മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം/അധ്യായം13

←അധ്യായം12

മഹാഭാരതം മൂലം/ഭീഷ്മപർവം രചന:വ്യാസൻ അധ്യായം13

അധ്യായം14→

1 [സ്]
     ഉത്തരേഷു തു കൗരവ്യ ദ്വീപേഷു ശ്രൂയതേ കഥാ
     യഥാ ശ്രുതം മഹാരാജ ബ്രുവതസ് തൻ നിബോധ മേ
 2 ഘൃതതോയഃ സമുദ്രോ ഽത്ര ദധി മണ്ഡോദകോ ഽപരഃ
     സുരോദഃ സാഗരശ് ചൈവ തഥാന്യോ ഘർമസാഗരഃ
 3 പരസ്പരേണ ദ്വിഗുണാഃ സർവേ ദ്വീപാ നരാധിപ
     സർവതശ് ച മഹാരാജ പർവതൈഃ പരിവാരിതാഃ
 4 ഗൗരസ് തു മധ്യമേ ദ്വീപേ ഗിരിർ മാനഃ ശിലോ മഹാൻ
     പർവതഃ പശ്ചിമഃ കൃഷ്ണോ നാരായണ നിഭോ നൃപ
 5 തത്ര രത്നാനി ദിവ്യാനി സ്വയം രക്ഷതി കേശവഃ
     പ്രജാപതിം ഉപാസീനഃ പ്രജാനാം വിദധേ സുഖം
 6 കുശ ദ്വീപേ കുശ സ്തംബോ മധ്യേ ജനപദസ്യ ഹ
     സമ്പൂജ്യതേ ശൽമലിശ് ച ദ്വീപേ ശാൽമലികേ നൃപ
 7 ക്രൗഞ്ചദ്വീപേ മഹാക്രൗഞ്ചോ ഗിരീ രത്നചയാകരഃ
     സമ്പൂജ്യതേ മഹാരാജ ചാതുർവർണ്യേന നിത്യദാ
 8 ഗോമന്ദഃ പർവതോ രാജൻ സുമഹാൻ സർവധാതുമാൻ
     യത്ര നിത്യം നിവസതി ശ്രീമാൻ കമലലോചനഃ
     മോക്ഷിഭിഃ സംസ്തുതോ നിത്യം പ്രഭുർ നാരായണോ ഹരിഃ
 9 കുശ ദ്വീപേ തു രാജേന്ദ്ര പർവതോ വിദ്രുമൈശ് ചിതഃ
     സുധാമാ നാമ ദുർധർഷോ ദ്വിതീയോ ഹേമപർവതഃ
 10 ദ്യുതിമാൻ നാമ കൗരവ്യ തൃതീയഃ കുമുദോ ഗിരിഃ
    ചതുർഥഃ പുഷ്പവാൻ നാമ പഞ്ചമസ് തു കുശേശയഃ
11 ഷഷ്ഠോ ഹരി ഗിരിർ നാമ ഷഡ് ഏതേ പർവതോത്തമാഃ
    തേഷാം അന്തരവിഷ്കംഭോ ദ്വിഗുണഃ പ്രവിഭാഗശഃ
12 ഔദ്ഭിദം പ്രഥമം വർഷം ദ്വിതീയം വേണുമണ്ഡലം
    തൃതീയം വൈ രഥാകാരം ചതുർഥം പാലനം സ്മൃതം
13 ധൃതിമത് പഞ്ചമം വർഷം ഷഷ്ഠം വർഷം പ്രഭാ കരം
    സപ്തമം കാപിലം വർഷം സപ്തൈതേ വർഷപുഞ്ജകാഃ
14 ഏതേഷു ദേവഗന്ധർവാഃ പ്രജാശ് ച ജഗതീശ്വര
    വിഹരന്തി രമന്തേ ച ന തേഷു മ്രിയതേ ജനഃ
15 ന തേഷു ദസ്യവഃ സന്തി മ്ലേച്ഛ ജാത്യോ ഽപി വാ നൃപ
    ഗൗര പ്രായോ ജനഃ സർവഃ സുകുമാരശ് ച പാർഥിവ
16 അവശിഷ്ടേഷു വർഷേഷു വക്ഷ്യാമി മനുജേശ്വര
    യഥാ ശ്രുതം മഹാരാജ തദ് അവ്യഗ്രമനാഃ ശൃണു
