മഹാഭാരതം മൂലം/സൗപ്തികപർവം/അധ്യായം1
| ←മഹാഭാരതം മൂലം/സൗപ്തികപർവം | മഹാഭാരതം മൂലം/സൗപ്തികപർവം രചന: അധ്യായം1 |
അധ്യായം2→ |
1 [സമ്ജയ]
തതസ് തേ സഹിതാ വീരാഃ പ്രയാതാ ദക്ഷിണാമുഖാഃ
ഉപാസ്തമയ വേലായാം ശിബിരാഭ്യാശം ആഗതാഃ
2 വിമുച്യ വാഹാംസ് ത്വരിതാ ഭീതാഃ സമഭവംസ് തദാ
ഗഹനം ദേശം ആസാദ്യ പ്രച്ഛന്നാ ന്യവിശന്ത തേ
3 സേനാനിവേശം അഭിതോ നാതിദൂരം അവസ്ഥിതാഃ
നിവൃത്താ നിശിതൈഃ ശസ്ത്രൈഃ സമന്താത് ക്ഷതവിക്ഷതാഃ
4 ദീർഘം ഉഷ്ണം ച നിഃശ്വസ്യ പാണ്ഡവാൻ അന്വചിന്തയൻ
ശ്രുത്വാ ച നിനദം ഘോരം പാണ്ഡവാനാം ജയൈഷിണാം
5 അനുസാര ഭരാദ് ഭീതാഃ പ്രാങ്മുഖാ പ്രാദ്രവൻ പുനഃ
തേ മുഹൂർതം തതോ ഗത്വാ ശ്രാന്തവാഹാഃ പിപാസിതാഃ
6 നാമൃഷ്യന്ത മഹേഷ്വാസാഃ ക്രോധാമർഷവശം ഗതാഃ
രാജ്ഞോ വധേന സന്തപ്താ മുഹൂർതം സമവസ്ഥിതാഃ
7 [ധൃ]
അശ്രദ്ധേയം ഇദം കർമകൃതം ഭീമേന സഞ്ജയ
യത് സ നാഗായുത പ്രാണഃ പുത്രോ മമ നിപാതിതഃ
8 അവധ്യഃ സർവഭൂതാനാം വജ്രസംഹനനോ യുവാ
പാണ്ഡവൈഃ സമരേ പുത്രോ നിഹതോ മമ സഞ്ജയ
9 ന ദിഷ്ടം അഭ്യതിക്രാന്തും ശക്യം ഗാവൽഗണേ നരൈഃ
യത് സമേത്യ രണേ പാർഥൈഃ പുത്രോ മമ നിപാതിതഃ
10 അദ്രിസാരമയം നൂനം ഹൃദയം മമ സഞ്ജയ
ഹതം പുത്രശതം ശ്രുത്വാ യൻ ന ദീർണം സഹസ്രധാ
11 കഥം ഹി വൃദ്ധമിഥുനം ഹതപുത്രം ഭവിഷ്യതി
ന ഹ്യ് അഹം പാണ്ഡവേയസ്യ വിഷയേ വസ്തും ഉത്സഹേ
12 കഥം രാജ്ഞഃ പിതാ ഭൂത്വാ സ്വയം രാജാ ച സഞ്ജയ
പ്രേഷ്യഭൂതഃ പ്രവർതേയം പാണ്ഡവേയസ്യ ശാസനാത്
13 ആജ്ഞാപ്യ പൃഥിവീം സർവാം സ്ഥിത്വാ മൂർധ്നി ച സഞ്ജയ
കഥം അദ്യ ഭവിഷ്യാമി പ്രേഷ്യഭൂതോ ദുരന്ത കൃത്
14 കഥം ഭീമസ്യ വാക്യാനി ശ്രോതും ശക്ഷ്യാമി സഞ്ജയ
യേന പുത്രശതം പൂർണം ഏകേന നിഹതം മമ
15 കൃതം സത്യം വചസ് തസ്യ വിദുരസ്യ മഹാത്മനഃ
അകുർവതാ വചസ് തേന മമ പുത്രേണ സഞ്ജയ
16 അധർമേണ ഹതേ താത പുത്രേ ദുര്യോധനേ മമ
കൃതവർമാ കൃപോ ദ്രൗണിഃ കിം അകുർവത സഞ്ജയ
17 [സ്]
