മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം238

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം238

1 [ദുർ]
     ചിത്രസേനം സമാഗമ്യ പ്രഹസന്ന് അർജുനസ് തദാ
     ഇദം വചനം അക്ലീബം അബ്രവീത് പരവീരഹാ
2 ഭ്രാതൄൻ അർഹസി നോ വീര മോക്തും ഗന്ധർവസത്തമ
     അനർഹാ ധർഷണം ഹീമേ ജീവമാനേഷു പാണ്ഡുഷു
3 ഏവം ഉക്തസ് തു ഗന്ധർവഃ പാണ്ഡവേന മഹാത്മനാ
     ഉവാച യത് കർണ വയം മന്ത്രയന്തോ വിനിർഗതാഃ
     ദ്രഷ്ടാരഃ സ്മ സുഖാദ് ധീനാൻ സദാരാൻ പാണ്ഡവാൻ ഇതി
4 തസ്മിന്ന് ഉച്ചാര്യമാണേ തു ഗന്ധർവേണ വചസ്യ് അഥ
     ഭൂമേർ വിവരം അന്വൈച്ഛം പ്രവേഷ്ടും വ്രീഡയാന്വിതഃ
5 യുധിഷ്ഠിരം അഥാഗമ്യ ഗന്ധർവാഃ സഹ പാണ്ഡവൈഃ
     അസ്മദ് ദുർമന്ത്രിതം തസ്മൈ ബദ്ധാംശ് ചാസ്മാൻ ന്യവേദയൻ
6 സ്ത്രീസമക്ഷം അഹം ദീനോ ബദ്ധഃ ശത്രുവശം ഗതഃ
     യുധിഷ്ഠിരസ്യോപഹൃതഃ കിം നു ദുഃഖം അതഃ പരം
7 യേ മേ നിരാകൃതാ നിത്യം രിപുർ യേഷാം അഹം സദാ
     തൈർ മോക്ഷിതോ ഽഹം ദുർബുദ്ധിർ ദത്തം തൈർ ജീവിതം ച മേ
8 പ്രാപ്തഃ സ്യാം യദ്യ് അഹം വീരവധം തസ്മിൻ മഹാരണേ
     ശ്രേയസ് തദ് ഭവിതാ മഹ്യം ഏവം ഭൂതം ന ജീവിതം
9 ഭവേദ് യശോ പൃഥിവ്യാം മേ ഖ്യാതം ഗന്ധർവതോ വധാത്
     പ്രാപ്താശ് ച ലോകാഃ പുണ്യാഃ സ്യുർ മഹേന്ദ്ര സദനേ ഽക്ഷയാഃ
10 യത് ത്വ് അദ്യ മേ വ്യവസിതം തച് ഛൃണുധ്വം നരർഷഭാഃ
    ഇഹ പ്രായം ഉപാസിഷ്യേ യൂയം വ്രജത വൈ ഗൃഹാൻ
    ഭ്രാതരശ് ചൈവ മേ സർവേ പ്രയാന്ത്വ് അദ്യ പുരം പ്രതി
11 കർണപ്രഭൃതയശ് ചൈവ സുഹൃദോ ബാന്ധവാശ് ച യേ
    ദുഃശാസനം പുരക്കൃത്യ പ്രയാന്ത്വ് അദ്യ പുരം പ്രതി
12 ന ഹ്യ് അഹം പ്രതിയാസ്യാമി പുരം ശത്രുനിരാകൃതഃ
    ശത്രുമാനാപഹോ ഭൂത്വാ സുഹൃദാം മാനകൃത് തഥാ
13 സ സുഹൃച്ഛോകദോ ഭൂത്വാ ശത്രൂണാം ഹർഷവർധനഃ
    വാരണാഹ്വയം ആസാദ്യ കിം വക്ഷ്യാമി ജനാധിപം
14 ഭീഷ്മോ ദ്രോണഃ കൃപോ ദ്രൗണിർ വിദുരഃ സഞ്ജയസ് തഥാ
    ബാഹ്ലീകഃ സോമദത്തശ് ച യേ ചാന്യേ വൃദ്ധസംമതാഃ
15 ബ്രാഹ്മണാഃ ശ്രേണി മുഖ്യാശ് ച തഥോദാസീന വൃത്തയഃ
    കിം മാം വക്ഷ്യന്തി കിം ചാപി പ്രതിവക്ഷ്യാമി താൻ അഹം
16 രിപൂണാം ശിരസി സ്ഥിത്വാ തഥാ വിക്രമ്യ ചോരസി
    ആത്മദോഷാത് പരിഭ്രഷ്ടഃ കഥം വക്ഷ്യാമി താൻ അഹം
