ചാണക്യസൂത്രം (കിളിപ്പാട്ട്)/ഏഴാം പാദം

അഖിലശുകഗണമുടിയിലണിയുമണിരത്നമേ
ആ‍നന്ദപീയൂഷസാരസ്വരൂപമേ! 1
തവവചനമധുരമധുചെവിയിണകൾ കൊണ്ടുമേ
താപം കെടും പടിപീതമായെങ്കിലും 2
കിളിമകളെ! മമമതിയിലിഹമതിവരായ്കയാൽ
കേളിയേറും കഥാശേഷവും ചൊല്ലെടോ! 3
മധുരതരകദളിഫലഗുളമധുസിതാദികൾ
മാനിച്ചു ഞാൻ നിനക്കാശു തന്നീടുവൻ 4
നരപതിയിൽ പരമഗുണമണിമലയകേതുവും
നീതിമാനായുള്ള രാക്ഷസാമാത്യനും 5
അരികളൊടു പൊരുവതിനു കരുതിമരുവീടുവോ-
രാമോദമുൾക്കൊണ്ടു ചെയ്തതുചൊല്ലുനീ 6
കിളിമകളുമതുപൊഴുതുകുതുകമൊടുചൊല്ലിനാൾ
“കേട്ടുകൊണ്ടാലുമെങ്കിൽ പറഞ്ഞീടുവൻ:- 7
ഭയരഹിതമഥവിപുലബലമുടയരാക്ഷസൻ
ഭൂപതി ചിന്തിച്ചതേതുമറിയാതെ 8
അരിനൃപതിയുടെനഗരിഝടിതിപൊടിയാക്കുവാൻ
ആശുപടക്കോപ്പുകൂട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടാൻ 9
മദകരികൾതുരഗതതിപെരിയരഥപംക്തിയും
മ്ലേച്ഛഗണങ്ങളാം കാലാൾപ്പടകളും 10
അസിമുസലപരശുമുഖവിവിധതരശസ്ത്രങ്ങ-
ളാക്കം കലർന്നെടുത്തുള്ള വീരന്മാരും 11
രണമതിനുവിരുതുടയനെടിയശകവീരരും
നീണ്ടുനിവർന്നുള്ള പാരസീകന്മാരും 12
ചതികരുതിമരുവിനൊരുസുഭടവരവീരരും
ചാഞ്ചല്യമെന്നിയേ ഭദ്രഭടാദിയും 13
ഗിരിനൃപതിതനയനതിബന്ധുക്കളാകിയ
ഗംഭീരരായുള്ള പഞ്ചരാജാക്കളും 14
നരവരനുസതതമൊരുസസിവവരനാകിയ
നീതിമാനാം ഭാഗുരായണവീരനും 15
ഉദധിയൊടുസമമിയലുമരിയസേനാധിപ-
നൂക്കനായുള്ള ശിഖരസേനൻ താനും 16
പുനരപിചശകടമുഖസിദ്ധാർത്ഥകാദിയും
പാടെപരന്നുള്ള കാഴ്ചപ്പടകളും 17
നിജമനസി കലരുമൊരു ശങ്കമറച്ചുതാൻ
നീതിമാൻ രാക്ഷസനെന്നോർത്തുഭൂപനും 18
ഒരുകനകമയവിമലരഥഭുവികരേറിനാൻ
ഓലപോലെയുലയുന്നോരുവാളുമായ് 19
മദസലിലമൊഴുകിനൊരുകരിമുതുകിൽ വില്ലുമാ-
യ്മന്ത്രികുലോത്തമൻ താനും കരേറിനാൻ 20
അലറിനൊരു പട, പടഹമുഖവിവിധവാദ്യവു-
മാലവട്ടങ്ങളും വെഞ്ചാമരകളും 21
കുടതഴകൾകൊടികൾചിലവിരുതുകളുമോരോരോ
കൂറക്കുടിഞ്ഞിൽക്കുസംഭാരജാലവും 22
വൃഷകഴുതമുതുകിലഥവെച്ചുകെട്ടിക്കൊണ്ടു
വേഷം തിരിഞ്ഞുള്ള ചാരജനങ്ങളും 23
ഉദധിയൊടുസമമിയലുമൊരുപടനൃപാങ്കണാ-
ലൂക്കോടുപുഷ്പപുരിക്കുനടന്നുതെ 24
ഇളകിനൊരു പടനടുവില്വളരുമൊരുധൂളിയു-
മിന്ദ്രലോകത്തോളമാശുകാണായ്‌വന്നു 25
മദകരികൾ കഠിനതരമലറിനനിനാദവും
മാനിച്ചു കാലാൾ നിലവിളി ഘോഷവും 26
തുരഗതതിമൊഴിയുമൊരു ഹേഷാരവങ്ങളും
തേരുരുളൊച്ചയും ഞാണൊലിനാദവും 27
കഠിനതരപറപടഹവിപുലതരനാദവും
കാളം കരഞ്ഞുള്ള ഘോരനിനാദവും 28
ഇതിവിവിധതരനിനദഭീഷണമാം പട-
യ്ക്കീശനായുള്ള മലയകേതുപ്രഭു 29
കുസുമപുരിനികടഭുവിചെന്നുപടയുമായ്
കൂറകൊടികളും കുത്തി മരുവിനാൻ; 30
