മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം110

മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം 110

1 [വൈ]
     തം വ്യതീതം അതിക്രമ്യ രാജാ സ്വം ഇവ ബാന്ധവം
     സഭാര്യഃ ശോകദുഃഖാർതഃ പര്യദേവയദ് ആതുരഃ
2 [പാണ്ഡു]
     സതാം അപി കുലേ ജാതാഃ കർമണാ ബത ദുർഗതിം
     പ്രാപ്നുവന്ത്യ് അകൃതാത്മാനഃ കാമജാലവിമോഹിതാഃ
3 ശശ്വദ് ധർമാത്മനാ ജാതോ ബാല ഏവ പിതാ മമ
     ജീവിതാന്തം അനുപ്രാപ്തഃ കാമാത്മൈവേതി നഃ ശ്രുതം
4 തസ്യ കാമാത്മനഃ ക്ഷേത്രേ രാജ്ഞഃ സംയത വാഗ് ഋഷിഃ
     കൃഷ്ണദ്വൈപായനഃ സാക്ഷാദ് ഭഗവാൻ മാം അജീജനത്
5 തസ്യാദ്യ വ്യസനേ ബുദ്ധിഃ സഞ്ജാതേയം മമാധമാ
     ത്യക്തസ്യ ദേവൈർ അനയാൻ മൃഗയായാം ദുരാത്മനഃ
6 മോക്ഷം ഏവ വ്യവസ്യാമി ബന്ധോ ഹി വ്യസനം മഹത്
     സുവൃത്തിം അനുവർതിഷ്യേ താം അഹം പിതുർ അവ്യയാം
     അതീവ തപസാത്മാനം യോജയിഷ്യാമ്യ് അസംശയം
7 തസ്മാദ് ഏകോ ഽഹം ഏകാഹം ഏകൈകസ്മിൻ വനസ്പതൗ
     ചരൻ ഭൈക്ഷം മുനിർ മുണ്ഡശ് ചരിഷ്യാമി മഹീം ഇമാം
8 പാംസുനാ സമവച്ഛന്നഃ ശൂന്യാഗാര പ്രതിശ്രയഃ
     വൃക്ഷമൂലനികേതോ വാ ത്യക്തസർവപ്രിയാപ്രിയഃ
9 ന ശോചൻ ന പ്രഹൃഷ്യംശ് ച തുല്യനിന്ദാത്മസംസ്തുതിഃ
     നിരാശീർ നിർനമസ്കാരോ നിർദ്വന്ദ്വോ നിഷ്പരിഗ്രഹഃ
10 ന ചാപ്യ് അവഹസൻ കം ചിൻ ന കുർവൻ ഭ്രുകുടീം ക്വ ചിത്
    പ്രസന്നവദനോ നിത്യം സർവഭൂതഹിതേ രതഃ
11 ജംഗമാജംഗമം സർവം അവിഹിംസംശ് ചതുർവിധം
    സ്വാസു പ്രജാസ്വ് ഇവ സദാ സമഃ പ്രാണഭൃതാം പ്രതി
12 ഏകകാലം ചരൻ ഭൈക്ഷം കുലാനി ദ്വേ ച പഞ്ച ച
    അസംഭവേ വാ ഭൈക്ഷസ്യ ചരന്ന് അനശനാന്യ് അപി
13 അൽപം അൽപം യഥാ ഭോജ്യം പൂർവലാഭേന ജാതുചിത്
    നിത്യം നാതിചരംൽ ലാഭേ അലാഭേ സപ്ത പൂരയൻ
14 വാസ്യൈകം തക്ഷതോ ബാഹും ചന്ദനേനൈകം ഉക്ഷതഃ
    നാകല്യാണം ന കല്യാണം പ്രധ്യായന്ന് ഉഭയോസ് തയോഃ