ഗത്വാ തു താവകാ രാജൻ നാതിദൂരം അവസ്ഥിതാഃ
അപശ്യന്ത വനം ഘോരം നാനാദ്രുമലതാകുലം
18 തേ മുഹൂർതം തു വിശ്രമ്യ ലബ്ധതോയൈർ ഹയോത്തമൈഃ
സൂര്യാസ്തമയ വേലായാം ആസേദുഃ സുമഹദ് വനം
19 നാനാമൃഗഗണൈർ ജുഷ്ടം നാനാപക്ഷിസമാകുലം
നാനാദ്രുമലതാച്ഛന്നം നാനാവ്യാലനിഷേവിതം
20 നാനാ തോയസമാകീർണം തഡാഗൈർ ഉപശോഭിതം
പദ്മിനീ ശതസഞ്ഛന്നം നീലോത്പലസമായുതം
21 പ്രവിശ്യ തദ് വനം ഘോരം വീക്ഷമാണാഃ സമന്തതഃ
ശാഖാ സഹസ്രസഞ്ഛന്നം ന്യഗ്രോധം ദദൃശുസ് തതഃ
22 ഉപേത്യ തു തദാ രാജൻ ന്യഗ്രോധം തേ മഹാരഥാഃ
ദദൃശുർ ദ്വിപദാം ശ്രേഷ്ഠാഃ ശ്രേഷ്ഠം തം വൈ വനസ്പതിം
23 തേ ഽവതീര്യ രഥേഭ്യസ് തു വിപ്രമുച്യ ച വാജിനഃ
ഉപസ്പൃശ്യ യഥാന്യായം സന്ധ്യാം അന്വാസത പ്രഭോ
24 തതോ ഽസ്തം പർവതശ്രേഷ്ഠം അനുപ്രാപ്തേ ദിവാകരേ
സർവസ്യ ജഗതോ ധാത്രീ ശർവരീ സമപദ്യത
25 ഗ്രഹനക്ഷത്രതാരാഭിഃ പ്രകീർണാഭിർ അലങ്കൃതം
നഭോഽംശുകം ഇവാഭാതി പ്രേക്ഷണീയം സമന്തതഃ
26 ഈഷച് ചാപി പ്രവൽഗന്തി യേ സത്ത്വാ രാത്രിചാരിണഃ
ദിവാ ചരാശ് ച യേ സത്ത്വാസ് തേ നിദ്രാവശം ആഗതാഃ
27 രാത്രിഞ്ചരാണാം സത്ത്വാനാം നിനാദോ ഽഭൂത് സുദാരുണഃ
ക്രവ്യാദാശ് ച പ്രമുദിതാ ഘോരാ പ്രാപ്താ ച ശർവരീ
28 തസ്മിൻ രാത്രിമുഖേ ഘോരേ ദുഃഖശോകസമന്വിതാഃ
കൃതവർമാ കൃപോ ദ്രൗണിർ ഉപോപവിവിശുഃ സമം
29 തത്രോപവിഷ്ടാഃ ശോചന്തോ ന്യഗ്രോധസ്യ സമന്തതഃ
തം ഏവാർഥം അതിക്രാന്തം കുരുപാണ്ഡവയോഃ ക്ഷയം
30 നിദ്രയാ ച പരീതാംഗാ നിഷേദുർ ധരണീതലേ
ശ്രമേണ സുദൃഢം യുക്താ വിക്ഷതാ വിവിധൈഃ ശരൈഃ
31 തതോ നിദ്രാവശം പ്രാപ്തൗ കൃപ ഭോജൗ മഹാരഥൗ
സുഖോചിതാവ് അദുഃഖാർഹൗ നിഷണ്ണൗ ധരണീതലേ
തൗ തു സുപ്തൗ മഹാരാജ ശ്രമശോകസമന്വിതൗ
32 ക്രോധാമർഷവശം പ്രാപ്തോ ദ്രോണപുത്രസ് തു ഭാരത
നൈവ സ്മ സ ജഗാമാഥ നിദ്രാം സർപ ഇവ ശ്വസൻ
33 ന ലേഭേ സ തു നിദ്രാം വൈ ദഹ്യമാനോ ഽതിമന്യുനാ
വീക്ഷാം ചക്രേ മഹാബാഹുസ് തദ് വനം ഘോരദർശനം
34 വീക്ഷമാണോ വനോദ്ദേശം നാനാ സത്ത്വൈർ നിഷേവിതം
