മഹാഭാരതം മൂലം/സഭാപർവം/അധ്യായം12

മഹാഭാരതം മൂലം/സഭാപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം12

1 [വ്]
     ഋഷേസ് തദ് വചനം ശ്രുത്വാ നിശശ്വാസ യുധിഷ്ഠിരഃ
     ചിന്തയൻ രാജസൂയാപ്തിം ന ലേഭേ ശർമ ഭാരത
2 രാജർഷീണാം ഹി തം ശ്രുത്വാ മഹിമാനം മഹാത്മനാം
     യജ്വനാം കർമഭിഃ പുണ്യൈർ ലോകപ്രാപ്തിം സമീക്ഷ്യ ച
3 ഹരിശ് ചന്ദ്രം ച രാജർഷിം രോചമാനം വിശേഷതഃ
     യജ്വാനം യജ്ഞം ആഹർതും രാജസൂയം ഇയേഷ സഃ
4 യുധിഷ്ഠിരസ് തതഃ സർവാൻ അർചയിത്വാ സഭാ സദഃ
     പ്രത്യർചിതശ് ച തൈഃ സർവൈർ യജ്ഞായൈവ മനോ ദധേ
5 സ രാജസൂയം രാജേന്ദ്ര കുരൂണാം ഋഷഭഃ ക്രതും
     ആഹർതും പ്രവണം ചക്രേ മനോ സഞ്ചിന്ത്യ സോ ഽസകൃത്
6 ഭൂയോ ചാദ്ഭുതവീര്യൗജാ ധർമം ഏവാനുപാലയൻ
     കിം ഹിതം സർവലോകാനാം ഭവേദ് ഇതി മനോ ദധേ
7 അനുഗൃഹ്ണൻ പ്രജാഃ സർവാഃ സർവധർമവിദാം വരഃ
     അവിശേഷേണ സർവേഷാം ഹിതം ചക്രേ യുധിഷ്ഠിരഃ
8 ഏവംഗതേ തതസ് തസ്മിൻ പിതരീവാശ്വസഞ് ജനാഃ
     ന തസ്യ വിദ്യതേ ദ്വേഷ്ടാ തതോ ഽസ്യാജാത ശത്രുതാ
9 സ മന്ത്രിണഃ സമാനായ്യ ഭ്രാതൄംശ് ച വദതാം വരഃ
     രാജസൂയം പ്രതി തദാ പുനഃ പുനർ അപൃച്ഛത
10 തേ പൃച്ഛ്യമാനാഃ സഹിതാ വചോ ഽർഥ്യം മന്ത്രിണസ് തദാ
    യുധിഷ്ഠിരം മഹാപ്രാജ്ഞം യിയക്ഷും ഇദം അബ്രുവൻ
11 യേനാഭിഷിക്തോ നൃപതിർ വാരുണം ഗുണം ഋച്ഛതി
    തേന രാജാപി സൻ കൃത്സ്നം സമ്രാഡ് ഗുണം അഭീപ്സതി
12 തസ്യ സമ്രാഡ് ഗുണാർഹസ്യ ഭവതഃ കുരുനന്ദന
    രാജസൂയസ്യ സമയം മന്യന്തേ സുഹൃദസ് തവ
13 തസ്യ യജ്ഞസ്യ സമയഃ സ്വാധീനഃ ക്ഷത്രസമ്പദാ
    സാമ്നാ ഷഡ് അഗ്നയോ യസ്മിംശ് ചീയന്തേ സംശിതവ്രതൈഃ
14 ദർവീ ഹോമാൻ ഉപാദായ സർവാൻ യഃ പ്രാപ്നുതേ ക്രതൂൻ
    അഭിഷേകം ച യജ്ഞാന്തേ സർവജിത് തേന ചോച്യതേ
15 സമർഥോ ഽസി മഹാബാഹോ സർവേ തേ വശഗാ വയം
    അവിചാര്യ മഹാരാജ രാജസൂയേ മനോ കുരു
16 ഇത്യ് ഏവം സുഹൃദഃ സർവേ പൃഥക് ച സഹ ചാബ്രുവൻ
    സ ധർമ്യം പാണ്ഡവസ് തേഷാം വചോ ശ്രുത്വാ വിശാം പതേ
    ധൃഷ്ടം ഇഷ്ടം വരിഷ്ഠം ച ജഗ്രാഹ മനസാരിഹാ
17 ശ്രുത്വാ സുഹൃദ് വചസ് തച് ച ജാനംശ് ചാപ്യ് ആത്മനഃ ക്ഷമം
    പുനഃ പുനർ മനോ ദധ്രേ രാജസൂയായ ഭാരത
18 സ ഭ്രാതൃഭിഃ പുനർ ധീമാൻ ഋത്വിഗ്ഭിശ് ച മഹാത്മഭിഃ
    ധൗമ്യ ദ്വൈപായനാദ്യൈശ് ച മന്ത്രയാം ആസ മന്ത്രിഭിഃ
19 [യ്]
    ഇയം യാ രാജസൂയസ്യ സമ്രാഡ് അർഹസ്യ സുക്രതോഃ
    ശ്രദ്ദധാനസ്യ വദതഃ സ്പൃഹാ മേ സാ കഥം ഭവേത്
20 [വ്]
    ഏവം ഉക്താസ് തു തേ തേന രാജ്ഞാ രാജീവലോചന
