മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം65

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം65

1 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
     ഹൃതരാജ്യേ നലേ ഭീമഃ സഭാര്യേ പ്രേഷ്യതാം ഗതേ
     ദ്വിജാൻ പ്രസ്ഥാപയാം ആസ നലദർശനകാങ്ക്ഷയാ
2 സന്ദിദേശ ച താൻ ഭീമോ വസു ദത്ത്വാ ച പുഷ്കലം
     മൃഗയധ്വം നലം ചൈവ ദമയന്തീം ച മേ സുതാം
3 അസ്മിൻ കർമണി നിഷ്പന്നേ വിജ്ഞാതേ നിഷധാധിപേ
     ഗവാം സഹസ്രം ദാസ്യാമി യോ വസ് താവ് ആനയിഷ്യതി
     അഗ്രഹാരം ച ദാസ്യാമി ഗ്രാമം നഗരസംമിതം
4 ന ചേച് ഛക്യാവ് ഇഹാനേതും ദമയന്തീ നലോ ഽപി വാ
     ജ്ഞാതമാത്രേ ഽപി ദാസ്യാമി ഗവാം ദശശതം ധനം
5 ഇത്യ് ഉക്താസ് തേ യയുർ ഹൃഷ്ടാ ബ്രാഹ്മണാഃ സർവതോദിശം
     പുരരാഷ്ട്രാണി ചിന്വന്തോ നൈഷധം സഹ ഭാര്യയാ
6 തതശ് ചേദിപുരീം രമ്യാം സുദേവോ നാമ വൈ ദ്വിജഃ
     വിചിന്വാനോ ഽഥ വൈദർഭീം അപശ്യദ് രാജവേശ്മനി
     പുണ്യാഹവാചനേ രാജ്ഞഃ സുനന്ദാ സഹിതാം സ്ഥിതാം
7 മന്ദപ്രഖ്യായമാനേന രൂപേണാപ്രതിമേന താം
     പിനദ്ധാം ധൂമജാലേന പ്രഭാം ഇവ വിഭാവസോഃ
8 താം സമീക്ഷ്യ വിശാലാക്ഷീം അധികം മലിനാം കൃശാം
     തർകയാം ആസ ഭൈമീതി കാരണൈർ ഉപപാദയൻ
9 സുദേവ ഉവാച
     യഥേയം മേ പുരാ ദൃഷ്ടാ തഥാരൂപേയം അംഗനാ
     കൃതാർഥോ ഽസ്മ്യ് അദ്യ ദൃഷ്ട്വേമാം ലോകകാന്താം ഇവ ശ്രിയം
10 പൂർണചന്ദ്രാനനാം ശ്യാമാം ചാരുവൃത്തപയോധരാം
    കുർവന്തീം പ്രഭയാ ദേവീം സർവാ വിതിമിരാ ദിശഃ
11 ചാരുപദ്മപലാശാക്ഷീം മന്മഥസ്യ രതീം ഇവ
    ഇഷ്ടാം സർവസ്യ ജഗതഃ പൂർണചന്ദ്രപ്രഭാം ഇവ
12 വിദർഭസരസസ് തസ്മാദ് ദൈവദോഷാദ് ഇവോദ്ധൃതാം
    മലപങ്കാനുലിപ്താംഗീം മൃണാലീം ഇവ താം ഭൃശം
13 പൗർണമാസീം ഇവ നിശാം രാഹുഗ്രസ്തനിശാകരാം
    പതിശോകാകുലാം ദീനാം ശുഷ്കസ്രോതാം നദീം ഇവ
14 വിധ്വസ്തപർണകമലാം വിത്രാസിതവിഹംഗമാം
    ഹസ്തിഹസ്തപരിക്ലിഷ്ടാം വ്യാകുലാം ഇവ പദ്മിനീം
15 സുകുമാരീം സുജാതാംഗീം രത്നഗർഭഗൃഹോചിതാം
    ദഹ്യമാനാം ഇവോഷ്ണേന മൃണാലീം അചിരോദ്ധൃതാം
16 രൂപൗദര്യഗുണോപേതാം മണ്ഡനാർഹാം അമണ്ഡിതാം
    ചന്ദ്രലേഖാം ഇവ നവാം വ്യോമ്നി നീലാഭ്രസംവൃതാം
17 കാമഭോഗൈഃ പ്രിയൈർ ഹീനാം ഹീനാം ബന്ധുജനേന ച
    ദേഹം ധാരയതീം ദീനാം ഭർതൃദർശനകാങ്ക്ഷയാ
18 ഭർതാ നാമ പരം നാര്യാ ഭൂഷണം ഭൂഷണൈർ വിനാ