അപശ്യത മഹാബാഹുർ ന്യഗ്രോധം വായസായുതം
35 തത്ര കാകസഹസ്രാണി താം നിശാം പര്യണാമയൻ
സുഖം സ്വപന്തഃ കൗരവ്യ പൃഥക്പൃഥഗ് അപാശ്രയാഃ
36 സുപ്തേഷു തേഷു കാകേഷു വിസ്രബ്ധേഷു സമന്തതഃ
സോ ഽപശ്യത് സഹസായാന്തം ഉലൂകം ഘോരദർശനം
37 മഹാസ്വനം മഹാകായം ഹര്യക്ഷം ബഭ്രു പിംഗലം
സുദീർഘഘോണാ നഖരം സുപർണം ഇവ വേഗിനം
38 സോ ഽഥ ശബ്ദം മൃദും കൃത്വാ ലീയമാന ഇവാണ്ഡജഃ
ന്യഗ്രോധസ്യ തതഃ ശാഖാം പ്രാർഥയാം ആസ ഭാരത
39 സംനിപത്യ തു ശാഖായാം ന്യഗ്രോധസ്യ വിഹംഗമഃ
സുപ്താഞ് ജഘാന സുബഹൂൻ വായസാൻ വായസാന്തകഃ
40 കേഷാം ചിദ് അച്ഛിനത് പക്ഷാഞ് ശിരാംസി ച ചകർത ഹ
ചരണാംശ് ചൈവ കേഷാം ചിദ് ബഭഞ്ജ ചരണായുധഃ
41 ക്ഷണേനാഹൻ സബലവാൻ യേ ഽസ്യ ദൃഷ്ടിപഥേ സ്ഥിതാഃ
തേഷാം ശരീരാവയവൈഃ ശരീരൈശ് ച വിശാം പതേ
ന്യഗ്രോധമണ്ഡലം സർവം സഞ്ഛന്നം സർവതോ ഽഭവത്
42 താംസ് തു ഹത്വാ തതഃ കാകാൻ കൗശികോ മുദിതോ ഽഭവത്
പ്രതികൃത്യ യഥാകാമം ശത്രൂണാം ശത്രുസൂദനഃ
43 തദ് ദൃഷ്ട്വാ സോപധം കർമ കൗശികേന കൃതം നിശി
തദ്ഭാവകൃതസങ്കൽപോ ദ്രൗണിർ ഏകോ വ്യചിന്തയത്
44 ഉപദേശഃ കൃതോ ഽനേന പക്ഷിണാ മമ സംയുഗേ
ശത്രുണാം ക്ഷപണേ യുക്തഃ പ്രാപ്തകാലശ് ച മേ മതഃ
45 നാദ്യ ശക്യാ മയാ ഹന്തും പാണ്ഡവാ ജിതകാശിനഃ
ബലവന്തഃ കൃതോത്സാഹാ ലബ്ധലക്ഷാഃ പ്രഹാരിണഃ
രാജ്ഞഃ സകാശേ തേഷാം ച പ്രതിജ്ഞാതോ വധോ മയാ
46 പതംഗാഗ്നിസമാം വൃത്തിം ആസ്ഥായാത്മ വിനാശിനീം
ന്യായതോ യുധ്യമാനസ്യ പ്രാണത്യാഗോ ന സംശയഃ
ഛദ്മനാ തു ഭവേത് സിദ്ധിഃ ശത്രൂണാം ച ക്ഷയോ മഹാൻ
47 തത്ര സംശയിതാദ് അർഥാദ് യോ ഽർഥോ നിഃസംശയോ ഭവേത്
തം ജനാ ബഹു മന്യന്തേ യേ ഽർഥശാസ്ത്രവിശാരദാഃ
48 യച് ചാപ്യ് അത്ര ഭവേദ് വാച്യം ഗർഹിതം ലോകനിന്ദിതം
കർതവ്യം തൻ മനുഷ്യേണ ക്ഷത്രധർമേണ വർതതാ
49 നിന്ദിതാനി ച സർവാണി കുത്സിതാനി പദേ പദേ
സോപധാനി കൃതാന്യ് ഏവ പാണ്ഡവൈർ അകൃതാത്മഭിഃ
50 അസ്മിന്ന് അർഥേ പുരാ ഗീതൗ ശ്രൂയേതേ ധർമചിന്തകൈഃ
