ദേവീമാനസപൂജാസ്തോത്രം/സ്തോത്രങ്ങൾ/5
| ←സ്തോത്രം-4 | ദേവീമാനസപൂജാസ്തോത്രം രചന: സ്തോത്രം-5 |
സ്തോത്രം-6→ |
ദുർവയാ, സരസിജാന്വിതവിഷ്ണു -
ക്രാന്തയാ ച സഹിതം കുസുമാഢ്യം
പത്മയുഗ്മസദൃശേ പദയുഗ്മേ
പാദ്യമേതദുരരീകുരു മാതഃ (5)
വിഭക്തി –
ദുർവ്വ്വയാ - ആ. സ്ത്രീ. തൃ. ഏ.
സരസിജാന്വിതവി‌ഷ്ണുക്രാന്തയാ - ആ. സ്ത്രീ. തൃ. ഏ.ച - അവ്യ.
സഹിതം - അ. ന. ദ്വി. ഏ.
ക്സുമാഢ്യം - അ. ന. ദ്വി. ഏ.
പദ്മയുഗ്മസദൃശേ - അ. ന. സ. ഏ.
പദയുഗ്മേ - അേ. ന. സപ്ത. ഏ.
പാദ്യം - അ. ന. ദ്വി. ഏ.
ഉരരീകുരു - ലോട്ട്. പര. മദ്ധ്യ. പു. ഏ.
മാതഃ - ഋ. സ്ത്രീ. സംപ്ര. ഏ.
അന്വയം - ഹേ മാതാഃ, ദുർവ്വയാ, സരസിജാന്വിതവിഷ്ണു ക്രാന്തയാ ച സഹിതം കുസുമാഢ്യം ഏതൽ പാദ്യം പദ്മയുഗ്മ സദൃശേ പദ്മയുഗ്മേ ഉരരീകുരു.
അന്വയാർത്ഥം - അല്ലയോ അമ്മേ! ദുർവ്വയോടും സരസ്വിജാന്വിതവി‌ഷ്ണുക്രാന്തയോടും സഹിതമായി കുസുമമാഢ്യമായിരിക്കുന്ന ഈ പാദ്യത്തെ പത്മയുഗ്മസദൃശമായിരിക്കുന്ന പദയുഗ്മത്തിൽ ഉരരീകരിച്ചാലും.
പരിഭാ‌ഷ - ദുർവ്വ്വാ - കറുക. സരസ്വിജാന്വിതവി‌ഷ്ണുക്രാന്ത. സരസ്വിജാന്വിതം - സരസിജത്തോടു അന്വിതം. സരസിജം - താമരപ്പൂവ്. അന്വിതം - കൂടിയത്. വി‌ഷ്ണുക്രാന്ത - വി‌ഷ്ണുക്രാന്തയെന്ന മരുന്ന്. സഹിതം - കൂടിയത്. കുസുമാഢ്യം - കുസുമങ്ങളെകൊണ്ടു ആഢ്യം. കുസുമങ്ങൾ - പു‌ഷ്പങ്ങൾ. ആഢ്യം - ശ്രഷ്ഠം. പാദ്യം - പാദോദകം (കാൽ കഴുകാനുള്ള വെള്ളം). ഉരരീകരിക്കുക - സ്വീകരിക്ക.
ഭാവം - ഹേ ലോകജനനീ, കറുക, താമറപ്പൂവ്, വി‌ഷ്ണുക്രാന്തി മുതലായവയോടുകൂടിയതും ശ്രഷ്ഠങ്ങളായ പു‌ഷ്പ്പങ്ങൾ കലർന്നതും ആയ ഈ പാദക്ഷാളനജലത്തെ രണ്ടു താമരപ്പൂക്കൾ പോലെ ശോഭിച്ചിരിക്കുന്ന ഭവതിയുടെ പാദങ്ങളിൽ സ്വീകരിക്കേണമെ.