അഖിലജനമവനിപതിയുടെ ചുഴലവും പുന-
രാവാസശാലയും കെട്ടിമരുവിനാർ 31
അതുപൊഴുതിലഥമലയകേതുവാമ്മന്നഓ-
ടാശുചൊന്നാൻ ഭാഗുരായണമന്ത്രിയും 32
“അചലനൃപതനയ! ഗുണഗണസദന! സാമ്പ്രത-
രാശുനമുക്കൊന്നുകല്പിക്കയും വേണം 33
ഒരുവനിഹകടകമതിൽനിന്നുഗമിപ്പാനു-
മോരൊജനങ്ങളിതിൽ പ്രവേശിപ്പാനും 34
മമനികടഭുവിനൃപ! തവാജ്ഞയാവന്നവൻ
മുദ്രവാങ്ങിക്കൊണ്ടുവേണമറിഞ്ഞാലും 35
ചണകസുതകപടമറിവാനരുതാർക്കുമേ
ചാണക്യവിപ്രൻ ചതിക്കുമറിഞ്ഞാലും 36
ചതികരുതിമരുവുമൊരു ചണകസുതവിപ്രന്റെ
ചാരജനങ്ങൾ നടക്കുന്നതുണ്ടിപ്പോൾ 37
അതിലുമൊരു വിരുതവർകൾ തമ്മിലറികയി-
ല്ലയ്യൊവളരെനാം സൂക്ഷിച്ചിരിക്കേണം” 38
നിജസചിവവചനമിതികേട്ടുചൊന്നാൻ നൃപനും
“നീയിപ്പറഞ്ഞതു സത്യം മഹാമതെ! 39
വിരവിനൊടുകടകമിതു രക്ഷിപ്പതിന്നുനീ
വീരനാം ദീർഗ്ഘാക്ഷനെ നിയോഗിക്കെടൊ 40
ഇഹമമതുകടകഭുവിനിന്നുപോയീടുവോ-
ർക്കിന്നുനീമുദ്രകൊടുക്കവരുവോർക്കും” 41
അചലനൃപതനയഗിരമിങ്ങിനെകേട്ടവ-
നാശു ദീർഗ്ഘാക്ഷനോടേവമുരചെയ്താൻ 42
“കടകമിതു കനിവിനൊടു കാത്തുകൊണ്ടീടുവാൻ
കാവൽക്കു നാലുപുറത്തുമാളാക്കിനീ 43
പുരുഷരതിൽ വരുവതിനുമാശുഗമിപ്പാനും
പത്രം മമഭവാൻ കണ്ടേയയയ്ക്കാവു 44
ഒരുവനൊരു പൊഴുതിലിഹമുദ്രയുംകൂടാതെ
ഓടിഗ്ഗമിക്കിൽ പിടിച്ചുകൊണ്ടന്നാലും” 45
അവനുമഥസചിവനൊടു കനിവിനൊടു ചൊല്ലിനാ-
നന്തരമില്ലാപിടിച്ചിങ്ങുകൊണ്ട്വരാം 46
തദനുപുനനൃപതി ഗൃഹമാശുപുക്കീടിനാൻ
ധീരനാകും ഭാഗുരായണൻ നീതിമാൻ 47
അവനുമഥനിജമനസിപാർത്തുകണ്ടീടിനാ-
“നയ്യോ മലയകേതുക്ഷിതിനായകൻ 48
മയിസതതമധികതരവിശ്വാസമാർന്നുമാം
മാനിച്ചമാത്യനായ്‌വച്ചിരിക്കുന്നുതാൻ 49
അവനെയിഹശിവ!ശിവ! ചതിക്കുന്നതെങ്ങിനെ?
ആര്യചാണക്യന്റെ ദുർന്നയം പേടിയാം 50
ചണകസുതവചനമിതു ചെയ്തീല ഞാനെങ്കിൽ
ചഞ്ചലമില്ലവനെന്നെയും കൊന്നിടും 51
വിധിവിഹിതമിതു മലയകേതുതനിക്കെ”ന്നു
വിദ്വാൻ വിചാരിച്ചുറപ്പിച്ചുമാനസെ; 52
തദനുനിജസചിവനെവിളിച്ചുടൻ മ്ലേച്ഛനും
താല്പര്യമുൾക്കൊണ്ടു ചൊല്ലിനാനിങ്ങിനെ 53
“നയവിനയവിപുലബലനഴകുടയരാക്ഷസൻ
നമ്മെച്ചതിക്കയില്ലേയെന്നശങ്കയാൽ 54
സുമുഖ! മമമനമുരുകിമറുകിമരുവുന്നുതെ
സർവ്വദാസത്യമായ്തന്നെവരുമത്രേ 55
വിവിധനയനിലയനിഹരാക്ഷസന്നന്ദനാം
വീരനൃപനിലെ ഭക്തിവിശ്വാസത്താൽ 56
നിഖിലനയവിശദമതിമൌര്യനാം മന്നവൻ
നന്ദവംശോത്ഭവനെന്നുനിരൂപിച്ചു 57
ചണകസുതനൊടു സപദിവേർപെട്ടവൻ തന്നെ
ച്ചെന്നു സേവിക്കുമൊ നമ്മെ വെടിഞ്ഞിപ്പോൾ?” 58
പലവചനമിതിമലയകേതുപറഞ്ഞപ്പോൾ
പാർത്തുചൊന്നാൻ ഭാഗുരായണമന്ത്രിയും 59
“കപടസചിവരുടെ മതമെങ്ങിനെ ഭൂപതേ!
