മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം36

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം36

1 ശ്രീഭഗവാൻ ഉവാച
     പരം ഭൂയഃ പ്രവക്ഷ്യാമി ജ്ഞാനാനാം ജ്ഞാനം ഉത്തമം
     യജ് ജ്ഞാത്വാ മുനയഃ സർവേ പരാം സിദ്ധിം ഇതോ ഗതാഃ
2 ഇദം ജ്ഞാനം ഉപാശ്രിത്യ മമ സാധർമ്യം ആഗതാഃ
     സർഗേ ഽപി നോപജായന്തേ പ്രലയേ ന വ്യഥന്തി ച
3 മമ യോനിർ മഹദ് ബ്രഹ്മ തസ്മിൻ ഗർഭം ദധാമ്യ് അഹം
     സംഭവഃ സർവഭൂതാനാം തതോ ഭവതി ഭാരത
4 സർവയോനിഷു കൗന്തേയ മൂർതയഃ സംഭവന്തി യാഃ
     താസാം ബ്രഹ്മ മഹദ് യോനിർ അഹം ബീജപ്രദഃ പിതാ
5 സത്ത്വം രജസ് തമ ഇതി ഗുണാഃ പ്രകൃതിസംഭവാഃ
     നിബധ്നന്തി മഹാബാഹോ ദേഹേ ദേഹിനം അവ്യയം
6 തത്ര സത്ത്വം നിർമലത്വാത് പ്രകാശകം അനാമയം
     സുഖസംഗേന ബധ്നാതി ജ്ഞാനസംഗേന ചാനഘ
7 രജോ രാഗാത്മകം വിദ്ധി തൃഷ്ണാസംഗസമുദ്ഭവം
     തൻ നിബധ്നാതി കൗന്തേയ കർമസംഗേന ദേഹിനം
8 തമസ് ത്വ് അജ്ഞാനജം വിദ്ധി മോഹനം സർവദേഹിനാം
     പ്രമാദാലസ്യനിദ്രാഭിസ് തൻ നിബധ്നാതി ഭാരത
9 സത്ത്വം സുഖേ സഞ്ജയതി രജഃ കർമണി ഭാരത
     ജ്ഞാനം ആവൃത്യ തു തമഃ പ്രമാദേ സഞ്ജയത്യ് ഉത
10 രജസ് തമശ് ചാഭിഭൂയ സത്ത്വം ഭവതി ഭാരത
    രജഃ സത്ത്വം തമശ് ചൈവ തമഃ സത്ത്വം രജസ് തഥാ
11 സർവദ്വാരേഷു ദേഹേ ഽസ്മിൻ പ്രകാശ ഉപജായതേ
    ജ്ഞാനം യദാ തദാ വിദ്യാദ് വിവൃദ്ധം സത്ത്വം ഇത്യ് ഉത
12 ലോഭഃ പ്രവൃത്തിർ ആരംഭഃ കർമണാം അശമഃ സ്പൃഹാ
    രജസ്യ് ഏതാനി ജായന്തേ വിവൃദ്ധേ ഭരതർഷഭ
13 അപ്രകാശോ ഽപ്രവൃത്തിശ് ച പ്രമാദോ മോഹ ഏവ ച
    തമസ്യ് ഏതാനി ജായന്തേ വിവൃദ്ധേ കുരുനന്ദന
14 യദാ സത്ത്വേ പ്രവൃദ്ധേ തു പ്രലയം യാതി ദേഹഭൃത്
    തദോത്തമവിദാം ലോകാൻ അമലാൻ പ്രതിപദ്യതേ
15 രജസി പ്രലയം ഗത്വാ കർമസംഗിഷു ജായതേ
    തഥാ പ്രലീനസ് തമസി മൂഢയോനിഷു ജായതേ
16 കർമണഃ സുകൃതസ്യാഹുഃ സാത്ത്വികം നിർമലം ഫലം
    രജസസ് തു ഫലം ദുഃഖം അജ്ഞാനം തമസഃ ഫലം
17 സത്ത്വാത് സഞ്ജായതേ ജ്ഞാനം രജസോ ലോഭ ഏവ ച
    പ്രമാദമോഹൗ തമസോ ഭവതോ ഽജ്ഞാനം ഏവ ച
18 ഊർധ്വം ഗച്ഛന്തി സത്ത്വസ്ഥാ മധ്യേ തിഷ്ഠന്തി രാജസാഃ
    ജഘന്യഗുണവൃത്തസ്ഥാ അധോ ഗച്ഛന്തി താമസാഃ
19 നാന്യം ഗുണേഭ്യഃ കർതാരം യദാ ദ്രഷ്ടാനുപശ്യതി
    ഗുണേഭ്യശ് ച പരം വേത്തി മദ്ഭാവം സോ ഽധിഗച്ഛതി
20 ഗുണാൻ ഏതാൻ അതീത്യ ത്രീൻ ദേഹീ ദേഹസമുദ്ഭവാൻ
    ജന്മമൃത്യുജരാദുഃഖൈർ വിമുക്തോ ഽമൃതം അശ്നുതേ
21 അർജുന ഉവാച
    കൈർ ലിംഗൈസ് ത്രീൻ ഗുണാൻ ഏതാൻ അതീതോ ഭവതി പ്രഭോ
    കിമാചാരഃ കഥം ചൈതാംസ് ത്രീൻ ഗുണാൻ അതിവർതതേ
22 ശ്രീഭഗവാൻ ഉവാച
    പ്രകാശം ച പ്രവൃത്തിം ച മോഹം ഏവ ച പാണ്ഡവ
    ന ദ്വേഷ്ടി സമ്പ്രവൃത്താനി ന നിവൃത്താനി കാങ്ക്ഷതി
23 ഉദാസീനവദ് ആസീനോ ഗുണൈർ യോ ന വിചാല്യതേ
    ഗുണാ വർതന്ത ഇത്യ് ഏവ യോ ഽവതിഷ്ഠതി നേംഗതേ
24 സമദുഃഖസുഖഃ സ്വസ്ഥഃ സമലോഷ്ടാശ്മകാഞ്ചനഃ
    തുല്യപ്രിയാപ്രിയോ ധീരസ് തുല്യനിന്ദാത്മസംസ്തുതിഃ
25 മാനാപമാനയോസ് തുല്യസ് തുല്യോ മിത്രാരിപക്ഷയോഃ
    സർവാരംഭപരിത്യാഗീ ഗുണാതീതഃ സ ഉച്യതേ
26 മാം ച യോ ഽവ്യഭിചാരേണ ഭക്തിയോഗേന സേവതേ
    സ ഗുണാൻ സമതീത്യൈതാൻ ബ്രഹ്മഭൂയായ കൽപതേ
27 ബ്രഹ്മണോ ഹി പ്രതിഷ്ഠാഹം അമൃതസ്യാവ്യയസ്യ ച
    ശാശ്വതസ്യ ച ധർമസ്യ സുഖസ്യൈകാന്തികസ്യ ച