മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം41

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം 41

1 [സ്]
     ഏതസ്മിന്ന് ഏവ കാലേ തു ജരത്കാരുർ മഹാതപാഃ
     ചചാര പൃഥിവീം കൃത്സ്നാം യത്രസായം ഗൃഹോ മുനിഃ
2 ചരൻ ദീക്ഷാം മഹാതേജാ ദുശ്ചരാം അകൃതാത്മഭിഃ
     തീർഥേഷ്വ് ആപ്ലവനം കുർവൻ പുണ്യേഷു വിചചാര ഹ
3 വായുഭക്ഷോ നിരാഹാരഃ ശുഷ്യന്ന് അഹർ അഹർ മുനിഃ
     സ ദദർശ പിതൄൻ ഗർതേ ലംബമാനാൻ അധോമുഖാൻ
4 ഏകതന്ത്വ് അവശിഷ്ടം വൈ വീരണസ്തംബം ആശ്രിതാൻ
     തം ച തന്തും ശനൈർ ആഖും ആദദാനം ബിലാശ്രയം
5 നിരാഹാരാൻ കൃശാൻ ദീനാൻ ഗർതേ ഽഽർതാംസ് ത്രാണം ഇച്ഛതഃ
     ഉപസൃത്യ സ താൻ ദീനാൻ ദീനരൂപോ ഽഭ്യഭാഷത
6 കേ ഭവന്തോ ഽവലംബന്തേ വീരണസ്തംബം ആശ്രിതാഃ
     ദുർബലം ഖാദിതൈർ മൂലൈർ ആഖുനാ ബിലവാസിനാ
7 വീരണസ്തംബകേ മൂലം യദ് അപ്യ് ഏകം ഇഹ സ്ഥിതം
     തദ് അപ്യ് അയം ശനൈർ ആഖുർ ആദത്തേ ദശനൈഃ ശിതൈഃ
8 ഛേത്സ്യതേ ഽൽപാവശിഷ്ടത്വാദ് ഏതദ് അപ്യ് അചിരാദ് ഇവ
     തതഃ സ്ഥ പതിതാരോ ഽത്ര ഗർതേ അസ്മിന്ന് അധോമുഖാഃ
9 തതോ മേ ദുഃഖം ഉത്പന്നം ദൃഷ്ട്വാ യുഷ്മാൻ അധോമുഖാൻ
     കൃച്ഛ്രാം ആപദം ആപന്നാൻ പ്രിയം കിം കരവാണി വഃ
10 തപസോ ഽസ്യ ചതുർഥേന തൃതീയേനാപി വാ പുനഃ
    അർധേന വാപി നിസ്തർതും ആപദം ബ്രൂത മാചിരം
11 അഥ വാപി സമഗ്രേണ തരന്തു തപസാ മമ
    ഭവന്തഃ സർവ ഏവാസ്മാത് കാമം ഏവം വിധീയതാം
12 [പിതരഹ്]
    ഋദ്ധോ ഭവാൻ ബ്രഹ്മ ചാരീ യോ നസ് ത്രാതും ഇഹേച്ഛതി
    ന തു വിപ്രാഗ്ര്യ തപസാ ശക്യം ഏതദ് വ്യപോഹിതും
13 അസ്തി നസ് താത തപസഃ ഫലം പ്രവദതാം വര
    സന്താനപ്രക്ഷയാദ് ബ്രഹ്മൻ പതാമോ നിരയേ ഽശുചൗ
14 ലംബതാം ഇഹ നസ് താത ന ജ്ഞാനം പ്രതിഭാതി വൈ
    യേന ത്വാം നാഭിജാനീമോ ലോകേ വിഖ്യാതപൗരുഷം
15 ഋദ്ധോ ഭവാൻ മഹാഭാഗോ യോ നഃ ശോച്യാൻ സുദുഃഖിതാൻ
    ശോചസ്യ് ഉപേത്യ കാരുണ്യാച് ഛൃണു യേ വൈ വയം ദ്വിജ
16 യായാവരാ നാമ വയം ഋഷയഃ സംശിതവ്രതാഃ
