മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം43

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം 43

1 [സ്]
     വാസുകിസ് ത്വ് അബ്രവീദ് വാക്യം ജരത്കാരും ഋഷിം തദാ
     സനാമാ തവ കന്യേയം സ്വസാ മേ തപസാന്വിതാ
2 ഭരിഷ്യാമി ച തേ ഭാര്യാം പ്രതീച്ഛേമാം ദ്വിജോത്തമ
     രക്ഷണം ച കരിഷ്യേ ഽസ്യാഃ സർവശക്ത്യാ തപോധന
3 പ്രതിശ്രുതേ തു നാഗേന ഭരിഷ്യേ ഭഗിനീം ഇതി
     ജരത്കാരുസ് തദാ വേശ്മ ഭുജഗസ്യ ജഗാമ ഹ
4 തത്ര മന്ത്രവിദാം ശ്രേഷ്ഠസ് തപോവൃദ്ധോ മഹാവ്രതഃ
     ജഗ്രാഹ പാണിം ധർമാത്മാ വിധിമന്ത്രപുരസ്കൃതം
5 തതോ വാസഗൃഹം ശുഭ്രം പന്നഗേന്ദ്രസ്യ സംമതം
     ജഗാമ ഭാര്യാം ആദായ സ്തൂയമാനോ മഹർഷിഭിഃ
6 ശയനം തത്ര വൈ കൢപ്തം സ്പർധ്യാസ്തരണ സംവൃതം
     തത്ര ഭാര്യാ സഹായഃ സ ജരത്കാരുർ ഉവാസ ഹ
7 സ തത്ര സമയം ചക്രേ ഭാര്യയാ സഹ സത്തമഃ
     വിപ്രിയം മേ ന കർതവ്യം ന ച വാച്യം കദാ ചന
8 ത്യജേയം അപ്രിയേ ഹി ത്വാം കൃതേ വാസം ച തേ ഗൃഹേ
     ഏതദ് ഗൃഹാണ വചനം മയാ യത് സമുദീരിതം
9 തതഃ പരമസംവിഗ്നാ സ്വസാ നാഗപതേസ് തു സാ
     അതിദുഃഖാന്വിതാ വാചം തം ഉവാചൈവം അസ്ത്വ് ഇതി
10 തഥൈവ സാ ച ഭർതാരം ദുഃഖശീലം ഉപാചരത്
    ഉപായൈഃ ശ്വേതകാകീയൈഃ പ്രിയകാമാ യശസ്വിനീ
11 ഋതുകാലേ തതഃ സ്നാതാ കദാ ചിദ് വാസുകേഃ സ്വസാ
    ഭർതാരം തം യഥാന്യായം ഉപതസ്ഥേ മഹാമുനിം
12 തത്ര തസ്യാഃ സമഭവദ് ഗർഭോ ജ്വലനസംനിഭഃ
    അതീവ തപസാ യുക്തോ വൈശ്വാനരസമദ്യുതിഃ
    ശുക്ലപക്ഷേ യഥാ സോമോ വ്യവർധത തഥൈവ സഃ
13 തതഃ കതിപയാഹസ്യ ജരത്കാരുർ മഹാതപാഃ
    ഉത്സംഗേ ഽസ്യാഃ ശിരഃ കൃത്വാ സുഷ്വാപ പരിഖിന്നവത്
14 തസ്മിംശ് ച സുപ്തേ വിപ്രേന്ദ്രേ സവിതാസ്തം ഇയാദ് ഗിരിം
    അഹ്നഃ പരിക്ഷയേ ബ്രഹ്മംസ് തതഃ സാചിന്തയത് തദാ
    വാസുകേർ ഭഗിനീ ഭീതാ ധർമലോപാൻ മനസ്വിനീ
15 കിം നു മേ സുകൃതം ഭൂയാദ് ഭർതുർ ഉത്ഥാപനം ന വാ
    ദുഃഖശീലോ ഹി ധർമാത്മാ കഥം നാസ്യാപരാധ്നുയാം
16 കോപോ വാ ധർമശീലസ്യ ധർമലോപോ ഽഥ വാ പുനഃ
    ധർമലോപോ ഗരീയാൻ വൈ സ്യാദ് അത്രേത്യ് അകരോൻ മനഃ
17 ഉത്ഥാപയിഷ്യേ യദ്യ് ഏനം ധ്രുവം കോപം കരിഷ്യതി
    ധർമലോപോ ഭവേദ് അസ്യ സന്ധ്യാതിക്രമണേ ധ്രുവം
18 ഇതി നിശ്ചിത്യ മനസാ ജരത്കാരുർ ഭുജംഗമാ
    തം ഋഷിം ദീപ്തതപസം ശയാനം അനലോപമം
    ഉവാചേദം വചഃ ശ്ലക്ഷ്ണം തതോ മധുരഭാഷിണീ
19 ഉത്തിഷ്ഠ ത്വം മഹാഭാഗ സൂര്യോ ഽസ്തം ഉപഗച്ഛതി
    സന്ധ്യാം ഉപാസ്സ്വ ഭഗവന്ന് അപഃ സ്പൃഷ്ട്വാ യതവ്രതഃ