17 ദുർവിനീതാഃ ശ്രിയം പ്രാപ്യ വിദ്യാം ഐശ്വര്യം ഏവ ച
    തിഷ്ഠന്തി നചിരം ഭദ്രേ യഥാഹം മദഗർവിതഃ
18 അഹോ ബത യഥേദം മേ കഷ്ടം ദുശ്ചരിതം കൃതം
    സ്വയം ദുർബുദ്ധിനാ മോഹാദ് യേന പ്രാപ്തോ ഽസ്മി സംശയം
19 തസ്മാത് പ്രായം ഉപാസിഷ്യേ ന ഹി ശക്ഷ്യാമി ജീവിതും
    ചേതയാനോ ഹി കോ ജീവേത് കൃച്ഛ്രാച് ഛത്രുഭിർ ഉദ്ധൃതഃ
20 ശത്രുഭിശ് ചാവഹസിതോ മാനീ പൗരുഷവർജിതഃ
    പാണ്ഡവൈർ വിക്രമാഢ്യൈശ് ച സാവമാനം അവേക്ഷിതഃ
21 [വൈ]
    ഏവം ചിന്താപരിഗതോ ദുഃശാസനം അഥാബ്രവീത്
    ദുഃശാസന നിബോധേദം വചനം മമ ഭാരത
22 പ്രതീച്ഛ ത്വം മയാ ദത്തം അഭിഷേകം നൃപോ ഭവ
    പ്രശാധി പൃഥിവീം സ്ഫീതാം കർണ സൗബല പാലിതാം
23 ഭ്രാതൄൻ പാലയ വിസ്രബ്ധം മരുതോ വൃത്രഹാ യഥാ
    ബാന്ധവാസ് ത്വോപജീവന്തു ദേവാ ഇവ ശതക്രതും
24 ബ്രാഹ്മണേഷു സദാ വൃത്തിം കുർവീഥാശ് ചാപ്രമാദതഃ
    ബന്ധൂനാം സുഹൃദാം ചൈവ ഭവേഥാസ് ത്വം ഗതിഃ സദാ
25 ജ്ഞാതീംശ് ചാപ്യ് അനുപശ്യേഥാ വിഷ്ണുർ ദേവഗണാൻ ഇവ
    ഗുരവഃ പാലനീയാസ് തേ ഗച്ഛ പാലയ മേദിനീം
26 നന്ദയൻ സുഹൃദഃ സർവാഞ് ശാത്രവാംശ് ചാവഭർത്സയൻ
    കണ്ഠേ ചൈനം പരിഷ്വജ്യ ഗമ്യതാം ഇത്യ് ഉവാച ഹ
27 തസ്യ തദ് വചനം ശ്രുത്വാ ദീനോ ദുഃശാസനോ ഽബ്രവീത്
    അശ്രുകണ്ഠഃ സുദുഃഖാർതഃ പ്രാഞ്ജലിഃ പ്രണിപത്യ ച
    സഗദ്ഗദം ഇദം വാക്യം ഭ്രാതരം ജ്യേഷ്ഠം ആത്മനഃ
28 പ്രസീദേത്യ് അപതദ് ഭൂമൗ ദൂയമാനേന ചേതസാ
    ദുഃഖിതഃ പാദയോസ് തസ്യ നേത്രജം ജലം ഉത്സൃജൻ
29 ഉക്തവാംശ് ച നരവ്യാഘ്രോ നൈതദ് ഏവം ഭവിഷ്യതി
    വിരീയേത് സനഗാ ഭൂമിർ ദ്യൗശ് ചാപി ശകലീഭവേത്
    രവിർ ആത്മപ്രഭാം ജഹ്യാത് സോമഃ ശീതാംശുതാം ത്യജേത്
30 വായുഃ ശൈഘ്ര്യം അഥോ ജഹ്യാദ് ധിമവാംശ് ച പരിവ്രജേത്
    ശുഷ്യേത് തോയം സമുദ്രേഷു വഹ്നിർ അപ്യ് ഉഷ്ണതാം ത്യജേത്
31 ന ചാഹം ത്വദൃതേ രാജൻ പ്രശാസേയം വസുന്ധരാം
    പുനഃ പുനഃ പ്രസീദേതി വാക്യം ചേദം ഉവാച ഹ
    ത്വം ഏവ നഃ കുലേ രാജാ ഭവിഷ്യസി ശതം സമാഃ
32 ഏവം ഉക്ത്വാ സ രാജേന്ദ്ര സസ്വനം പ്രരുരോദ ഹ
    പാദൗ സംഗൃഹ്യ മാനാർഹൗ ഭ്രാതുർ ജ്യേഷ്ഠസ്യ ഭാരത
33 തഥാ തൗ ദുഃഖിതൗ ദൃഷ്ട്വാ ദുഃശാസന സുയോധനൗ
    അഭിഗമ്യ വ്യഥാവിഷ്ടഃ കർണസ് തൗ പ്രത്യഭാഷത