കിഞ്ചന പോലുമറിയുന്നു സാമ്പ്രതം 60
കുസുമപുരിപരിചിനൊടുവളയുമളവൊക്കവെ
കാണാം പ്രയോഗങ്ങളെന്നെപറയാവു” 61
അവർകളിവ പലവുമിതി പറയുമളവിൽ തദാ
ആരുമറിയാതെ പാളി ക്ഷപണകൻ 62
ചിലകുസൃതികരുതിയുടനുഴറിവന്നാദരാൽ
ചൊല്ലീടിനാൻ ഭാഗുരായണനോടേവം 63
“നൃപസചിവ! തരികമമ മുദ്രയെസ്സാം‌പ്രതം
നല്ലവണ്ണമിനി ഞാനിതാപോകുന്നൂ” 64
ക്ഷപണകനൊടതുപൊഴുതുസചിവനുരചെയ്തിതു
“ക്ഷിപ്രമമാത്യനുവേണ്ടിഗ്ഗമിക്കയൊ?” 65
“സചിവവരപുനരിനിയരാക്ഷസാമാത്യനെ
സേവിച്ചതൊക്കെവെ പോരുമിനിക്കഹോ” 66
ഉഴറിയവനതുപൊഴുതിലിവനൊടുരചെയ്തിതു
“ഊക്കുള്ള രാക്ഷസനോടു പിണങ്ങുവാൻ 67
വിവിധഗുണഗണസദന! ചൊല്ലതിൻ കാരണം”
“വീര! വിശേഷിച്ചു കൊല്ലുവാനില്ലേതും” 68
“പ്രണയമിഹപെരുതുബത! നിങ്ങളിനന്ന്യോന്ന്യം
പിന്നെയെന്തിപ്പോൾ പിണങ്ങുവാൻ കാരണം ? 69
വിരവൊടതുപറകതിനു കാരണമെന്തെന്നു
വിശ്വസിച്ചാൽ ചതിച്ചീടുകയില്ല ഞാൻ” 70
“പറകിൽ മമമരണമിഹനിർണ്ണയിക്കാമെടൊ
പാർത്താൽ പറഞ്ഞുകൂടാ”യെന്നവൻ താനും 71
“അതിനുവിഷമതപെരികെയുണ്ടെന്നിരിക്കിൽ ഞാൻ
അദ്യതരികയില്ലെന്നുമേമുദ്രയെ” 72
അഥസചിവവരവചനമിങ്ങിനെകേട്ടവൻ
അന്തരാചിന്തിച്ചു ചൊല്ലിനാനിങ്ങിനെ:- 73
“പറവതിനുനൃപതിയുടെ മുന്നിൽ നിന്നേറ്റവും
ഭീതിയുണ്ടാകകൊണ്ടിപ്പോൾ മടിക്കുന്നു” 74
“ഭയമതിനുകിമപിനഹിചൊല്ലുകാനീ”യെന്നു
ഭൂപതിതാനുമവനോടുചൊല്ലിനാൻ 75
ഭയവിവശഹൃദയനവനിങ്ങിനെ കേട്ടപ്പോൾ
ഭൂപന്റെ മുന്നിൽ നിന്നിങ്ങിനെ ചൊല്ലിനാൻ:- 76
“രുചിരതരകുസുമപുരമാശുപുക്കേഷഞാൻ
രാക്ഷസാമാത്യന്റെ ഭൃത്യനായ്‌വാഴുമ്പോൾ 77
വിഷമവിഷകലുഷതരയായൊരുനാരിയെ
വീരനാം പർവ്വതരാജനെക്കൊല്ലുവാൻ 78
കഠിനതരഹൃദയനവനെന്നോടുമറ്റൊരു
കാര്യം പറഞ്ഞു നിർമ്മിപ്പിച്ചു കശ്മലൻ 79
ഗിരിനൃപതിവരനെനിശികൊല്ലുവാനിങ്ങിനെ
കന്യാവിഷപ്രയോഗംകൊണ്ടറിഞ്ഞാലും” 80
ക്ഷപണഗിരിമതികഠിനമിങ്ങിനെകേട്ടപ്പോൾ
ക്ഷോണീശനായുള്ള പർവ്വതനന്ദനൻ 81
വ്യസനഭയഹൃദയമൊടു നയനജലവും വാർത്തു
വിശ്വൈകവീരൻ വിലാപം തുടങ്ങിനാൻ 82
“ചണകസുതഹതകനിഹമമജനകനെക്കുല
ചെയ്തതെന്നോർത്തിരുന്നേനിത്രനാളുംഞാൻ 83
അരികിലൊരുപരമതരബന്ധുവായ് വാണുകൊ-
ണ്ടയ്യൊ ചതിക്കയും ചെയ്തതു രാക്ഷസൻ?” 84
വിവിധമിതിജനകനെ നിനച്ചുകേണീടുന്ന
വീരനെയാശ്വസിപ്പിച്ചു സചിവനും 85
“ക്ഷപണഗിരമിനിയുമിഹകേട്ടുകൊൾകഭവാൻ
ക്ഷോണീപതെ! കരഞ്ഞെന്തിനിക്കാരിയം?” 86
തദനുപുനരവനൊടുരചെയ്താൻ ക്ഷപണകൻ
“തത്ര ഞാൻ പിന്നെയും വാഴും ദശാന്തരെ 87
അചലനൃപവരനെയിവനായതുകൊന്നതെ-
ന്നാര്യചാണക്യനെന്നോടതിരുഷ്ടനായ് 88
വിരവിനൊടു നഗരമതിൽ നിന്നുതച്ചാട്ടിനാൻ
വേഗമോടോടിഞാനിങ്ങു പോന്നീടിനേൻ 89
അഹമിവിടെ വിവശമൊടു വന്നോരന്തരം
ആര്യനാം രാക്ഷസനെന്നോടു ചൊല്ലിനാൻ 90
ഒരുപൊഴുതുമൊരുജനവുമെതുമറിയാതെ
ഒന്നുണ്ടുവേണ്ടതു നീയെന്നറിഞ്ഞാലും 91