17 ക്രൗഞ്ചദ്വീപേ മഹാരാജ ക്രൗഞ്ചോ നാമ മഹാഗിരിഃ
    ക്രൗഞ്ചാത് പരോ വാമനകോ വാമനാദ് അന്ധകാരകഃ
18 അന്ധകാരാത് പരോ ജാനൻ മൈനാകഃ പർവതോത്തമഃ
    മൈനാകാത് പരതോ രാജൻ ഗോവിന്ദോ ഗിരിർ ഉത്തമഃ
19 ഗോവിന്ദാത് തു പരോ രാജൻ നിബിഡോ നാമ പർവതഃ
    പരസ് തു ദ്വിഗുണസ് തേഷാം വിഷ്കംഭോ വംശവർധന
20 ദേശാംസ് തത്ര പ്രവക്ഷ്യാമി തൻ മേ നിഗദതഃ ശൃണു
    ക്രൗഞ്ചസ്യ കുശലോ ദേശോ വാമനസ്യ മനോഽനുഗഃ
21 മനോഽനുഗാത് പരശ് ചോഷ്ണോ ദേശഃ കുരുകുലോദ്വഹ
    ഉഷ്ണാത് പരഃ പ്രാവരകഃ പ്രാവരാദ് അന്ധകാരകഃ
22 അന്ധകാരക ദേശാത് തു മുനിദേശഃ പരഃ സ്മൃതഃ
    മുനിദേശാത് പരശ് ചൈവ പ്രോച്യതേ ദുന്ദുഭിസ്വനഃ
23 സിദ്ധചാരണസങ്കീർണോ ഗൗര പ്രായോ ജനാധിപ
    ഏതേ ദേശാ മഹാരാജ ദേവഗന്ധർവസേവിതാഃ
24 പുഷ്കരേ പുഷ്കരോ നാമ പർവതോ മണിരത്നമാൻ
    തത്ര നിത്യം നിവസതി സ്വയം ദേവഃ പ്രജാപതിഃ
25 തം പര്യുപാസതേ നിത്യം ദേവാഃ സർവേ മഹർഷിഭിഃ
    വാഗ്ഭിർ മനോ ഽനുകൂലാഭിഃ പൂജയന്തോ ജനാധിപ
26 ജംബൂദ്വീപാത് പ്രവർതന്തേ രത്നാനി വിവിധാന്യ് ഉത
    ദ്വീപേഷു തേഷു സർവേഷു പ്രജാനാം കുരുനന്ദന
27 വിപ്രാണാം ബ്രഹ്മചര്യേണ സത്യേന ച ദമേന ച
    ആരോഗ്യായുഃ പ്രമാണാഭ്യാം ദ്വിഗുണം ദ്വിഗുണം തതഃ
28 ഏകോ ജനപദോ രാജൻ ദ്വീപേഷ്വ് ഏതേഷു ഭാരത
    ഉക്താ ജനപദാ യേഷു ധർമശ് ചൈകഃ പ്രദൃശ്യതേ
29 ഈശ്വരോ ദണ്ഡം ഉദ്യമ്യ സ്വയം ഏവ പ്രജാപതിഃ
    ദ്വീപാൻ ഏതാൻ മഹാരാജ രക്ഷംസ് തിഷ്ഠതി നിത്യദാ
30 സ രാജാ സ ശിവോ രാജൻ സ പിതാ സ പിതാമഹഃ
    ഗോപായതി നരശ്രേഷ്ഠ പ്രജാഃ സ ജഡ പണ്ഡിതാഃ
31 ഭോജനം ചാത്ര കൗരവ്യ പ്രജാഃ സ്വയം ഉപസ്ഥിതം
    സിദ്ധം ഏവ മഹാരാജ ഭുഞ്ജതേ തത്ര നിത്യദാ
32 തതഃ പരം സമാ നാമ ദൃശ്യതേ ലോകസംസ്ഥിതിഃ
    ചതുരശ്രാ മഹാരാജ ത്രയസ് ത്രിംശത് തു മണ്ഡലം
33 തത്ര തിഷ്ഠന്തി കൗരവ്യ ചത്വാരോ ലോകസംമിതാഃ
    ദിഗ് ഗജാ ഭരതശ്രേഷ്ഠ വാമനൈരാവതാദയഃ
    സുപ്രതീകസ് തഥാ രാജൻ പ്രഭിന്നകരടാ മുഖഃ
34 തസ്യാഹം പരിമാണം തു ന സംഖ്യാതും ഇഹോത്സഹേ
    അസംഖ്യാതഃ സ നിത്യം ഹി തിര്യഗ് ഊർധ്വം അധസ് തഥാ