15 ന ജിജീവിഷുവത് കിം ചിൻ ന മുമൂർഷുവദ് ആചരൻ
    മരണം ജീവിതം ചൈവ നാഭിനന്ദൻ ന ച ദ്വിഷൻ
16 യാഃ കാശ് ചിജ് ജീവതാ ശക്യാഃ കർതും അഭ്യുദയ ക്രിയാഃ
    താഃ സർവാഃ സമതിക്രമ്യ നിമേഷാദിഷ്വ് അവസ്ഥിതഃ
17 താസു സർവാസ്വ് അവസ്ഥാസു ത്യക്തസർവേന്ദ്രിയക്രിയഃ
    സമ്പരിത്യക്ത ധർമാത്മാ സുനിർണിക്താത്മ കൽമഷഃ
18 നിർമുക്തഃ സർവപാപേഭ്യോ വ്യതീതഃ സർവവാഗുരാഃ
    ന വശേ കസ്യ ചിത് തിഷ്ഠൻ സധർമാ മാതരിശ്വനഃ
19 ഏതയാ സതതം വൃത്ത്യാ ചരന്ന് ഏവം പ്രകാരയാ
    ദേഹം സന്ധാരയിഷ്യാമി നിർഭയം മാർഗം ആസ്ഥിതഃ
20 നാഹം ശ്വാ ചരിതേ മാർഗേ അവീര്യ കൃപണോചിതേ
    സ്വധർമാത് സതതാപേതേ രമേയം വീര്യവർജിതഃ
21 സത്കൃതോ ഽസക്തൃതോ വാപി യോ ഽന്യാം കൃപണ ചക്ഷുഷാ
    ഉപൈതി വൃത്തിം കാമാത്മാ സ ശുനാം വർതതേ പഥി
22 [വ്]
    ഏവം ഉക്ത്വാ സുദുഃഖാർതോ നിഃശ്വാസപരമോ നൃപഃ
    അവേക്ഷമാണഃ കുന്തീം ച മാദ്രീം ച സമഭാഷത
23 കൗസല്യാ വിദുരഃ ക്ഷത്താ രാജാ ച സഹ ബന്ധുഭിഃ
    ആര്യാ സത്യവതീ ഭീഷ്മസ് തേ ച രാജപുരോഹിതാഃ
24 ബ്രാഹ്മണാശ് ച മഹാത്മാനഃ സോമപാഃ സംശിതവ്രതാഃ
    പൗരവൃദ്ധാശ് ച യേ തത്ര നിവസന്ത്യ് അസ്മദ് ആശ്രയാഃ
    പ്രസാദ്യ സർവേ വക്തവ്യാഃ പാണ്ഡുഃ പ്രവ്രജിതോ വനം
25 നിശമ്യ വചനം ഭർതുർ വനവാസേ ധൃതാത്മനഃ
    തത് സമം വചനം കുന്തീ മാദ്രീ ച സമഭാഷതാം
26 അന്യേ ഽപി ഹ്യ് ആശ്രമാഃ സന്തി യേ ശക്യാ ഭരതർഷഭഃ
    ആവാഭ്യാം ധർമപത്നീഭ്യാം സഹ തപ്ത്വാ തപോ മഹത്
    ത്വം ഏവ ഭവിതാ സാർഥഃ സ്വർഗസ്യാപി ന സംശയഃ
27 പ്രണിധായേന്ദ്രിയ ഗ്രാമം ഭർതൃലോകപരായണേ
    ത്യക്തകാമസുഖേ ഹ്യ് ആവാം തപ്സ്യാവോ വിപുലം തപഃ
28 യദി ആവാം മഹാപ്രാജ്ഞ ത്യക്ഷ്യസി ത്വം വിശാം പതേ
    അദ്യൈവാവാം പ്രഹാസ്യാവോ ജീതിവം നാത്ര സംശയഃ
29 [പ്]
    യദി വ്യവസിതം ഹ്യ് ഏതദ് യുവയോർ ധർമസംഹിതം
    സ്വവൃത്തിം അനുവർതിഷ്യേ താം അഹം പിതുർ അവ്യയാം