രണധരണിയതിലിനിയൊരാഭിചാരം ചെയ്തു
രണ്ടുപുറവുമടുത്തു പൊരുന്നേരം 92
ധരണിപതിമകുടമണി മൌര്യനെക്കൊല്ലുവാൻ
ധീരപറഞ്ഞുവിപരീതമായ്‌വേണം; 93
കുസൃതിപെരുകിനകുമതിരാക്ഷസനിങ്ങിനെ
കുത്സിതമായിപ്പറഞ്ഞതുകേട്ടുഞാൻ 94
“‘തവസചിവ! വചനമിതു ചെയ്‌വാനനുദിനം
തർക്കത്തിലുണ്ടായൊരാളല്ല ഞാനിപ്പോൾ 95
വിഷതരുണിഗിരിനൃപതിയെക്കുലചെയ്കയാൽ
വിശ്വാസമാർക്കുമില്ലെന്നെക്കുറിച്ചഹൊ’ 96
മമവചനമിതിസപദി കേട്ടമാത്യേന്ദ്രനും
മാനിച്ചു ചൊന്നാൻ കുപിതനായേറ്റവും 97
“അതിനുപുനരതി വിഷമമെന്നു വരുന്നാകി-
ലാശു നീ പൊയ്ക്കൊൾകയെന്നു ചൊല്ലീടിനാൻ’ 98
“അതിനുദിശിദിശിമമഗമിപ്പതിനായിപ്പോൾ
ആശുതന്നീടുകമുദ്രാകൃപാനിധെ!“ 99
അഥസചിവവരനുമതികുതുകമൊടുചൊല്ലിനാൻ
“അർദ്ധരാജ്യത്തെ കൊടുപ്പാൻ മടികൊണ്ടു 100
ചണകസുതഹതകനിതുചെയ്തതെന്നിങ്ങിനെ
ചിന്തിച്ചിരുന്നിതു ചിത്തത്തിൽ ഞങ്ങളും 101
ക്ഷപണകനുമതുപൊഴുതുസചിവനൊടുചൊല്ലിനാൻ
“ക്ഷുദ്രങ്ങൾ ചെയ്യുമോ ചാണക്യഭൂസുരൻ 102
വിഷതരുണിയുടെ ചരിതമേതുമറിഞ്ഞീല
വിശൈകവിദ്വാൻ ചണകവിപ്രാത്മജൻ” 103
അവനിവരസചിവനഥമുദ്രം കൊടുത്തയ-
ച്ചന്ധനാം മ്ലേച്ഛനുമിങ്ങിനെ ചൊല്ലിനാൻ 104
“കടുമകളുമഖിലമിവകേട്ടതില്ലേഭവാൻ
കഷ്ടമിതെന്നേ പറഞ്ഞുകൂടൂദൃഢം 105
ശ്രുതമഖിലമയിസുമുഖ! വജ്രപാതോപമൻ
ചിന്തിച്ചുകണ്ടാലമാത്യനാം രാക്ഷസൻ 106
അരികിലിഹമരുവുമൊരുശത്രുതന്നേദൃഢം
അത്യന്തബന്ധുവെന്നുള്ളതും സംഭ്രമം 107
മമജനകമരണമിഹചിന്തിച്ചിനിക്കിപ്പോൾ
മന്ത്രിപ്രവരനെ കൊന്നവൻ ചോരയിൽ 108
മമജനകനുദകമിഹനൽകിപ്പരാഭവം
മാനിച്ചുപോക്കുന്നതുണ്ടിനിനിർണ്ണയം” 109
ധരണിപതിവിവിധമിതികോപിച്ചു ചൊല്ലുമ്പോൾ
ധീരനേവം ഭാഗുരായണൻ ചിന്തിച്ചാൻ :- 110
“സകലഗുണഗണമുടയരാക്ഷസാമാത്യനെ
സർവ്വധാരക്ഷിച്ചു കൊൾകെന്നു ചാണക്യൻ 111
പലവുരുനിഭൃതതരമെന്നോടുരചെയ്തു
പാർത്താൽ തടുക്കേണ്ട കാലമെന്നോർത്തവൻ 112
അരചനൊടുരഹസിപുനരിങ്ങിനെചൊല്ലിനാൻ
“ആവേശമാശുവെടിഞ്ഞിവ കേട്ടാലും 113
അഖിലനയനിപുണതകൾ തേടുന്നവർകൾക്കൊ-
രാദ്രഭാവമൊഴിഞ്ഞേതുമില്ലോർക്കെടൊ! 114
അമിതഗുണമുടയനിജസർവ്വാർത്ഥസിദ്ധിയെ
ആശുഭൂമിക്കധിനാഥനാക്കീടുവാൻ 115
നിജമനസിസതതമിതു ചിന്തിച്ചുരാക്ഷസൻ
നീതിമാനായുള്ള മൌര്യനൃപനേക്കാൾ 116
തവജനകനധികതരശത്രുവെന്നോർത്തവൻ
താതെക്കൊല്ലുവാൻ കാരണമോർക്കനീ 117
അതിനുപുനരധികമൊരു ദോഷവുമില്ലെടൊ
ആവതില്ലാഞ്ഞിതുചെയ്തതുരാക്ഷസൻ; 118
നയമുടയജനമറികശത്രുജനങ്ങളെ
നന്മയിൽ ബന്ധുവാക്കും കാര്യഗൌരവാൽ 119
ഹിതജനവുമൊരുപൊഴുതുശത്രുവായ്‌വന്നുപോം
ഹന്തവ്യനല്ലതുകൊണിഹരാക്ഷസൻ 120
അരികൾ കുലമറുതിപെടുവോളമമാത്യനെ
ആദരിവോട്രികത്തുവരുത്തേണം; 121
അപരമിഹതമനസിതോന്നും പ്രകാരമാം
അത്രനാളും കരഞ്ഞീടായ്കഭൂപതെ!“ 122
പ്രിയസചിവനിതുവിപുലനയമൊടുരചെയ്തതും
