മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം106

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം106

1 [ലോമഷ]
     തേ തം ദൃഷ്ട്വാ ഹയം രാജൻ സമ്പ്രഹൃഷ്ടതനൂ രുഹാഃ
     അനാദൃത്യ മഹാത്മാനം കപിലം കാലചോദിതാഃ
     സങ്ക്രുദ്ധാഃ സമധാവന്ത അശ്വഗ്രഹണ കാങ്ക്ഷിണഃ
2 തതഃ ക്രുദ്ധോ മഹാരാജ കപിലോ മുനിസത്തമഃ
     വാസുദേവേതി യം പ്രാഹുഃ കപിലം മുനിസത്തമം
3 സ ചക്ഷുർ വിവൃതം കൃത്വാ തേജസ് തേഷു സമുത്സൃജൻ
     ദദാഹ സുമഹാതേജാ മന്ദബുദ്ധീൻ സ സാഗരാൻ
4 താൻ ദൃഷ്ട്വാ ഭസ്മസാദ് ഭൂതാൻ നാരദഃ സുമഹാതപാഃ
     സഗരാന്തികം ആഗച്ഛത് തച് ച തസ്മൈ ന്യവേദയത്
5 സ തച് ഛ്രുത്വാ വചോ ഘോരം രാജാ മുനിമുഖോദ്ഗതം
     ആത്മാനം ആത്മനാശ്വസ്യ ഹയം ഏവാന്വചിന്തയത്
6 അംശുമന്തം സമാഹൂയ അസമജ്ഞഃ സുതം തദാ
     പൗത്രം ഭരതശാർദൂല ഇദം വചനം അബ്രവീത്
7 ഷഷ്ടിസ് താനി സഹസ്രാണി പുത്രാണാം അമിതൗജസാം
     കാപിലം തേജ ആസാദ്യ മത്കൃതേ നിധനം ഗതാഃ
8 തവ ചാപി പിതാ താത പരിത്യക്തോ മയാനഘ
     ധർമം സംരക്ഷമാണേന പൗരാണാം ഹിതം ഇച്ഛതാ
9 [യ്]
     കിമർഥം രാജശാർദൂലഃ സഗരഃ പുത്രം ആത്മജം
     ത്യക്തവാൻ ദുസ്ത്യജം വീരം തൻ മേ ബ്രൂഹി തപോധന
10 [ൽ]
    അസമഞ്ജാ ഇതി ഖ്യാതഃ സഗരസ്യ സുതോ ഹ്യ് അഭൂത്
    യം ശൈബ്യാ ജനയാം ആസ പൗരാണാം സ ഹി ദാരകാൻ
    ഖുരേഷു ക്രോശതോ ഗൃഹ്യ നദ്യാം ചിക്ഷേപ ദുർബലാൻ
11 തതഃ പൗരാഃ സമാജഗ്മുർ ഭയശോകപരിപ്ലുതാഃ
    സഗരം ചാഭ്യയാചന്ത സർവേ പ്രാഞ്ജലയഃ സ്ഥിതാഃ
12 ത്വം നസ് ത്രാതാ മഹാരാജ പരചക്രാദിഭിർ ഭയൈഃ
    അസമഞ്ജോ ഭയാദ് ഘോരാത് തതോ നസ് ത്രാതും അർഹസി
13 പൗരാണാം വചനം ശ്രുത്വാ ഘോരം നൃപതിസത്തമഃ
    മുഹൂർതം വിമനോ ഭൂത്വാ സചിവാൻ ഇദം അബ്രവീത്
14 അസമഞ്ജാഃ പുരാദ് അദ്യ സുതോ മേ വിപ്രവാസ്യതാം
    യദി വോ മത്പ്രിയം കാര്യം ഏതച് ഛീഘ്രം വിധീയതാം
    ഏവം ഉക്താ നരേന്ദ്രേണ സചിവാസ് തേ നരാധിപ
15 യഥോക്തം ത്വരിതാശ് ചക്രുർ യഥാജ്ഞാപിതവാൻ നൃപഃ
16 ഏതത് തേ സർവം ആഖ്യാതം യഥാ പുത്രോ മഹാത്മനാ
    പൗരാണാം ഹിതകാമേന സഗരേണ വിവാസിതഃ
17 അംശുമാംസ് തു മഹേഷ്വാസോ യദ് ഉക്തഃ സഗരേണ ഹ
    തത് തേ സർവം പ്രവക്ഷ്യാമി കീർത്യമാനം നിബോധ മേ
18 [സഗര]
    പിതുശ് ച തേ ഽഹം ത്യാഗേന പുത്രാണാം നിധനേന ച
    അലാഭേന തഥാശ്വസ്യ പരിതപ്യാമി പുത്രക
19 തസ്മാദ് ദുഃഖാഭിസന്തപ്തം യജ്ഞവിഘ്നാച് ച മോഹിതം