    ഏഷാ വിരഹിതാ തേന ശോഭനാപി ന ശോഭതേ
19 ദുഷ്കരം കുരുതേ ഽത്യർഥം ഹീനോ യദ് അനയാ നലഃ
    ധാരയത്യ് ആത്മനോ ദേഹം ന ശോകേനാവസീദതി
20 ഇമാം അസിതകേശാന്താം ശതപത്രായതേക്ഷണാം
    സുഖാർഹാം ദുഃഖിതാം ദൃഷ്ട്വാ മമാപി വ്യഥതേ മനഃ
21 കദാ നു ഖലു ദുഃഖസ്യ പാരം യാസ്യതി വൈ ശുഭാ
    ഭർതുഃ സമാഗമാത് സാധ്വീ രോഹിണീ ശശിനോ യഥാ
22 അസ്യാ നൂനം പുനർ ലാഭാൻ നൈഷധഃ പ്രീതിം ഏഷ്യതി
    രാജാ രാജ്യപരിഭ്രഷ്ടഃ പുനർ ലബ്ധ്വേവ മേദിനീം
23 തുല്യശീലവയോയുക്താം തുല്യാഭിജനസംയുതാം
    നൈഷധോ ഽർഹതി വൈദർഭീം തം ചേയം അസിതേക്ഷണാ
24 യുക്തം തസ്യാപ്രമേയസ്യ വീര്യസത്ത്വവതോ മയാ
    സമാശ്വാസയിതും ഭാര്യാം പതിദർശനലാലസാം
25 അയം ആശ്വാസയാമ്യ് ഏനാം പൂർണചന്ദ്ര നിഭാനനാം
    അദൃഷ്ടപൂർവാം ദുഃഖസ്യ ദുഃഖാർതാം ധ്യാനതത്പരാം
26 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
    ഏവം വിമൃശ്യ വിവിധൈഃ കാരണൈർ ലക്ഷണൈശ് ച താം
    ഉപഗമ്യ തതോ ഭൈമീം സുദേവോ ബ്രാഹ്മണോ ഽബ്രവീത്
27 അഹം സുദേവോ വൈധർഭി ഭ്രാതുസ് തേ ദയിതഃ സഖാ
    ഭീമസ്യ വചനാദ് രാജ്ഞസ് ത്വാം അന്വേഷ്ടും ഇഹാഗതഃ
28 കുശലീ തേ പിതാ രാജ്ഞി ജനിത്രീ ഭ്രാതരശ് ച തേ
    ആയുഷ്മന്തൗ കുശലിനൗ തത്രസ്ഥൗ ദാരുകൗ ച തേ
    ത്വത്കൃതേ ബന്ധുവർഗാശ് ച ഗതസത്ത്വാ ഇവാസതേ
29 അഭിജ്ഞായ സുദേവം തു ദമയന്തീ യുധിഷ്ഠിര
    പര്യപൃച്ഛത് തതഃ സർവാൻ ക്രമേണ സുഹൃദഃ സ്വകാൻ
30 രുരോദ ച ഭൃശം രാജൻ വൈദർഭീ ശോകകർശിതാ
    ദൃഷ്ട്വാ സുദേവം സഹസാ ഭ്രാതുർ ഇഷ്ടം ദ്വിജോത്തമം
31 തതോ രുദന്തീം താം ദൃഷ്ട്വാ സുനന്ദാ ശോകകർശിതാം
    സുദേവേന സഹൈകാന്തേ കഥയന്തീം ച ഭാരത
32 ജനിത്ര്യൈ പ്രേഷയാം ആസ സൈരന്ധ്രീ രുദതേ ഭൃശം
    ബ്രാഹ്മണേന സമാഗമ്യ താം വേദ യദി മന്യസേ
33 അഥ ചേദിപതേർ മാതാ രാജ്ഞശ് ചാന്തഃപുരാത് തദാ
    ജഗാമ യത്ര സാ ബാലാ ബ്രാഹ്മണേന സഹാഭവത്
34 തതഃ സുദേവം ആനായ്യ രാജമാതാ വിശാം പതേ
    പപ്രച്ഛ ഭാര്യാ കസ്യേയം സുതാ വാ കസ്യ ഭാമിനീ
35 കഥം ച നഷ്ടാ ജ്ഞാതിഭ്യോ ഭർതുർ വാ വാമലോചനാ
    ത്വയാ ച വിദിതാ വിപ്ര കഥം ഏവംഗതാ സതീ
36 ഏതദ് ഇച്ഛാമ്യ് അഹം ത്വത്തോ ജ്ഞാതും സർവം അശേഷതഃ
    തത്ത്വേന ഹി മമാചക്ഷ്വ പൃച്ഛന്ത്യാ ദേവരൂപിണീം
37 ഏവം ഉക്തസ് തയാ രാജൻ സുദേവോ ദ്വിജസത്തമഃ
    സുഖോപവിഷ്ട ആചഷ്ട ദമയന്ത്യാ യഥാതഥം