മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം39

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം 39

1 [തക്സക]
     ദഷ്ടം യദി മയേഹ ത്വം ശക്തഃ കിം ചിച് ചികിത്സിതും
     തതോ വൃക്ഷം മയാ ദഷ്ടം ഇമം ജീവയ കാശ്യപ
2 പരം മന്ത്രബലം യത് തേ തദ് ദർശയ യതസ്യ ച
     ന്യഗ്രോധം ഏനം ധക്ഷ്യാമി പശ്യതസ് തേ ദ്വിജോത്തമ
3 [ക്]
     ദശനാഗേന്ദ്ര വൃക്ഷം ത്വം യം ഏനം അഭിമന്യസേ
     അഹം ഏനം ത്വയാ ദഷ്ടം ജീവയിഷ്യേ ഭുജംഗമ
4 [സ്]
     ഏവം ഉക്തഃ സ നാഗേന്ദ്രഃ കാശ്യപേന മഹാത്മനാ
     അദശദ് വൃക്ഷം അഭ്യേത്യ ന്യഗ്രോധം പന്നഗോത്തമഃ
5 സ വൃക്ഷസ് തേന ദഷ്ടഃ സൻ സദ്യ ഏവ മഹാദ്യുതേ
     ആശീവിഷവിഷോപേതഃ പ്രജജ്വാല സമന്തതഃ
6 തം ദഗ്ധ്വാ സ നഗം നാഗഃ കശ്യപം പുനർ അബ്രവീത്
     കുരു യത്നം ദ്വിജശ്രേഷ്ഠ ജീവയൈനം വനസ്പതിം
7 ഭസ്മീഭൂതം തതോ വൃക്ഷം പന്നഗേന്ദ്രസ്യ തേജസാ
     ഭസ്മ സർവം സമാഹൃത്യ കാശ്യപോ വാക്യം അബ്രവീത്
8 വിദ്യാ ബലം പന്നഗേന്ദ്രപശ്യ മേ ഽസ്മിൻ വനസ്പതൗ
     അഹം സഞ്ജീവയാമ്യ് ഏനം പശ്യതസ് തേ ഭുജംഗമ
9 തതഃ സ ഭഗവാൻ വിദ്വാൻ കാശ്യപോ ദ്വിജസത്തമഃ
     ഭസ്മരാശീകൃതം വൃക്ഷം വിദ്യയാ സമജീവയത്
10 അങ്കുരം തം സ കൃതവാംസ് തതഃ പർണദ്വയാന്വിതം
    പലാശിനം ശാഖിനം ച തഥാ വിടപിനം പുനഃ
11 തം ദൃഷ്ട്വാ ജീവിതം വൃക്ഷം കാശ്യപേന മഹാത്മനാ
    ഉവാച തക്ഷകോ ബ്രഹ്മന്ന് ഏതദ് അത്യദ്ഭുതം ത്വയി
12 വിപ്രേന്ദ്ര യദ് വിഷം ഹന്യാ മമ വാ മദ്വിധസ്യ വാ
    കം ത്വം അർഥം അഭിപ്രേപ്സുർ യാസി തത്ര തപോധന
13 യത് തേ ഽഭിലഷിതം പ്രാപ്തും ഫലം തസ്മാൻ നൃപോത്തമാത്
    അഹം ഏവ പ്രദാസ്യാമി തത് തേ യദ്യ് അപി ദുർലഭം
14 വിപ്ര ശാപാഭിഭൂതേ ച ക്ഷീണായുഷി നരാധിപേ
    ഘടമാനസ്യ തേ വിപ്ര സിദ്ധിഃ സംശയിതാ ഭവേത്
15 തതോ യശഃ പ്രദീപ്തം തേ ത്രിഷു ലോകേഷു വിശ്രുതം
    വിരശ്മിർ ഇവ ഘർമാംശുർ അന്തർധാനം ഇതോ വ്രജേത്
16 [ക്]
    ധനാർഥീ യാമ്യ് അഹം തത്ര തൻ മേ ദിത്സ ഭുജംഗമ
    തതോ ഽഹം വിനിവർതിഷ്യേ ഗൃഹായോരഗ സത്തമ
17 [ത്]
    യാവദ് ധനം പ്രാർഥയസേ തസ്മാദ് രാജ്ഞസ് തതോ ഽധികം