34 വിഷീദഥഃ കിം കൗരവ്യൗ ബാലിശ്യാത് പ്രാകൃതാവ് ഇവ
    ന ശോകഃ ശോചമാനസ്യ വിനിവർതേത കസ്യ ചിത്
35 യദാ ച ശോചതഃ ശോകോ വ്യസനം നാപകർഷതി
    സാമർഥ്യം കിം ത്വ് അതഃ ശോകേ ശോചമാനൗ പ്രപശ്യഥഃ
    ധൃതിം ഗൃഹ്ണീത മാ ശത്രൂഞ് ശോചന്തൗ നന്ദയിഷ്യഥഃ
36 കർതവ്യം ഹി കൃതം രാജൻ പാണ്ഡവൈസ് തവ മോക്ഷണം
    നിത്യം ഏവ രിയം കാര്യം രാജ്ഞോ വിഷയവാസിഭിഃ
    പാല്യമാനാസ് ത്വയാ തേ ഹി നിവസന്തി ഗതജ്വരാഃ
37 നാർഹസ്യ് ഏവംഗതേ മന്യും കർതും പ്രാകൃതവദ് യഥാ
    വിഷണ്ണാസ് തവ സോദര്യാസ് ത്വയി പ്രായം സമാസ്ഥിതേ
    ഉത്തിഷ്ഠ വ്രജ ഭദ്രം തേ സമാശ്വസയ സോദരാൻ
38 രാജന്ന് അദ്യാവഗച്ഛാമി തവേഹ ലഘുസത്ത്വതാം
    കിം അത്ര ചിത്രം യദ് വീര മോക്ഷിതഃ പാണ്ഡവൈർ അസി
    സദ്യോ വശം സമാപന്നഃ ശത്രൂണാം ശത്രുകർശന
39 സേനാ ജീവൈശ് ച കൗരവ്യ തഥാ വിഷയവാസിഭിഃ
    അജ്ഞാതൈർ യദി വാ ജ്ഞാതൈഃ കർതവ്യം നൃപതേഃ പ്രിയം
40 പ്രായോ പ്രധാനാഃ പുരുഷാഃ ക്ഷോഭയന്ത്യ് അരിവാഹിനീം
    നിഗൃഹ്യന്തേ ച യുദ്ധേഷു മോക്ഷ്യന്തേ ച സ്വസൈനികൈഃ
41 സേനാ ജീവാശ് ച യേ രാജ്ഞാം വിഷയേ സന്തി മാനവാഃ
    തൈഃ സംഗമ്യ നൃപാർഥായ യതിതവ്യം യഥാതഥം
42 യദ്യ് ഏവം പാണ്ഡവൈ രാജൻ ഭവദ്വിഷയവാസിഭിഃ
    യദൃച്ഛയാ മോക്ഷിതോ ഽദ്യ തത്ര കാ പരിദേവനാ
43 ന ചൈതത് സാധു യദ് രാജൻ പാണ്ഡവാസ് ത്വാം നൃപോത്തമ
    സ്വസേനയാ സമ്പ്രയാന്തം നാനുയാന്തി സ്മ പൃഷ്ഠതഃ
44 ശൂരാശ് ച ബലവന്തശ് ച സംയുഗേഷ്വ് അപലായിനഃ
    ഭവതസ് തേ സഭായാം വൈ പ്രേഷ്യതാം പൂർവം ആഗതാഃ
45 പാണ്ഡവേയാനി രത്നാനി ത്വം അദ്യാപ്യ് ഉപഭുഞ്ജസേ
    സത്ത്വസ്ഥാൻ പാണ്ഡവാൻ പശ്യ ന തേ പ്രായം ഉപാവിശൻ
    ഉത്തിഷ്ഠ രാജൻ ഭദ്രം തേ ന ചിന്താം കർതും അർഹസി
46 അവശ്യം ഏവ നൃപതേ രാജ്ഞോ വിഷയവാസിഭിഃ
    പ്രിയാണ്യ് ആചരിതവ്യാനി തത്ര കാ പരിദേവനാ
47 മദ്വാക്യം ഏതദ് രാജേന്ദ്ര യദ്യ് ഏവം ന കരിഷ്യസി
    സ്ഥാസ്യാമീഹ ഭവത് പാദൗ ശുശ്രൂഷന്ന് അരിമർദന
48 നോത്സഹേ ജീവിതും അഹം ത്വദ്വിഹീനോ നരർഷഭ
    പ്രായോപവിഷ്ടസ് തു നൃപരാജ്ഞാം ഹാസ്യോ ഭവിഷ്യസി
49 [വൈ]
    ഏവം ഉക്തസ് തു കർണേന രാജാ ദുര്യോധനസ് തദാ
    നൈവോത്ഥാതും മനോ ചക്രേ സ്വർഗായ കൃതനിശ്ചയഃ