20 പ്രാദുഷ്കൃതാഗ്നിഹോത്രോ ഽയം മുഹൂർതോ രമ്യദാരുണഃ
    സന്ധ്യാ പ്രവർതതേ ചേയം പശ്ചിമായാം ദിശി പ്രഭോ
21 ഏവം ഉക്തഃ സ ഭഗവാഞ് ജരത്കാരുർ മഹാതപാഃ
    ഭാര്യാം പ്രസ്ഫുരമാണൗഷ്ഠ ഇദം വചനം അബ്രവീത്
22 അവമാനഃ പ്രയുക്തോ ഽയം ത്വയാ മമ ഭുജംഗമേ
    സമീപേ തേ ന വത്സ്യാമി ഗമിഷ്യാമി യഥാഗതം
23 ന ഹി തേജോ ഽസ്തി വാമോരു മയി സുപ്തേ വിഭാവസോഃ
    അസ്തം ഗന്തും യഥാകാലം ഇതി മേ ഹൃദി വർതതേ
24 ന ചാപ്യ് അവമതസ്യേഹ വസ്തും രോചേത കസ്യ ചിത്
    കിം പുനർ ധർമശീലസ്യ മമ വാ മദ്വിധസ്യ വാ
25 ഏവം ഉക്താ ജരത്കാരുർ ഭർത്രാ ഹൃദയകമ്പനം
    അബ്രവീദ് ഭഗിനീ തത്ര വാസുകേഃ സംനിവേശനേ
26 നാവമാനാത് കൃതവതീ തവാഹം പ്രതിബോധനം
    ധർമലോപോ ന തേ വിപ്ര സ്യാദ് ഇത്യ് ഏതത് കൃതം മയാ
27 ഉവാച ഭാര്യാം ഇത്യ് ഉക്തോ ജരത്കാരുർ മഹാതപാഃ
    ഋഷിഃ കോപസമാവിഷ്ടസ് ത്യക്തുകാമോ ഭുജംഗമാം
28 ന മേ വാഗ് അനൃതം പ്രാഹ ഗമിഷ്യേ ഽഹം ഭുജംഗമേ
    സമയോ ഹ്യ് ഏഷ മേ പൂർവം ത്വയാ സഹ മിഥഃ കൃതഃ
29 സുഖം അസ്മ്യ് ഉഷിതോ ഭദ്രേ ബ്രൂയാസ് ത്വം ഭ്രാതരം ശുഭേ
    ഇതോ മയി ഗതേ ഭീരു ഗതഃ സ ഭഗവാൻ ഇതി
    ത്വം ചാപി മയി നിഷ്ക്രാന്തേ ന ശോകം കർതും അർഹസി
30 ഇത്യ് ഉക്താ സാനവദ്യാംഗീ പ്രത്യുവാച പതിം തദാ
    ജരത്കാരും ജരത്കാരുശ് ചിന്താശോകപരായണാ
31 ബാഷ്പഗദ്ഗദയാ വാചാ മുഖേന പരിശുഷ്യതാ
    കൃതാഞ്ജലിർ വരാരോഹാ പര്യശ്രുനയനാ തതഃ
    ധൈര്യം ആലംബ്യ വാമോരുർ ഹൃദയേന പ്രവേപതാ
32 ന മാം അർഹസി ധർമജ്ഞ പരിത്യക്തും അനാഗസം
    ധർമേ സ്ഥിതാം സ്ഥിതോ ധർമേ സദാ പ്രിയഹിതേ രതാം
33 പ്രദാനേ കാരണം യച് ച മമ തുഭ്യം ദ്വിജോത്തമ
    തദ് അലബ്ധവതീം മന്ദാം കിം മാം വക്ഷ്യതി വാസുഖിഃ
34 മാതൃശാപാഭിഭൂതാനാം ജ്ഞാതീനാം മമ സത്തമ
    അപത്യം ഈപ്ഷിതം ത്വത്തസ് തച് ച താവൻ ന ദൃശ്യതേ
35 ത്വത്തോ ഹ്യ് അപത്യലാഭേന ജ്ഞാതീനാം മേ ശിവം ഭവേത്
    സമ്പ്രയോഗോ ഭവേൻ നായം മമ മോഘസ് ത്വയാ ദ്വിജ
36 ജ്ഞാതീനാം ഹിതം ഇച്ഛന്തീ ഭഗവംസ് ത്വാം പ്രസാദയേ
    ഇമം അവ്യക്തരൂപം മേ ഗർഭം ആധായ സത്തമ
    കഥം ത്യക്ത്വാ മഹാത്മാ സൻ ഗന്തും ഇച്ഛസ്യ് അനാഗസം
37 ഏവം ഉക്തസ് തു സ മുനിർ ഭാര്യാം വചനം അബ്രവീത്
    യദ്യ് ഉക്തം അനുരൂപം ച ജരത്കാരുസ് തപോധനഃ
38 അസ്ത്യ് ഏഷ ഗർഭഃ സുഭഗേ തവ വൈശ്വാനരോപമഃ
    ഋഷിഃ പരമധർമാത്മാ വേദവേദാംഗപാരഗഃ
39 ഏവം ഉക്ത്വാ സ ധർമാത്മാ ജരത്കാരുർ മഹാൻ ഋഷിഃ
    ഉഗ്രായ തപസേ ഭൂയോ ജഗാമ കൃതനിശ്ചയഃ