    അഹം തേ ഽദ്യ പ്രദാസ്യാമി നിവർതസ്വ ദ്വിജോത്തമ
18 [സ്]
    തക്ഷകസ്യ വചഃ ശ്രുത്വാ കാശ്യപോ ദ്വിജസത്തമഃ
    പ്രദധ്യൗ സുമഹാതേജാ രാജാനം പ്രതി ബുദ്ധിമാൻ
19 ദിവ്യജ്ഞാനഃ സ തേജസ്വീ ജ്ഞാത്വാ തം നൃപതിം തദാ
    ക്ഷീണായുഷം പാണ്ഡവേയം അപാവർതത കാശ്യപഃ
    ലബ്ധ്വാ വിത്തം മുനിവരസ് തക്ഷകാദ് യാവദ് ഈപ്സിതം
20 നിവൃത്തേ കാശ്യപേ തസ്മിൻ സമയേന മഹാത്മനി
    ജഗാമ തക്ഷകസ് തൂർണം നഗരം നാഗസാഹ്വയം
21 അഥ ശുശ്രാവ ഗച്ഛൻ സ തക്ഷകോ ജഗതീപതിം
    മന്ത്രാഗദൈർ വിഷഹരൈ രക്ഷ്യമാണം പ്രയത്നതഃ
22 സ ചിന്തയാം ആസ തദാ മായായോഗേന പാർഥിവഃ
    മയാ വഞ്ചയിതവ്യോ ഽസൗ ക ഉപായോ ഭവേദ് ഇതി
23 തതസ് താപസരൂപേണ പ്രാഹിണോത് സ ഭുജംഗമാൻ
    ഫലപത്രോദകം ഗൃഹ്യ രാജ്ഞേ നാഗോ ഽഥ തക്ഷകഃ
24 [ത്]
    ഗച്ഛധ്വം യൂയം അവ്യഗ്രാ രാജാനം കാര്യവത്തയാ
    ഫലപത്രോദകം നാമ പ്രതിഗ്രാഹയിതും നൃപം
25 [സ്]
    തേ തക്ഷക സമാദിഷ്ടാസ് തഥാ ചക്രുർ ഭുജംഗമാഃ
    ഉപനിന്യുസ് തഥാ രാജ്ഞേ ദർഭാൻ ആപഃ ഫലാനി ച
26 തച് ച സർവം സ രാജേന്ദ്രഃ പ്രതിജഗ്രാഹ വീര്യവാൻ
    കൃത്വാ ച തേഷാം കാര്യാണി ഗമ്യതാം ഇത്യ് ഉവാച താൻ
27 ഗതേഷു തേഷു നാഗേഷു താപസച് ഛദ്മ രൂപിഷു
    അമാത്യാൻ സുഹൃദശ് ചൈവ പ്രോവാച സ നരാധിപഃ
28 ഭക്ഷയന്തു ഭവന്തോ വൈ സ്വാദൂനീമാനി സർവശഃ
    താപസൈർ ഉപനീതാനി ഫലാനി സഹിതാ മയാ
29 തതോ രാജാ സസചിവഃ ഫലാന്യ് ആദാതും ഐച്ഛത
    യദ് ഗൃഹീതം ഫലം രാജ്ഞാ തത്ര കൃമിർ അഭൂദ് അണുഃ
    ഹ്രസ്വകഃ കൃഷ്ണ നയനസ് താമ്രോ വർണേന ശൗനക
30 സ തം ഗൃഹ്യ നൃപശ്രേഷ്ഠഃ സചിവാൻ ഇദം അബ്രവീത്
    അസ്തം അഭ്യേതി സവിതാ വിഷാദ് അദ്യ ന മേ ഭയം
31 സത്യവാഗ് അസ്തു സ മുനിഃ കൃമികോ മാം ദശത്വ് അയം
    തക്ഷകോ നാമ ഭൂത്വാ വൈ തഥാ പരിഹൃതം ഭവേത്
32 തേ ചൈനം അന്വവർതന്ത മന്ത്രിണഃ കാലചോദിതാഃ
    ഏവം ഉക്ത്വാ സ രാജേന്ദ്രോ ഗ്രീവായാം സംനിവേശ്യ ഹ
    കൃമികം പ്രാഹസത് തൂർണം മുമൂർഷുർ നഷ്ടചേതനഃ
33 ഹസന്ന് ഏവ ച ഭോഗേന തക്ഷകേണാഭിവേഷ്ടിതഃ
    തസ്മാത് ഫലാദ് വിനിഷ്ക്രമ്യ യത് തദ് രാജ്ഞേ നിവേദിതം