മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം1
| ←മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം | മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം രചന: അധ്യായം1 |
അധ്യായം2→ |
1 [ജ്]
ഏവം ദ്യൂതജിതാഃ പാർഥാഃ കോപിതാശ് ച ദുരാത്മഭിഃ
ധാർതരാഷ്ട്രൈഃ സഹാമാത്യൈർ നികൃത്യാ ദ്വിജസത്തമ
2 ശ്രാവിതാഃ പരുഷാ വാചഃ സൃജദ്ഭിർ വൈരം ഉത്തമം
കിം അകുർവന്ത കൗരവ്യാ മമ പൂർവപിതാമഹാഃ
3 കഥം ചൈശ്വര്യവിഭ്രഷ്ടാഃ സഹസാ ദുഃഖം ഏയുഷഃ
വനേ വിജഹ്രിരേ പാർഥാഃ ശക്ര പ്രതിമതേജസഃ
4 കേ ചൈനാൻ അന്വവർതന്ത പ്രാപ്താൻ വ്യസനം ഉത്തമം
കിമാഹാരാഃ കിമാചാരാഃ ക്വ ച വാസോ മഹാത്മനാം
5 കഥം ദ്വാദശ വർഷാണി വനേ തേഷാം മഹാത്മനാം
വ്യതീയുർ ബ്രാഹ്മണശ്രേഷ്ഠ ശൂരാണാം അരിഘാതിനാം
6 കഥം ച രാജപുത്രീ സാ പ്രവരാ സർവയോഷിതാം
പതിവ്രതാ മഹാഭാഗാ സതതം സത്യവാദിനീ
വനവാസം അദുഃഖാർഹാ ദാരുണം പ്രത്യപദ്യത
7 ഏതദ് ആചക്ഷ്വ മേ സർവം വിസ്തരേണ തപോധന
ശ്രോതും ഇച്ഛാമി ചരിതം ഭൂരി ദ്രവിണ തേജസാം
കഥ്യമാനം ത്വയാ വിപ്ര പരം കൗതൂഹലം ഹി മേ
8 [വ്]
ഏവം ദ്യൂതജിതാഃ പാർഥാഃ കോപിതാശ് ച ദുരാത്മഭിഃ
ധാർതരാഷ്ട്രൈഃ സഹാമാത്യൈർ നിര്യയുർ ഗജസാഹ്വയാത്
9 വർധമാനപുരദ്വാരേണാഹിനിഷ്ക്രമ്യ തേ തദാ
ഉദങ്മുഖഃ ശസ്ത്രഭൃതഃ പ്രയയുഃ സഹ കൃഷ്ണയാ
10 ഇന്ദ്രസേനാദയശ് ചൈനാൻ ഭൃത്യാഃ പരിചതുർദശ
രഥൈർ അനുയയുഃ ശീഘ്രൈഃ സ്ത്രിയ ആദായ സർവശഃ
11 വ്രജതസ് താൻ വിദിത്വാ തു പൗരാഃ ശോകാഭിപീഡിതാഃ
ഗർഹയന്തോ ഽസകൃദ് ഭീഷ്മ വിദുര ദ്രോണ ഗൗതമാൻ
ഊചുർ വിഗതസന്ത്രാസാഃ സമാഗമ്യ പരസ്പരം
12 നേദം അസ്തി കുലം സർവം ന വയം ന ച നോ ഗൃഹാഃ
യത്ര ദുര്യോധനഃ പാപഃ സൗബലേയേന പാലിതാഃ
കർണ ദുഃഖാസനാഭ്യാം ച രാജ്യം ഏതച് ചികീർഷതി
13 നോ ചേത് കുലം ന ചാചാരോ ന ധർമോ ഽർഥഃ കുതഃ സുഖം