ഭൂപതി കേട്ടുടൻ സമ്മതിച്ചീടിനാൻ 123
അഥചണകസുതചരരിലരിയസിദ്ധാർഥകൻ
ആദരാൽ മന്ത്രി കൊടുത്തുള്ള മാലയും 124
ചണകസുതഛലവിഹിതപത്രവും മുദ്രയും
ചാതുര്യമോടൊരു പെട്ടിയിലിട്ടവൻ 125
കപടമതിവിരവൊടൊരുകംബളത്തിൽ വെച്ചു
കെട്ടിപ്പുറത്തൊരു ഭാണ്ഡമായിട്ടവൻ 126
കുടവടിയുമുടമയൊടുകരമതിലെടുത്തുടൻ
കള്ളനെപ്പോലെതാൻ മുദ്രയും കൂടാതെ 127
വിരവിനൊടുകടകമതിൽ നിന്നുപോയീടുവാൻ
പാളിനടന്നതു കണ്ടു ദീർഗ്ഘാക്ഷകൻ 128
അഥസഖലുഝടിതിപിടിപെട്ടുസിദ്ധാർത്ഥകം
അഞ്ജസാകാലും കരവും വരിഞ്ഞവൻ 129
നൃപതിമരുവിനകുടിലിലാശുകൊണ്ടന്നവൻ
നാഥനു കാഴ്ചയും വെച്ചു ചൊല്ലീടിനാൻ:- 130
“അറികപുനരിവനു മുദ്രയും കൂടാതെ
ആശുപുറത്തുപോകാൻ തുടങ്ങും വിധൌ 131
കരബലമൊടിവനെയുടനെത്തിപ്പിടിപെട്ടു
കെട്ടിയിക്കള്ളനെക്കൊണ്ടുവന്നേനഹം” 132
അതുപൊഴുതുനിചസചിവനൊടുമലയകേതുവു-
“മാശു നീ ചോദ്യമിവനോടു ചെയ്താലും” 133
നൃപതിഗിരമിതിസഖലുകേട്ടോരനന്തരം
നീതിയേറും ഭാഗുരായണൻ ചൊല്ലിനാൻ 134
“കപടമിഹകരുതിയൊരു നയനിപുണനാരെടോ
കള്ളനോമറ്റൊരുവൻ തന്റെ ദൂതനോ?” 135
സചിവനൊടുപുനരവനുമിങ്ങിനേ ചൊല്ലിനാൻ
“സാക്ഷാലമാത്യന്റെ ദൂതനറികഞാൻ” 136
അതിനുപുനരിവനൊടവനുത്തരം ചൊല്ലിനാൻ
“ആദ്യനീമുദ്രയുമെന്നോടുവാങ്ങാതെ 137
ഉഴറിയൊരു കടകഭുവി നിന്നുപോയീടുവാൻ
ഊറ്റത്തിലെന്തൊരു കാര്യം പറകനീ” 138
അതിചതുരമതിസഖലുസിദ്ധാർത്ഥകൻ ചൊന്നാൻ
“ആര്യമതെ കാര്യഗൌരവംകൊണ്ടല്ലോ 139
വിപുലബലമുടയനൃപശാസനം ലംഖിച്ചു”
“വേറെ പുനരെന്തു കാര്യസ്യഗൌരവം?” 140
അതിഗുണവുമതിനയവുമുടയസചിവം തദാ
മന്നവൻ താനുമീവണ്ണമുരചെയ്താൻ 141
“മതിയിലൊരു കപടമിഹ വെച്ചോരിവൻ തന്റെ
മാറാപ്പിലെന്തെന്നു ചോദിക്ക സാം‌പ്രതം” 142
അതുപൊഴുതുസചിവനവനോടുചൊല്ലീടിനാ-
“നാശുനീമാറാപ്പഴിച്ചുകാട്ടീടണം” 143
“അറികമമകിമപിനഹിമാറാപ്പി”ലെന്നവൻ
അത്യന്തനീതിമാൻ ചൊന്നോരന്തരം 144
സചിവനകമലരിലതിരോഷം കലർന്നുടൻ
സിദ്ധാർത്ഥകനോടു ചൊല്ലിനാനിങ്ങിനെ:- 145
“കഠിനതരമവർകളൊടു താഡനം കൊള്ളുമ്പോൾ
കാട്ടുമിതന്നേരമില്ലൊരു സംശയം” 146
“മരണമിതുവരികിലുമിതെന്നുമേമാറാപ്പു
മന്ത്രിപ്രവര ഞാൻ കാട്ടുകയില്ലെടോ” 147
“സചിവനതുപൊഴുതിലിവനെപ്രഹരിക്കെ”ന്നു
ദീർഗ്ഘാക്ഷനോടു കോപിച്ചു ചൊല്ലീടിനാൻ 148
ഒരുലകുടമഴകിനൊടെടുത്തുദീർഗ്ഘാക്ഷനും
ഓങ്ങിപ്പിടിച്ചടികൂട്ടും ദശാന്തരെ 149
ഭയമൊടവനലറിഭൃശമൊഴുകിരുധിരോദവും
ഭാണ്ഡവുമപ്പോളഴിഞ്ഞങ്ങുവീണുതെ 150
സചിവനതുസപദിനിജകൈകൊണ്ടെടുത്തുടൻ
സംഭ്രമത്തോടഥ കെട്ടഴിച്ചീടിനാൻ 151
ചണകസുതകപടകൃതപത്രവും മുദ്രയും
ചാതുര്യമോടൊരു പൊന്മണിമാലയും 152
തെളിവിനൊടു സചിവനഥ പെട്ടിയിൽ കണ്ടപ്പോൾ
തേറിനമോദം കലർന്നെടുത്താദരാൽ 153
ഗിരിനൃപതിതനയനുടെ കയ്യിൽ കൊടുത്തിതു
കാഞ്ചനമാലയും മുദ്രയും പത്രവും 154