    ഹയസ്യാനയനാത് പൗത്ര നരകാൻ മാം സമുദ്ധര
20 [ൽ]
    അംശുമാൻ ഏവം ഉക്തസ് തു സഗരേണ മഹാത്മനാ
    ജഗാമ ദുഃഖാത് തം ദേശം യത്ര വൈ ദാരിതാ മഹീ
21 സ തു തേനൈവ മാർഗേണ സമുദ്രം പ്രവിവേശ ഹ
    അപശ്യച് ച മഹാത്മാനം കപിലം തുരഗം ച തം
22 സ ദൃഷ്ട്വാ തേജസോ രാശിം പുരാണം ഋഷിസത്തമം
    പ്രണമ്യ ശിരസാ ഭൂമൗ കാര്യം അസ്മൈ ന്യവേദയത്
23 തതഃ പ്രീതോ മഹാതേജാഃ കലിപോ ഽംശുമതോ ഽഭവത്
    ഉവാച ചൈനം ധർമാത്മാ വരദോ ഽസ്മീതി ഭാരത
24 സ വവ്രേ തുരഗം തത്ര പ്രഥമം യജ്ഞകാരണാത്
    ദ്വിതീയം ഉദകം വവ്രേ പിതൄണാം പാവനേപ്സയാ
25 തം ഉവാച മഹാതേജാഃ കപിലോ മുനിപുംഗവഃ
    ദദാനി തവ ഭദ്രം തേ യദ് യത് പ്രാർഥയസേ ഽനഘ
26 ത്വയി ക്ഷമാ ച ധർമശ് ച സത്യം ചാപി പ്രതിഷ്ഠിതം
    ത്വയാ കൃതാർഥഃ സഗരഃ പുത്ര വാംശ് ച ത്വയാ പിതാ
27 തവ ചൈവ പ്രഭാവേണ സ്വർഗം യാസ്യന്തി സാഗരാഃ
    പൗത്രശ് ച തേ ത്രിപഥ ഗാം ത്രിദിവാദ് ആനയിഷ്യതി
    പാവനാർഥം സാഗരാണാം തോഷയിത്വാ മഹേശ്വരം
28 ഹയം നയസ്വ ഭദ്രം തേ യജ്ഞിയം നരപുംഗവ
    യജ്ഞഃ സമാപ്യതാം താത സഗരസ്യ മഹാത്മനഃ
29 അംശുമാൻ ഏവം ഉക്തസ് തു കപിലേന മഹാത്മനാ
    ആജഗാമ ഹയം ഗൃഹ്യ യജ്ഞവാടം മഹാത്മനഃ
30 സോ ഽഭിവാദ്യ തതഃ പാദൗ സഗരസ്യ മഹാത്മനഃ
    മൂർധ്നി തേനാപ്യ് ഉപാഘ്രാതസ് തസ്മൈ സർവം ന്യവേദയത്
31 യഥാദൃഷ്ടം ശ്രുതം ചാപി സാഗരാണാം ക്ഷയം തഥാ
    തം ചാസ്മൈ ഹയം ആചസ്ത യജ്ഞവാടം ഉപാഗതം
32 തച് ഛ്രുത്വാ സഗരോ രാജാ പുത്ര ജം ദുഃഖം അത്യജത്
    അംശുമന്തം ച സമ്പൂജ്യ സമാപയത തം ക്രതും
33 സമാപ്തയജ്ഞഃ സഗരോ ദേവൈഃ സർവൈഃ സഭാജിതഃ
    പുത്ര ത്വേ കൽപയാം ആസ സമുദ്രം വരുണാലയം
34 പ്രശാസ്യ സുചിരം കാലം രാജ്യം രാജീവലോചനഃ
    പൗത്രേ ഭാരം സമാവേശ്യ ജഗാമ ത്രിദിവം തദാ
35 അംശുമാൻ അപി ധർമാത്മാ മഹീം സാഗരമേഖലാം
    പ്രശശാശ മഹാരാജ യഥൈവാസ്യ പിതാ മഹഃ
36 തസ്യ പുത്രഃ സമഭവദ് ദിലീപോ നാമ ധർമവിത്
    തസ്മൈ രാജ്യം സമാധായ അംശുമാൻ അപി സംസ്ഥിതഃ
37 ദിലീപസ് തു തതഃ ശ്രുത്വാ പിതൄണാം നിധനം മഹത്
    പര്യതപ്യത ദുഃഖേന തേഷാം ഗതിം അചിന്തയത്
38 ഗംഗാവതരണേ യത്നം സുമഹച് ചാകരോൻ നൃപഃ
    ന ചാവതാരയാം ആസ ചേഷ്ടമാനോ യഥാബലം
39 തസ്യ പുത്രഃ സമഭവച് ഛ്രീമാൻ ധർമപരായണഃ
    ഭഗീരഥ ഇതി ഖ്യാതഃ സത്യവാഗ് അനസൂയകഃ
40 അഭിഷിച്യ തു തം രാജ്യേ ദിലീപോ വനം ആശ്രിതഃ
    തപഃസിദ്ധിസമായോഗാത് സ രാജാ ഭരതർഷഭ
    വനാജ് ജഗാമ ത്രിദിവം കാലയോഗേന ഭാരത