മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം/അധ്യായം1

മഹാഭാരതം മൂലം/ശല്യപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം1

1 [ജ്]
     ഏവം നിപതിതേ കർണേ സമരേ സവ്യസാചിനാ
     അൽപാവശിഷ്ടാഃ കുരവഃ കിമകുർവത വൈ ദ്വിജ
2 ഉദീര്യമാണം ച ബലം ദൃഷ്ട്വാ രാജാ സുയോധനഃ
     പാണ്ഡവൈഃ പ്രാപ്തകാലം ച കിം പ്രാപദ്യത കൗരവഃ
3 ഏതദ് ഇച്ഛാമ്യ് അഹം ശ്രോതും തദ് ആചക്ഷ്വ ദ്വിജോത്തമ
     ന ഹി തൃപ്യാമി പൂർവേഷാം ശൃണ്വാനശ് ചരിതം മഹത്
4 [വൈ]
     തതഃ കർണേ ഹതേ രാജൻ ധാർതരാഷ്ട്രഃ സുയോധനഃ
     ഭൃശം ശോകാർണവേ മഗ്നോ നിരാശഃ സർവതോ ഽഭവത്
5 ഹാ കർണ ഹാ കർണ ഇതി ശോചമാനഃ പുനഃ പുനഃ
     കൃച്ഛ്രാത് സ്വശിബിരം പ്രായാദ് ധതശേഷൈർ നൃപൈഃ സഹ
6 സ സമാശ്വാസ്യമാനോ ഽപി ഹേതുഭിഃ ശാസ്ത്രനിശ്ചിതൈഃ
     രാജഭിർ നാലഭച് ഛർമ സൂതപുത്ര വധം സ്മരൻ
7 സ ദിവം ബലവൻ മത്വാ ഭവിതവ്യം ച പാർഥിവഃ
     സംഗ്രാമേ നിശ്ചയം കൃത്വാ പുനർ യുദ്ധായ നിര്യയൗ
8 ശല്യം സേനാപതിം കൃത്വാ വിധിവദ് രാജപുംഗവഃ
     രണായനിര്യയൗ രാജാ ഹതശേഷൈർ നൃപൈഃ സഹ
9 തതഃ സുതുമുലം യുദ്ധം കുരുപാണ്ഡവസേനയോഃ
     ബഭൂവ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ദേവാസുരരണോപമം
10 തതഃ ശല്യോ മഹാരാജ കൃത്വാ കദനം ആഹവേ
    പാണ്ഡുസൈന്യസ്യ മധ്യാഹ്നേ ധർമരാജേന പാതിതഃ
11 തതോ ദുര്യോധനോ രാജാ ഹതബന്ധൂ രണാജിരാത്
    അപസൃത്യ ഹ്രദം ഘോരം വിവേശ രിപുജാദ് ഭയാത്
12 അഥാപരാഹ്ണേ തസ്യാഹ്നഃ പരിവാര്യ മഹാരഥൈഃ
    ഹ്രദാദ് ആഹൂയ യോഗേന ഭീമസേനേന പാതിതഃ
13 തസ്മിൻ ഹതേ മഹേഷ്വാസേ ഹതശിഷ്ടാസ് ത്രയോ രഥാഃ
    സംരഭാൻ നിശി രാജേന്ദ്ര ജഘ്നുഃ പാഞ്ചാല സൈനികാൻ
14 തതഃ പൂർവാഹ്ണസമയേ ശിബിരാദ് ഏത്യ സഞ്ജയഃ
    പ്രവിവേശ പുരീം ദീനോ ദുഃഖശോകസമന്വിതഃ
15 പ്രവിശ്യ ച പുരം തൂർണം ഭുജാവ് ഉച്ഛ്രിത്യ ദുഃഖിതഃ
    വേപമാനസ് തതോ രാജ്ഞഃ പ്രവിവേശ നിവേശനം
16 രുരോദ ച നരവ്യാഘ്ര ഹാ രാജന്ന് ഇതി ദുഃഖിതഃ
    അഹോ ബത വിവിഗ്നാഃ സ്മ നിധനേന മഹാത്മനഃ
17 അഹോ സുബലവാൻ കാലോ ഗതിശ് ച പരമാ തഥാ
    ശക്രതുല്യബലാഃ സർവേ യത്രാവധ്യന്ത പാർഥിവാഃ