നരപതിയുമതുപൊഴുതുപത്രമെടുത്തുടൻ
നന്നായ് നിവർത്തി വായിച്ചു തുടങ്ങിനാൻ :- 155
“ഒരുവനെഴുതിയ മുറിയിതൊരുവനറികാദരാൽ
ഒക്കവെ കല്പിച്ച വണ്ണം ഭവാനിപ്പോൾ 156
മയിരിപുതപെരുകിയവനെക്കളഞ്ഞീടിനാൻ
മല്പ്രസാദാർത്ഥമതിനില്ല സംശയം 157
അവർകളിഹതവപെരിയബന്ധുക്കളായ്‌വരും
അന്നുപറഞ്ഞവണ്ണം ചെയ്തുകൊണ്ടാലും; 158
തവമനസിപുനരതിനു സംശയമുണ്ടെങ്കിൽ
സ്വാശ്രന്മൂലനം ചെയ്തുതന്നേയവർ 159
തവചരണനളിനയുഗമാശ്രയിക്കും ദൃഢം
താല്പര്യമുൾക്കൊണ്ടു വീരപുരുഷന്മാർ 160
ചിലരിവരിലരിനഗരമിച്ഛിച്ചിരിക്കുന്നു
ചാതുര്യമുള്ള ഗജങ്ങളേയും ചിലർ 161
പ്രണയമൊടുമമഖലുഭവൽഭൂഷണത്രയം
പണ്ടുകൊടുത്തൂട്ടതും ലഭിച്ചീടിനേൻ; 162
കനകമണിശബളതരമായൊരുമാലയും
കൂടെക്കൊടുത്തുവിട്ടിട്ടുണ്ടറിഞ്ഞാലും 163
വിമലമണിഖചിതമൊരുമോതിരമുദ്രയും
മന്നവ! വിശ്വസിച്ചീടുവാനായി ഞാൻ 164
ദൃഢഹൃദയനതിനിപുണനായസിദ്ധാർത്ഥകൻ
തന്നോടു വർത്തമാനങ്ങളെപ്പേരുമെ 165
നിഭൃതതരമറിവതിനുചൊല്ലിവിട്ടിട്ടുണ്ടു
നീതിനിരൂപിച്ചു ചെയ്താലുമൊക്കവെ” 166
“പ്രിയസചിവ, സകലമിതിൽ വാചകമിങ്ങിനെ
പാർത്താലമാത്യന്റെ മുദ്രതന്നേ ദൃഢം 167
മണികനകമിടസരികലർന്നുള്ള മാലയും
മാനിച്ചമാത്യനു നൽകി ഞാനായതും 168
നിഖിലമിവമമമനസിസംശയമൊക്കവെ
നിർണ്ണയിക്കാമതിനില്ലൊരു സംശയം 169
നയനിപുണ! പുനരിവനിതാർക്കു നൽകീടുവാൻ
നന്മയിൽ കൊണ്ടുപോകുന്നു നിഗൂഢമായ്?” 170
നൃപതിയുടെ വചനമിതി കേട്ടുസചിവനും
നീതിയിൽ സിദ്ധാർത്ഥകനോടു ചൊല്ലിനാൻ 171
“പറെകമുറിയെഴുതിയുടനാർക്കുനൽകീടുവാൻ
പോകുന്നതിപ്പോളുഴറ്റോടുകൂടിനീ?” 172
അതുപൊഴുതുസചിവനൊടുചൊന്നാനവൻ താനു-
“മാർക്കെന്നറിഞ്ഞീല ഞാനോമഹാമതെ” 173
“അതികുടില! പെരികെയിതുനന്നെടൊപത്രവു-
മാർക്കെന്നറിയാതെ മേടിച്ചതെങ്ങിനെ? 174
അടികൾഞടുഞടെമുതുകിലേൽക്കുന്നതുനേര-
മാർക്കെന്നു ധൂർത്ത! നീ ചൊല്ലുമറിഞ്ഞാലും” 175
“മുറിയറിവതിനുപണികളുണ്ടാകകൊണ്ടിപ്പോൾ
മറ്റെന്തു വർത്തമാനങ്ങൾ ചൊല്ലീട്ടതും 176
കിമപിനഹിനഹിസുമുഖവർത്തമാനങ്ങളും
കണ്ടാലറിഞ്ഞുകൂടെ മുറിവാചകം?” 177
അതുപൊഴുതുസചിവനതി കോപം കലർന്നുട-
നാശു ദീർഗ്ഘാക്ഷനോടിങ്ങിനെ ചൊല്ലിനാൻ 178
“ഹൃദയഗതമഖിലമിവനിന്നുപറവോള-
മാശു വടികൊണ്ടടിക്കനീ സാമ്പ്രതം 179
അവനുമതിരഭസമൊടുസിദ്ധാർത്ഥകൻ തന്നെ
ആർത്തിവരും പടി തല്ലിനാനന്നേരം 180
അടിമുടിയൊടിടയിലടികൊണ്ടോരനന്തരം
അയ്യൊശിവശിവയെന്നലറീടിനാൻ 181
“അഖിലമപി പറവനിഹ തച്ചുകൊല്ലേണ്ടഞാ-
നയ്യോ നൃപതിയോടൊക്കവെ ചൊല്ലുവൻ” 182
തദനുനരപതിയുമതിനവനൊടിതുചൊല്ലിനാൻ
“താഡിക്കവേണ്ട; ചൊല്ലീടുകവാർത്തകൾ” 183
ഉടലിലൊഴുകിനരുധിരജലമതുവടിച്ചവൻ
ഉച്ചത്തിലേറ്റം കരഞ്ഞുനൃപനുടെ 184
പദയുഗളമതിലധികഭയമൊടുനമിച്ചവൻ
ഭൂപതിവീരനോടിങ്ങിനെ ചൊല്ലിനാൻ 185
“അഭയമിഹതരികമമപറവനഖിലം പ്രഭോ!
