭാത് രാഘവഃ പ്രീതിമേഷ്യതി.
    രാജാ രാജ്യപരിഭ്രഷ്ടഃ പുനഃ പ്രാപ്യേവ മേദിനീം.
    24
    കാമഭോഗൈഃ പരിത്യക്താ ഹീനാ ബന്ധുജനേന ച.
    ധാരയത്യാത്മനോ ദേഹം തത്സമാഗമകാങ്ക്ഷിണീ.
    25
    നൈഷാ പശ്യതി രാക്ഷസ്യോ നേമാൻ പുഷ്പഫലദ്രുമാൻ.
    ഏകസ്ഥഹൃദയാ നൂനം രാമമേവാനുപശ്യതി.
    26
    ഭർത്താ നാമ പരം നാര്യാഃ ശോഭനം ഭൂഷണാദപി.
    ഏഷാ ഹി രഹിതാ തേന ശോഭനാർഹാ ന ശോഭതേ.
    27
    ദുഷ്കരം കുരുതേ രാമോ ഹീനോ യദനയാ പ്രഭുഃ.
    ധാരയത്യാത്മനോ ദേഹം ന ദുഃഖേനാവസീദതി.
    28
    ഇമാമസിതകേശാന്താം ശതപത്രനിഭേക്ഷണാം.
    സുഖാർഹാം ദുഃഖിതാം ജ്ഞാത്വാ മമാപി വ്യഥിതം മനഃ.
    29
    ക്ഷിതിക്ഷമാ പുഷ്കരസന്നിഭേക്ഷണാ 
       യാ രക്ഷിതാ രാഘവലക്ഷ്മണാഭ്യാം.
    സാ രാക്ഷസേഭിർവികൃതേക്ഷണാഭിഃ
       സംരക്ഷതേ സംപ്രതി വൃക്ഷമൂലേ.
    30
    ഹിമഹതനളിനീവ നഷ്ടശോഭാ 
       വ്യസനപരമ്പരയാ നിപീഡ്യമാനാ.
    സഹചരരഹിതേവ ചക്രവാകീ 
       ജനകസുതാ കൃപണാം ദശാം പ്രപന്നാ.
    31
    അസ്യാ ഹി പുഷ്പാവനതാഗ്രശാഖാഃ.
       ശോകം ദൃഢം വൈ ജനയന്ത്യശോകാഃ.
    ഹിമവ്യപായേന ച ശീതരശ്മി-
       രഭ്യുത്ഥിതാ നൈകസഹസ്രരശ്മിഃ.
    32
    ഇത്യേവമർത്ഥം കപിരന്വവേക്ഷ്യ
       സീതേയമിത്യേവ തു ജാതബുദ്ധിഃ.
    സംശ്രിത്യ തസ്മിൻ നിഷസാദ വൃക്ഷേ
       ബലീ ഹരീണാമൃഷഭസ്തരസ്വീ.

ഇതി ശ്രീമദ് രാമായണേ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ ഷോഡശഃ സർഗ്ഗഃ.