യത്ര പാപസഹായോ ഽയം പാപോ രാജ്യം ബുഭൂഷതേ
14 ദുര്യോധനോ ഗുരു ദ്വേഷീ ത്യക്താചാര സുഹൃജ്ജനഃ
അർഥലുബ്ധോ ഽഭിമാനീ ച നീചഃ പ്രകൃതിനിർഘൃണഃ
15 നേയം അസ്തി മഹീകൃത്സ്നാ യത്ര ദുര്യോധനോ നൃപഃ
സാധു ഗച്ഛാമഹേ സർവേ യത്ര ഗച്ഛന്തി പാണ്ഡവാഃ
16 സാനുക്രോശോ മഹാത്മാനോ വിജിതേന്ദ്രിയ ശത്രവഃ
ഹ്രീമന്തഃ കീർതിമന്തശ് ച ധർമാചാര പരായണാഃ
17 ഏവം ഉക്ത്വാനുജഗ്മുസ് താൻ പാണ്ഡവാംസ് തേ സമേത്യ ച
ഊചുഃ പ്രാഞ്ജലയഃ സർവേ താൻ കുന്തീ മാദ്രിനന്ദനാൻ
18 ക്വ ഗമിഷ്യഥ ഭദ്രം വസ് ത്യക്ത്വാസ്മാൻ ദുഃഖഭാഗിനഃ
വയം അപ്യ് അനുയാസ്യാമോ യത്ര യൂയം ഗമിഷ്യഥ
19 അധർമേണ ജിതാഞ് ശ്രുത്വാ യുഷ്മാംസ് ത്യക്തഘൃഷൈഃ പരൈഃ
ഉദ്വിഗ്നാഃ സ്മ ഭൃശം സർവേ നാസ്മാൻ ഹാതും ഇഹാർഹഥ
20 ഭക്താനുരക്താഃ സുഹൃദഃ സദാ പ്രിയഹിതേ രതാൻ
കുരാജാധിഷ്ഠിതേ രാജ്യേ ന വിനശ്യേമ സർവശഃ
21 ശ്രൂയതാം ചാഭിധാസ്യാമോ ഗുണദോഷാൻ നരർഷഭാഃ
ശുഭാശുഭാധിവാസേന സംസർഗം കുരുതേ യഥാ
22 വസ്ത്രം ആപസ് തിലാൻ ഭൂമിം ഗന്ധോ വാസയതേ യഥാ
പുഷ്പാണാം അധിവാസേന തഥാ സംസർഗജാ ഗുണാഃ
23 മോഹജാലസ്യ യോനിർ ഹി മൂഢൈർ ഏവ സമാഗമഃ
അഹന്യ് അഹനി ധർമസ്യ യോനിഃ സാധു സമാഗമഃ
24 തസ്മാത് പ്രാജ്ഞൈശ് ച വൃദ്ധൈശ് ച സുസ്വഭാവൈസ് തപസ്വിഭിഃ
സദ്ഭിശ് ച സഹ സംസർഗഃ കാര്യഃ ശമ പരായണൈഃ
25 യേഷാം ത്രീണ്യ് അവദാതാനി യോനിർ വിധ്യാ ച കർമ ച
താൻ സേവേത് തൈഃ സമാസ്യാ ഹി ശാസ്ത്രേഭ്യോ ഽപി ഗരീയസീ
26 നിരാരംഭാ ഹ്യ് അപി വയം പുണ്യശീലേഷു സാധുഷു
പുണ്യം ഏവാപ്നുയാമേഹ പാപം പാപോപസേവനാത്
27 അസതാം ദർശനാത് സ്പർശാത് സഞ്ജൽപന സഹാസനത്
ധർമാചാരഃ പ്രഹീയന്തേ ന ച സിധ്യന്തി മാനവാഃ
28 ബുദ്ധിശ് ച ഹീയതേ പുംസാം നീചൈഃ സഹ സമാഗമാത്
മധ്യമൈർ മധ്യതാം യാതി ശ്രേഷ്ഠതാം യാതി ചോത്തമൈഃ