അയ്യോ കൃപാനിധെ! കാത്തരുളേണമെ!“ 186
അവനിലൊരു കരുണയൊടു ബതമലയകേതുവു-
മപ്പോളഭയം കൊടുത്തു ചൊല്ലീടിനാൻ:- 187
“സുമുഖ! ഭയമിഹകിമപിനഹിപറകസർവ്വവും
സർവ്വദാചാരനെല്ലോനീയറിഞ്ഞാലും 188
തൊഴുതവനുമതുപൊഴുതുനൃപനൊടുപറഞ്ഞുതെ
“തൂമയിൽ ചൊല്ലുവൻ കേട്ടുകൊൾക ഭവാൻ 189
നയവിശദമതിസഖലുരാക്ഷസാമാത്യകൻ
നല്ലൊരു മാലയും മുദ്രയും പത്രവും 190
പ്രണയമൊടുധരണിപതിമൌര്യനു നൽകുവാൻ
പ്രീതിപൂണ്ടെങ്കൽ കൊടുത്തയച്ചുവിഭോ! 191
പരിചിനൊടു പറവതിനു വർത്തമാനങ്ങളും
ഭൂപതേ! ചൊന്നതു ചൊല്ലുവൻ കേട്ടാലും:- 192
അധികതരബലമുടയകൌലൂതരാജനാം
അമ്പുള്ള ചിത്രവർമ്മാവെന്നവീരനും 193
വിരുതുടയമലയപതിശത്രുവിദ്ധ്വംസന-
നത്യന്തധീരനാം സിംഹനാദൻ താനും 194
കുലശിഖരിസമനധികഭീഷണനായുള്ള
കാശ്മീരനാഥനാം പുഷ്കരാക്ഷൻ താനും 195
ഉദധിയതിൽ മരുവുമൊരു സിന്ധൂദ്വഹനാകു-
മുന്നതനായുള്ള സിന്ധുഷേണാഖ്യനും 196
പലവിരുതുപടനടുവിൽ വടിവിനൊടു കാട്ടുന്ന
പാരസികേശനാം മേഘാങ്കവീരനും 197
ഇവർ പെരിയ ബലമുടയ പഞ്ചരാജാക്കളും
ഇച്ഛിച്ചിരിക്കുന്നു മ്ലേച്ഛനെക്കൊല്ലുവാൻ 198
അവരിലിഹ പുനരറിക ചിത്രവർമ്മാദിയാം
ആശുമൂവർ ശത്രുരാജ്യമിച്ഛിക്കുന്നു 199
പുനരിരുവർ കരികളെയുമിച്ഛിച്ചിരിക്കുന്നു
പണ്ടുപറഞ്ഞവണ്ണം ഭവാനിക്കാലം 200
ചണകതനയനെവിരവിൽനീക്കിക്കളകയാൽ
ശോഭനമായ്‌വന്നു ചിന്തിതമൊക്കവെ 201
നൃവരപുനരറികയിതുരാക്ഷസാമാത്യന്റെ
നീതിയിലുള്ളൊരു സന്ദേശമായതും” 202
സസിവവരവചനമുടനിങ്ങിനെ കേട്ടഥ
തന്നുള്ളിലേവം നിരൂപിച്ചു ഭൂപനും 203
ചിരമരികിൽമമമരുവുമരിയനരവീരരാം
ചിത്രവർമ്മാദികളാമവരേവരും 204
കുലകരുതിയരികിൽമമവാഴ്കയൊസന്തതം?