ശ്ലോകൗ ന്യായം അവേക്ഷദ്ഭിസ് തത്ത്വാർഥം തത്ത്വദർശിഭിഃ
51 പരിശ്രാന്തേ വിദീർണേ ച ഭുഞ്ജാനേ ചാപി ശത്രുഭിഃ
പ്രസ്ഥാനേ ച പ്രവേശേ ച പ്രഹർതവ്യം രിപോർ ബലം
52 നിദ്രാർതം അർധരാത്രേ ച തഥാ നഷ്ടപ്രണായകം
ഭിന്നയോധം ബലം യച് ച ദ്വിധാ യുക്തം ച യദ് ഭവേത്
53 ഇത്യ് ഏവം നിശ്ചയം ചക്രേ സുപ്താനാം യുധി മാരണേ
പാണ്ഡൂനാം സഹ പാഞ്ചാലൈർ ദ്രോണപുത്രഃ പ്രതാപവാൻ
54 സ ക്രൂരാം മതിം ആസ്ഥായ വിനിശ്ചിത്യ മുഹുർ മുഹുഃ
സുപ്തൗ പ്രാബോധയത് തൗ തു മാതുലം ഭോജം ഏവ ച
55 നോത്തരം പ്രതിപേദേ ച തത്ര യുക്തം ഹ്രിയാ വൃതഃ
സ മുഹൂർതം ഇവ ധ്യാത്വാ ബാഷ്പവിഹ്വലം അബ്രവീത്
56 ഹതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ഏകവീരോ മഹാബലഃ
യസ്യാർഥേ വൈരം അസ്മാഭിർ ആസക്തം പാണ്ഡവൈഃ സഹ
57 ഏകാകീ ബഹുഭിഃ ക്ഷുദ്രൈർ ആഹവേ ശുദ്ധവിക്രമഃ
പാതിതോ ഭീമസേനേന ഏകാദശ ചമൂപതിഃ
58 വൃകോദരേണ ക്ഷുദ്രേണ സുനൃശംസം ഇദം കൃതം
മൂർധാഭിഷിക്തസ്യ ശിരഃ പാദേന പരിമൃദ്നതാ
59 വിനർദന്തി സ്മ പാഞ്ചാലാഃ ക്ഷ്വേഡന്തി ച ഹസന്തി ച
ധമന്തി ശംഖാഞ് ശതശോ ഹൃഷ്ടാ ഘ്നന്തി ച ദുന്ദുഭീൻ
60 വാദിത്രഘോഷസ് തുമുലോ വിമിശ്രഃ ശംഖനിസ്വനൈഃ
അനിലേനേരിതോ ഘോരോ ദിശഃ പൂരയതീവ ഹി
61 അശ്വാനാം ഹേഷമാണാനാം ഗജാനാം ചൈവ ബൃംഹതാം
സിംഹനാദശ് ച ശൂരാണാം ശ്രൂയതേ സുമഹാൻ അയം
62 ദിശം പ്രാചീം സമാശ്രിത്യ ഹൃഷ്ടാനാം ഗർജതാം ഭൃശം
രഥനേമി സ്വനാശ് ചൈവ ശ്രൂയന്തേ ലോമഹർഷണാഃ
63 പാണ്ഡവൈർ ധാർതരാഷ്ട്രാണാം യദ് ഇദം കദനം കൃതം
വയം ഏവ ത്രയഃ ശിഷ്ടാസ് തസ്മിൻ മഹതി വൈശസേ
64 കേ ചിൻ നാഗശതപ്രാണാഃ കേ ചിത് സർവാസ്ത്രകോവിദാഃ
നിഹതാഃ പാണ്ഡവേയൈഃ സ്മ മന്യേ കാലസ്യ പര്യയം
65 ഏവം ഏതേന ഭാവ്യം ഹി നൂനം കാര്യേണ തത്ത്വതഃ
യഥാ ഹ്യ് അസ്യേദൃശീ നിഷ്ഠാ കൃതേ കാര്യേ ഽപി ദുഷ്കരേ
66 ഭവതോസ് തു യദി പ്രജ്ഞാ ന മോഹാദ് അപചീയതേ
വ്യാപന്നേ ഽസ്മിൻ മഹത്യ് അർഥേ യൻ നഃ ശ്രേയസ് തദ് ഉച്യതാം