    ലോകാത് പുണ്യാദ് ഇഹ ഭ്രഷ്ടാഃ സന്താനപ്രക്ഷയാദ് വിഭോ
17 പ്രനഷ്ടം നസ് തപഃ പുണ്യം ന ഹി നസ് തന്തുർ അസ്തി വൈ
    അസ്തി ത്വ് ഏകോ ഽദ്യ നസ് തന്തുഃ സോ ഽപി നാസ്തി യഥാതഥാ
18 മന്ദഭാഗ്യോ ഽൽപഭാഗ്യാനാം ബന്ധുഃ സ ഖില നഃ കുലേ
    ജരത്കാരുർ ഇതി ഖ്യാതോ വേദവേദാംഗപാരഗഃ
    നിയതാത്മാ മഹാത്മാ ച സുവ്രതഃ സുമഹാതപാഃ
19 തേന സ്മ തപസോ ലോഭാത് കൃച്ഛ്രം ആപാദിതാ വയം
    ന തസ്യ ഭാര്യാ പുത്രോ വാ ബാന്ധവോ വാസ്തി കശ് ചന
20 തസ്മാൽ ലംബാമഹേ ഗർതേ നഷ്ടസഞ്ജ്ഞാ ഹ്യ് അനാഥവത്
    സ വക്തവ്യസ് ത്വയാ ദൃഷ്ട്വാ അസ്മാകം നാഥവത്തയാ
21 പിതരസ് തേ ഽവലംബന്തേ ഗർതേ ദീനാ അധോമുഖാഃ
    സാധു ദാരാൻ കുരുഷ്വേതി പ്രജായസ്വേതി ചാഭിഭോ
    കുലതന്തുർ ഹി നഃ ശിഷ്ടസ് ത്വം ഏവൈകസ് തപോധന
22 യത് തു പശ്യസി നോ ബ്രഹ്മൻ വീരണസ്തംബം ആശ്രിതാൻ
    ഏഷോ ഽസ്മാകം കുലസ്തംബ ആസീത് സ്വകുലവർധനഃ
23 യാനി പശ്യസി വൈ ബ്രഹ്മൻ മൂലാനീഹാസ്യ വീരുധഃ
    ഏതേ നസ്തന്തവസ് താത കാലേന പരിഭക്ഷിതാഃ
24 യത് ത്വ് ഏതത് പശ്യസി ബ്രഹ്മൻ മൂലം അസ്യാർധഭക്ഷിതം
    തത്ര ലംബാമഹേ സർവേ സോ ഽപ്യ് ഏകസ് തപ ആസ്ഥിതഃ
25 യം ആഖും പശ്യസി ബ്രഹ്മൻ കാല ഏഷ മഹാബലഃ
    സ തം തപോ രതം മന്ദം ശനൈഃ ക്ഷപയതേ തുദൻ
    ജരത്കാരും തപോ ലുബ്ധം മന്ദാത്മാനം അചേതസം
26 ന ഹി നസ് തത് തപസ് തസ്യ താരയിഷ്യതി സത്തമ
    ഛിന്നമൂലാൻ പരിഭ്രഷ്ടാൻ കാലോപഹതചേതസഃ
    നരകപ്രതിഷ്ഠാൻ പശ്യാസ്മാൻ യഥാ ദുഷ്കൃതിനസ് തഥാ
27 അസ്മാസു പതിതേഷ്വ് അത്ര സഹ പൂർവൈഃ പിതാമഹൈഃ
    ഛിന്നഃ കാലേന സോ ഽപ്യ് അത്ര ഗന്താ വൈ നരകം തതഃ
28 തപോ വാപ്യ് അഥ വാ യജ്ഞോ യച് ചാന്യത് പാവനം മഹത്
    തത് സർവം ന സമം താത സന്തത്യേതി സതാം മതം
29 സ താത ദൃഷ്ട്വാ ബ്രൂയാസ് ത്വം ജരത്കാരും തപസ്വിനം
    യഥാദൃഷ്ടം ഇദം ചാസ്മൈ ത്വയാഖ്യേയം അശേഷതഃ
30 യഥാ ദാരാൻ പ്രകുര്യാത് സപുത്രാംശ് ചോത്പാദയേദ് യഥാ
    തഥാ ബ്രഹ്മംസ് ത്വയാ വാച്യഃ സോ ഽസ്മാകം നാഥവത്തയാ