30 ത്യക്തഗ്രാമ്യ സുഖാചാരസ് തപ്യമാനോ മഹത് തപഃ
    വൽകലീ ഫലമൂലാശീ ചരിഷ്യാമി മഹാവനേ
31 അഗ്നിം ജുഹ്വന്ന് ഉഭൗ കാലാവ് ഉഭൗ കാലാവ് ഉപസ്പൃശൻ
    കൃശഃ പരിമിതാരാഹശ് ചീരചർമ ജടാധരഃ
32 ശീതവാതാതപ സഹഃ ക്ഷുത്പിപാസാശ്രമാന്വിതഃ
    തപസാ ദുശ്ചരേണേദം ശരീരം ഉപശോഷയൻ
33 ഏകാന്തശീലീ വിമൃശൻ പക്വാപക്വേന വർതയൻ
    പിതൄൻ ദേവാംശ് ച വന്യേന വാഗ്ഭിർ അദ്ഭിശ് ച തർപയൻ
34 വാനപ്രസ്ഥജനസ്യാപി ദർശനം കുലവാസിനാം
    നാപ്രിയാണ്യ് ആചരജ് ജാതു കിം പുനർ ഗ്രാമവാസിനാം
35 ഏവം ആരണ്യ ശാസ്ത്രാണാം ഉഗ്രം ഉഗ്രതരം വിധിം
    കാങ്ക്ഷമാണോ ഽഹം ആസിഷ്യേ ദേഹസ്യാസ്യ സമാപനാത്
36 [വ്]
    ഇത്യ് ഏവം ഉക്ത്വാ ഭാര്യേ തേ രാജാ കൗരവവംശജഃ
    തതശ് ചൂഡാമണിം നിഷ്കം അംഗദേ കുണ്ഡലാനി ച
    വാസാംസി ച മഹാർഹാണി സ്ത്രീണാം ആഭരണാനി ച
37 പ്രദായ സർവം വിപ്രേഭ്യഃ പാണ്ഡുഃ പുനർ അഭാഷത
    ഗത്വാ നാഗപുരം വാച്യം പാണ്ഡുഃ പ്രവ്രജിതോ വനം
38 അർഥം കാമം സുഖം ചൈവ രതിം ച പരമാത്മികാം
    പ്രതസ്ഥേ സർവം ഉത്സൃജ്യ സഭാര്യഃ കുരുപുംഗവഃ
39 തതസ് തസ്യാനുയാത്രാണി തേ ചൈവ പരിചാരകാഃ
    ശ്രുത്വാ ഭരത സിംഹസ്യ വിവിധാഃ കരുണാ ഗിരഃ
    ഭീമം ആർതസ്വരം കൃത്വാ ഹാഹേതി പരിചുക്രുശുഃ
40 ഉഷ്ണം അശ്രുവിമുഞ്ചന്തസ് തം വിഹായ മഹീപതിം
    യയുർ നാഗപുരം തൂർണം സർവം ആദായ തദ് വചഃ
41 ശ്രുത്വാ ച തേഭ്യസ് തത് സർവം യഥാവൃത്തം മഹാവനേ
    ധൃതരാഷ്ട്രോ നരശ്രേഷ്ഠഃ പാണ്ഡും ഏവാന്വശോചത
42 രാജപുത്രസ് തു കൗരവ്യഃ പാണ്ഡുർ മൂലഫലാശനഃ
    ജഗാമ സഹ ഭാര്യാഭ്യാം തതോ നാഗസഭം ഗിരിം
43 സ ചൈത്രരഥം ആസാദ്യ വാരിഷേണം അതീത്യ ച
    ഹിമവന്തം അതിക്രമ്യ പ്രയയൗ ഗന്ധമാദനം
44 രക്ഷ്യമാണോ മഹാഭൂതൈഃ സിദ്ധൈശ് ച പരമർഷിഭിഃ
    ഉവാസ സ തദാ രാജാ സമേഷു വിഷമേഷു ച
45 ഇന്ദ്ര ദ്യുമ്ന സരഃ പ്രാപ്യ ഹംസകൂടം അതീത്യ ച
    ശതശൃംഗേ മഹാരാജ താപസഃ സമപദ്യത