29 യേ ഗുണാഃ കീർതിതാ ലോകേ ധർമകാമാർഥ സംഭവാഃ
ലോകാചാരാത്മ സംഭൂതാ വേദോക്താഃ ശിഷ്ടസംമതാഃ
30 തേ യുഷ്മാസു സമസ്താശ് ച വ്യസ്താശ് ചൈവേഹ സദ്ഗുണാഃ
ഇച്ഛാമോ ഗുണവൻ മധ്യേ വസ്തും ശ്രേയോ ഽഭികാങ്ക്ഷിണഃ
31 [യ്]
ധന്യാ വയം യദ് അസ്മാകം സ്നേഹകാരുണ്യയന്ത്രിതാഃ
അസതോ ഽപി ഗുണാൻ ആഹുർ ബ്രാഹ്മണ പ്രമുഖാഃ പ്രജാഃ
32 തദ് അഹം ഭ്രാതൃസഹിതഃ സർവാൻ വിജ്ഞാപയാമി വഃ
നാന്യഥാ തദ് ധി കർതവ്യം അസ്മത് സ്നേഹാനുകമ്പയാ
33 ഭീഷ്മഃ പിതാമഹോ രാജാ വിദുരോ ജനനീ ച മേ
സുഹൃജ്ജനശ് ച പ്രായോ മേ നഗരേ നാഗസാഹ്വയേ
34 തേ ത്വ് അസ്മദ്ധിതകാമാർഥം പാലനീയാഃ പ്രയത്നതഃ
യുഷ്മാഭിഃ സഹിതൈഃ സർവൈഃ ശോകസന്താപ വിഹ്വലാഃ
35 നിവർതതാഗതാ ദൂരം സമാഗമന ശാപിതാഃ
സ്വജനേ ന്യാസഭൂതേ മേ കാര്യാ സ്നേഹാന്വിതാ മതിഃ
36 ഏതദ് ധി മമ കാര്യാണാം പരമം ഹൃദി സംസ്ഥിതം
സുകൃതാനേന മേ തുഷ്ടിഃ സത്കാരാശ് ച ഭവിഷ്യതി
37 [വ്]
തഥാനുമന്ത്രിതാസ് തേന ധർമരാജേന താഃ പ്രജാഃ
ചക്രുർ ആർതസ്വരം ഘോരം ഹാ രാജന്ന് ഇതി ദുഃഖിതാഃ
38 ഗുണാൻ പാർഥസ്യ സംസ്മൃത്യ ദുഃഖാർതാഃ പരമാതുരാഃ
അകാമാഃ സംന്യവർതന്ത സമാഗമ്യാഥ പാണ്ഡവാൻ
39 നിവൃത്തേഷു തു പൗരേഷു രഥാൻ ആസ്ഥായ പാണ്ഡവാഃ
പ്രജഗ്മുർ ജാഹ്നവീതീരേ പ്രമാണാഖ്യം മഹാവടം
40 തം തേ ദിവസശേഷേണ വടം ഗത്വാ തു പാണ്ഡവാഃ
ഊഷുസ് താം രജനീം വീരാഃ സംസ്പൃശ്യ സലിലം ശുചി
ഉദകേനൈവ താം രാത്രിം ഊഷുസ് തേ ദുഃഖകർശിതാഃ
41 അനുജഗ്മുശ് ച തത്രൈതാൻ സ്നേഹാത് കേ ചിദ് ദ്വിജാതയഃ
സഗ്നയോ ഽനഗ്നയശ് ചൈവ സശിഷ്യ ഗണബാന്ധവാഃ
സ തൈഃ പരിവൃതോ രാജാ ശുശുഭേ ബ്രഹ്മവാദിഭിഃ
42 തേഷാം പ്രാദുഷ്കൃതാഗ്നീനാം മുഹൂർതേ രമ്യദാരുണേ
ബ്രഹ്മഘോഷപുരസ്കാരഃ സഞ്ജൽപഃ സമജായത
43 രാജാനം തു കുരുശ്രേഷ്ഠം തേ ഹംസമധുരസ്വരാഃ
ആശ്വാസയന്തോ വിപ്രാഗ്ര്യാഃ ക്ഷപാം സർവാം വ്യനോദയൻ