18 ദൃഷ്ട്വൈവ ച പുരോ രാജഞ് ജനഃ സാർവഃ സ സഞ്ജയം
    പ്രരുരോദ ഭൃശോദ്വിഗ്നോ ഹാ രാജന്ന് ഇതി സസ്വരം
19 ആകുമാരം നരവ്യാഘ്ര തത് പുരം വൈ സമന്തതഃ
    ആർതനാദം മഹച് ചക്രേ ശ്രുത്വാ വിനിഹതം നൃപം
20 ധാവതശ് ചാപ്യ് അപശ്യച് ച തത്ര ത്രീൻ പുരുഷർഷഭാൻ
    നഷ്ടചിത്താൻ ഇവോന്മത്താഞ് ശോകേന ഭൃശപീഡിതാൻ
21 തഥാ സ വിഹ്വലഃ സൂതഃ പ്രവിശ്യ നൃപതിക്ഷയം
    ദദർശ നൃപതിശ്രേഷ്ഠം പ്രജ്ഞാ ചക്ഷുഷം ഈശ്വരം
22 ദൃഷ്ട്വാ ചാസീനം അനഘം സമന്താത് പരിവാരിതം
    സ്നുഷാഭിർ ഭരതശ്രേഷ്ഠ ഗാന്ധാര്യാ വിദുരേണ ച
23 തഥാന്യൈശ് ച സുഹൃദ്ഭിശ് ച ജ്ഞാതിഭിശ് ച ഹിതൈഷിഭിഃ
    തം ഏവ ചാർഥം ധ്യായന്തം കർണസ്യ നിധനം പ്രതി
24 രുദന്ന് ഏവാബ്രവീദ് വാക്യം രാജാനം ജനമേജയ
    നാതിഹൃഷ്ടമനാഃ സൂതോ ബാഷ്പസന്ദിഗ്ധയാ ഗിരാ
25 സഞ്ജയോ ഽയം നരവ്യാഘ്ര നമസ് തേ ഭരതർഷഭ
    അദ്രാധിപോ ഹതഃ ശല്യഃ ശകുനിഃ സൗബലസ് തഥാ
    ഉലൂകഃ പുരുഷവ്യാഘ്ര കൈതവ്യോ ദൃഢവിക്രമഃ
26 സംശപ്തകാ ഹതാഃ സർവേ കാംബോജാശ് ച ശകൈഃ സഹ
    മ്ലേച്ഛാശ് ച പാർവതീയാശ് ച യവനാശ് ച നിപാതിതാഃ
27 പ്രാച്യാ ഹതാ മഹാരാജ ദാക്ഷിണാത്യാശ് ച സർവശഃ
    ഉദീച്യാ നിഹതാഃ സർവേ പ്രതീച്യാശ് ച നരാധിപ
    രാജാനോ രാജപുത്രാശ് ച സർവതോ നിഹതാ നൃപ
28 ദുര്യോധനോ ഹതോ രാജൻ യഥോക്തം പാണ്ഡവേന ച
    ഭഗ്നസക്ഥോ മഹാരാജ ശേതേ പാംസുഷു രൂഷിതഃ
29 ധൃഷ്ടദ്ദ്യുമ്നോ ഹതോ രാജഞ് ശിഖാണ്ഡീ ചാപരാജിതഃ
    ഉത്തമൗജാ യുധാമന്യുസ് തഥാ രാജൻ പ്രഭദ്രകാഃ
30 പാഞ്ചാലാശ് ച നരവ്യാഘ്രാശ് ചേദയശ് ച നിഷൂദിതാഃ
    തവ പുത്രാ ഹതാഃ സർവേ ദ്രൗപദേയാശ് ച ഭാരത
    കർണ പുത്രോ ഹതഃ ശൂരോ വൃഷാ സേനോ മഹാബലഃ
31 നരാ വിനിഹതാഃ സർവേ ഗജാശ് ച വിനിപാതിതാഃ
    രഥിനശ് ച നരവ്യാഘ്ര ഹയാശ് ച നിഹതാ യുധി
32 കിം ചിച് ഛേഷം ച ശിബിരം താവകാനാം കൃതം വിഭോ
    പാണ്ഡവാനാം ച ശൂരാണാം സമാസാദ്യ പരസ്പരം
33 പ്രായഃ സ്ത്രീ ശേഷം അഭവജ് ജഗത് കാലേന മോഹിതം
    സാപ്ത പാണ്ഡവതഃ ശേഷാ ധാർതരാഷ്ട്രാസ് തഥാ ത്രയഃ
34 തേ ചൈവ ഭ്രാതരഃ പഞ്ച വാസുദേവോ ഽഥ സാത്യകിഃ
    കൃപശ് ച കൃതവർമാ ച ദ്രൗണിശ് ച ജയതാം വരഃ
35 തവാപ്യ് ഏതേ മഹാരാജ രഥിനോ നൃപസത്തമ