35 തത്ര വൈ വായവോ വാന്തി ദിഗ്ഭ്യഃ സർവാഭ്യ ഏവ ച
    അസംബാധാ മഹാരാജ താൻ നിഗൃഹ്ണന്തി തേ ഗജാഃ
36 പുഷ്കരൈഃ പദ്മസങ്കാശൈർ വർഷ്മവദ്ഭിർ മഹാപ്രഭൈഃ
    തേ ശനൈഃ പുനർ ഏവാശു വായൂൻ മുഞ്ചന്തി നിത്യശഃ
37 ശ്വസദ്ഭിർ മുച്യമാനാസ് തു ദിഗ് ഗജൈർ ഇഹ മാരുതാഃ
    ആഗച്ഛന്തി മഹാരാജ തതസ് തിഷ്ഠന്തി വൈ പ്രജാഃ
38 [ധൃ]
    പരോ വൈ വിസ്തരോ ഽത്യർഥം ത്വയാ സഞ്ജയ കീർതിതഃ
    ദർശിതം ദ്വീപസംസ്ഥാനം ഉത്തരം ബ്രൂഹി സഞ്ജയ
39 [സ്]
    ഉക്താ ദ്വീപാ മഹാരാജ ഗ്രഹാൻ മേ ശൃണു തത്ത്വതഃ
    സ്വർഭാനുഃ കൗരവശ്രേഷ്ഠ യാവദ് ഏഷ പ്രഭാവതഃ
40 പരിമണ്ഡലോ മഹാരാജ സ്വർഭാനുഃ ശ്രൂയതേ ഗ്രഹഃ
    യോജനാനാം സഹസ്രാണി വിഷ്കംഭോ ദ്വാദശാസ്യ വൈ
41 പരിണാഹേന ഷട് ത്രിംശദ് വിപുലത്വേന ചാനഘ
    ഷഷ്ടിം ആഹുഃ ശതാന്യ് അസ്യ ബുധാഃ പൗരാണികാസ് തഥാ
42 ചന്ദ്രമാസ് തു സഹസ്രാണി രാജന്ന് ഏകാദശ സ്മൃതഃ
    വിഷ്കംഭേണ കുരുശ്രേഷ്ഠ ത്രയസ് ത്രിംശത് തു മണ്ഡലം
    ഏകോന ഷഷ്ടിവൈപുല്യാച് ഛീത രശ്മേർ മഹാത്മനഃ
43 സൂര്യസ് ത്വ് അഷ്ടൗ സഹസ്രാണി ദ്വേ ചാന്യേ കുരുനന്ദന
    വിഷ്കംഭേണ തതോ രാജൻ മണ്ഡലം ത്രിംശതം സമം
44 അഷ്ട പഞ്ചാശതം രാജൻ വിപുലത്വേന ചാനഘ
    ശ്രൂയതേ പരമോദാരഃ പതംഗോ ഽസൗ വിഭാവസുഃ
    ഏതത് പ്രമാണം അർകസ്യ നിർദിഷ്ടം ഇഹ ഭാരത
45 സ രാഹുശ് ഛാദയത്യ് ഏതൗ യഥാകാലം മഹത്തയാ
    ചന്ദ്രാദിത്യൗ മഹാരാജ സങ്ക്ഷേപോ ഽയം ഉദാഹൃതഃ
46 ഇത്യ് ഏതത് തേ മഹാരാജ പൃച്ഛതഃ ശാസ്ത്രചക്ഷുഷാ
    സർവം ഉക്തം യഥാതത്ത്വം തസ്മാച് ഛമം അവാപ്നുഹി
47 യഥാദൃഷ്ടം മയാ പ്രോക്തം സ നിര്യാണം ഇദം ജഗത്
    തസ്മാദ് ആശ്വസ കൗരവ്യ പുത്രം ദുര്യോധനം പ്രതി
48 ശ്രുത്വേദം ഭരതശ്രേഷ്ഠ ഭൂമിപർവ മനോഽനുഗം
    ശ്രീമാൻ ഭവതി രാജന്യഃ സിദ്ധാർഥഃ സാധു സംമതഃ
    ആയുർ ബലം ച വീര്യം ച തസ്യ തേജശ് ച വർധതേ
49 യഃ ശൃണോതി മഹീപാല പർവണീദം യതവ്രതഃ
    പ്രീയന്തേ പിതരസ് തസ്യ തഥൈവ ച പിതാമഹാഃ
50 ഇദം തു ഭാരതം വർഷം യത്ര വർതാമഹേ വയം
    പൂർവം പ്രവർതതേ പുണ്യം തത് സർവം ശ്രുതവാൻ അസി