    ഇദം ഊചുർ വചോ കാലേ ധർമാത്മാനം യുധിഷ്ഠിരം
    അർഹസ് ത്വം അസി ധർമജ്ഞ രാജസൂയം മഹാക്രതും
21 അഥൈവം ഉക്തേ നൃപതാവ് ഋത്വിഗ്ഭിർ ഋഷിഭിസ് തഥാ
    മന്ത്രിണോ ഭ്രാതരശ് ചാസ്യ തദ് വചോ പ്രത്യപൂജയൻ
22 സ തു രാജാ മഹാപ്രാജ്ഞഃ പുനർ ഏവാത്മനാത്മവാൻ
    ഭൂയോ വിമമൃശേ പാർഥോ ലോകാനാം ഹിതകാമ്യയാ
23 സാമർഥ്യ യോഗം സമ്പ്രേക്ഷ്യ ദേശകാലൗ വ്യയാഗമൗ
    വിമൃശ്യ സമ്യക് ച ധിയാ കുർവൻ പ്രാജ്ഞോ ന സീദതി
24 ന ഹി യജ്ഞസമാരംഭഃ കേവലാത്മ വിപത്തയേ
    ഭവതീതി സമാജ്ഞായ യത്നതഃ കാര്യം ഉദ്വഹൻ
25 സ നിശ്ചയാർഥം കാര്യസ്യ കൃഷ്ണം ഏവ ജനാർദനം
    സർവലോകാത് പരം മത്വാ ജഗാമ മനസാ ഹരിം
26 അപ്രമേയം മഹാബാഹും കാമാജ് ജാതം അജം നൃഷു
    പാണ്ഡവസ് തർകയാം ആസ കർമഭിർ ദേവ സംമിതൈഃ
27 നാസ്യ കിം ചിദ് അവിജ്ഞാതം നാസ്യ കിം ചിദ് അകർമജം
    ന സ കിം ചിൻ ന വിഷഹേദ് ഇതി കൃഷ്ണം അമന്യത
28 സ തു താം നൈഷ്ഠികീം ബുദ്ധിം കൃത്വാ പാർഥോ യുധിഷ്ഠിരഃ
    ഗുരുവദ് ഭൂതഗുരവേ പ്രാഹിണോദ് ദൂതം അഞ്ജസാ
29 ശീഘ്രഗേന രഥേനാശു സ ദൂതഃ പ്രാപ്യ യാദവാൻ
    ദ്വാരകാവാസിനം കൃഷ്ണം ദ്വാരവത്യാം സമാസദത്
30 ദർശനാകാങ്ക്ഷിണം പാർഥം ദർശനാകാങ്ക്ഷയാച്യുതഃ
    ഇന്ദ്രസേനേന സഹിത ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥം യയൗ തദാ
31 വ്യതീത്യ വിവിധാൻ ദേശാംസ് ത്വരാവാൻ ക്ഷിപ്രവാഹനഃ
    ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥഗതം പാർഥം അഭ്യഗച്ഛജ് ജനാർദനഃ
32 സ ഗൃഹേ ഭ്രാതൃവദ് ഭ്രാത്രാ ധർമരാജേന പൂജിതഃ
    ഭീമേന ച തതോ ഽപശ്യത് സ്വസാരം പ്രീതിമാൻ പിതുഃ
33 പ്രീതഃ പ്രിയേണ സുഹൃദാ രേമേ സ സഹിതസ് തദാ
    അർജുനേന യമാഭ്യാം ച ഗുരുവത് പര്യുപസ്ഥിതഃ
34 തം വിശ്രാന്തം ശുഭേ ദേശേ ക്ഷണിനം കല്യം അച്യുതം
    ധർമരാജഃ സമാഗമ്യ ജ്ഞാപയത് സ്വം പ്രയോജനം
35 [യ്]
    പ്രാർഥിതോ രാജസൂയോ മേ ന ചാസൗ കേവലേപ്സയാ
    പ്രാപ്യതേ യേന തത് തേ ഹ വിദിതം കൃഷ്ണ സർവശഃ
36 യസ്മിൻ സർവം സംഭവതി യശ് ച സർവത്ര പൂജ്യതേ
    യശ് ച സർവേശ്വരോ രാജാ രാജസൂയം സ വിന്ദതി
37 തം രാജസൂയം സുഹൃദഃ കാര്യം ആഹുഃ സമേത്യ മേ
    തത്ര മേ നിശ്ചിതതമം തവ കൃഷ്ണഗിരാ ഭവേത്
38 കേചിദ് ധി സൗഹൃദാദ് ഏവ ദോഷം ന പരിചക്ഷതേ
    അർഥഹേതോസ് തഥൈവാന്യേ പ്രിയം ഏവ വദന്ത്യ് ഉത
39 പ്രിയം ഏവ പരീപ്സന്തേ കേ ചിദ് ആത്മണി യദ് ധിതം
    ഏവം പ്രായാശ് ച ദൃശ്യന്തേ ജനവാദാഃ പ്രയോജനേ
40 ത്വം തു ഹേതൂൻ അതീത്യൈതാൻ കാമക്രോധൗ വ്യതീത്യ ച
    പരമം നഃ ക്ഷമം ലോകേ യഥാവദ് വക്തും അർഹസി