    അക്ഷൗഹിണീനാം സർവാസാം സമേതാനാം ജനേശ്വര
    ഏതേ ശേഷാ മഹാരാജ സർവേ ഽന്യേ നിധനം ഗതാഃ
36 കാലേന നിഹതം സർവം ജഗദ് വൈ ഭരതർഷഭ
    ദുര്യോധനം വൈ പുരതഃ കൃത്വാ വൈരസ്യ ഭാരത
37 ഏതച് ഛ്രുത്വാ വചഃ ക്രൂരം ധൃതരാഷ്ട്രോ ജനേശ്വരഃ
    നിപപാത മഹാരാജ ഗതസത്ത്വോ മഹീതലേ
38 തസ്മിൻ നിപതിതേ ഭൂമൗ വിദുരോ ഽപി മഹായശാഃ
    നിപപാത മഹാരാജ രാജവ്യസനകർശിതഃ
39 ഗാന്ധാരീ ച നൃപശ്രേഷ്ഠ സർവാശ് ച കുരു യോഷിതഃ
    പതിതാഃ സഹസാ ഭൂമൗ ശ്രുത്വാ ക്രൂരം വചശ് ച താഃ
40 നിഃസഞ്ജ്ഞം പതിതം ഭൂമൗ തദാസീദ് രാജമണ്ഡലം
    പ്രലാപ യുക്താ മഹതീ കഥാ ന്യസ്താ പടേ യഥാ
41 കൃച്ഛ്രേണ തു തതോ രാജാ ധൃതരാഷ്ട്രോ മഹീപതിഃ
    ശനൈർ അലഭത പ്രാണാൻ പുത്രവ്യസനകർശിതഃ
42 ലബ്ധ്വാ തു സ നൃപഃ സഞ്ജ്ഞാം വേപമാനഃ സുദുഃഖിതഃ
    ഉദീക്ഷ്യ ച ദിശഃ സർവാഃ ക്ഷത്താരം വാക്യം അബ്രവീത്
43 വിദ്വൻ ക്ഷത്തർ മഹാപ്രാജ്ഞ ത്വം ഗതിർ ഭരതർഷഭ
    മമാനാഥസ്യ സുഭൃശം പുത്രൈർ ഹീനസ്യ സർവശഃ
    ഏവം ഉക്ത്വാ തതോ ഭൂയോ വിസഞ്ജ്ഞോ നിപപാത ഹ
44 തം തഥാ പതിതം ദൃഷ്ട്വാ ബാന്ധവാ യേ ഽസ്യ കേ ചന
    ശീതൈസ് തു സിഷിചുസ് തോയൈർ വിവ്യജുർ വ്യജനൈർ അപി
45 സ തു ദീർഘേണ കാലേന പ്രത്യാശ്വസ്തോ മഹീപതിഃ
    തൂഷ്ണീം ദധ്യൗ മഹീപാലഃ പുത്രവ്യസനകർശിതഃ
    നിഃശ്വസഞ് ജിഹ്മഗ ഇവ കുംഭക്ഷിപ്തോ വിശാം പതേ
46 സഞ്ജയോ ഽപ്യ് അരുദത് തത്ര ദൃഷ്ട്വാ രാജാനം ആതുരം
    തഥാ സർവാഃ സ്ത്രിയശ് ചൈവ ഗാന്ധാരീ ച യശസ്വിനീ
47 തതോ ദീർഘേണ കാലേന വിദുരം വാക്യം അബ്രവീത്
    ധൃതരാഷ്ട്രോ നരവ്യാഘ്രോ മുഹ്യമാനോ മുഹുർ മുഹുഃ
48 ഗച്ഛന്തു യോഷിതഃ സർവാ ഗാന്ധാരീ ച യശസ്വിനീ
    തഥേമേ സുഹൃദഃ സർവേ ഭ്രശ്യതേ മേ മനോ ഭൃശം
49 ഏവം ഉക്തസ് തതഃ ക്ഷത്താ താഃ സ്ത്രിയോ ഭരതർഷഭ
    വിസർജയാം ആസ ശനൈർ വേപമാനഃ പുനഃ പുനഃ
50 നിശ്ചക്രമുസ് തതഃ സർവാസ് താഃ സ്ത്രിയോ ഭരതർഷഭ
    സുഹൃദശ് ച തതഃ സർവേ ദൃഷ്ട്വാ രാജാനം ആതുരം
51 തതോ നരപതിം തത്ര ലബ്ധസഞ്ജ്ഞം പരന്തപ
    അവേക്ഷ്യ സഞ്ജയോ ദീനോ രോദമാനം ഭൃശാതുരം
52 പ്രാഞ്ജലിർ നിഃശ്വസന്തം ച തം നരേന്ദ്രം മുഹുർ മുഹുഃ
    സമാശ്വാസയത ക്ഷത്താ വചസാ മധുരേണ ഹ