കുത്സിതാമാത്യന്റെ സേവകന്മാരവർ 205
നിജമനസിവിവിധമിതിചിന്തിച്ചുഭൂപതി
നീതിയേറും രാക്ഷസനെ വരുത്തുവാൻ 206
ഒരുചരനെവിരവിനൊടുവിട്ടുടൻ ചിത്തത്തി-
ലോരോതരം നിരൂപിച്ചിരുന്നീടിനാൻ 207
അതുപൊഴുതുസചിവരനാകിയ രാക്ഷസൻ
ആശുതാൻ ചിത്രവർമ്മാദിയാം വീരരെ 208
നികടഭുവിവടിവൊടുവരുത്തിപ്പറഞ്ഞിതു
“നിങ്ങളെല്ലാവരും പർവ്വതപുത്രനെ 209
കുസുമപുരിയുടനുടനടുക്കുംദശാന്തരെ
കൂടെപ്പിരിയാതെചുറ്റും നടക്കേണം 210
ശകടകനുമഥമഗധഹൂണരോടും കൂടി
ശങ്കാവിഹീനം നടക്കാചുഴലവും” 211
അവർകളൊടു സചിവവരനിത്ഥം പറയുമ്പോൾ
ആശൂവന്നാൻ നൃപദൂതനുമന്നേരം 212
ധരണിവരചരനുമഥസചിവനൊടു ചൊല്ലിനാൻ
“ധന്യമതെഭവാനൊട്ടുമെവൈകാതെ 213
ഗിരിനൃപതിസുതനരുളിയങ്ങുചെന്നീടുവാൻ
കാൽക്ഷണം വൈകാതെ പോരികയും വേണം” 214
സചിവകുലവരനുമതുകേട്ടുചൊല്ലീടിനാൻ
സംഭ്രമത്തോടു ശകടനോടിങ്ങിനെ 215
“പടനടുവെ നൃപതിയുടെ സന്നിധൌചെല്ലുമ്പോൾ
പണ്ടുനാംകൊണ്ടുള്ളൊരാഭരണത്രയം 216
അയിശകടവിരിയെയതെടുത്തുകൊണ്ടന്നാലും”
വേഗമെടുത്തുകൊണ്ടന്നാൻ ശകടനും 217
വിവിധമണിഖചിതമതിലൊന്നൊരുകൊണ്ഡലം
വിസ്മയമായ പതക്കം മനോഹരം 218
കനകകൃതവിമലതരകാഞ്ചികാമറ്റേതു
കങ്കണാദ്യാഭരണങ്ങൾ മറ്റുള്ളതും 219
മുടിയൊടടിയിടയവനലങ്കരിച്ചേറ്റവും
മുമ്പിൽ മരുവും ശകടനോടോതിനാൻ:- 220
“ഇവിടെ മരുവുകശകട!ഞാൻ വരുവോളം നീ”
ഇത്ഥം പറഞ്ഞു നടന്നാനമാത്യനും 221
അഥസചിവപതിമലയകേതുമരുവീടു-
മാലയം പ്രാപിച്ചു മന്നനെക്കണ്ടപ്പോൾ 222
അകമലരിൽ നിറയുമൊരുരഭസവുമമർത്തവൻ
“ആര്യനിരുന്നാലു”മെന്നു ചൊല്ലീടിനാൻ 223
മധുരതരനൃപതിഗിരമിങ്ങിനെകേട്ടഥ
മന്ത്രിപ്രവരനിരുന്നിതുമെല്ലവേ 224
അതുപൊഴുതിലവനിപതിരാക്ഷസാമാത്യനോ-
ടാദരവോടിതു ചൊല്ലിനാനിങ്ങിനെ:- 225
“അരികളൊടുപൊരുവതിനുപോന്നതിൽ‌പ്പിന്നെഞാ-
നാര്യനെക്കണ്ടീലകൂട്ടത്തിലെങ്ങുമ്മെ” 226
അതിനവനുമരചനൊടുമധുരമൊടുചൊല്ലിനാ-
“നങ്ങു ഞാനോരോതരമുള്ള കോപ്പുകൾ 227
പരിചിനൊടു ചിലരെയുമുറപ്പിച്ചുപോന്നുഞാൻ
ഭൂപതെ കാണാഞ്ഞതിന്നിതുകാരണം” 228
സചിവനൊടുതദനുനരവീരനുംചൊല്ലിനാൻ
“സർവ്വനയജ്ഞരിൽ മുൻപനാകും ഭവാൻ 229
ചിലരൊടിഹ പരിചൊടു പറഞ്ഞുറപ്പിച്ചതും
ചന്തമോടെന്തെന്നുരചെയ്കസാമ്പ്രതം” 230
“മലയപതിമുഖനൃപതിവീരരെനിൻ പോക്കൽ
മുറ്റുമിനിപ്പിരിയാതെ ചുഴലവും 231
കുസുമപുരമുടനുടനടുത്തുചെല്ലും വിധൌ
കാത്തുകൊൾവാൻഭരമേല്പിച്ചുപോന്നുഞാൻ 232
സചിവനിതുപറയുമളവിങ്ങിനെമ്ലേച്ഛനും
സംശയം കൈവിട്ടകമേനിരൂപിച്ചാൻ:- 233
അരികിൽമമചുഴലവുമിവർനടക്കുന്നതു
മയ്യോചതിപ്പാനതിനില്ല സംശയം :- 234
ഇതിമനസികരുതിയഥരാക്ഷസാമാത്യനോ-
ടീർഷ്യ വെടിഞ്ഞു ചൊന്നാൻ മ്ലേച്ഛപുത്രനും 235
“ഒരുവനിഹ കുസുമപുരിതന്നിൽ ഗമിച്ചിതോ?
ഓർത്തുകണ്ടാലിതുകാലം മഹാമതെ!“ 236
“അവനിവര! കുസുമപുരിതന്നിൽഗമിക്കയു-
മിന്നുനിരൂപിക്കിൽ സാദ്ധ്യമല്ലൊട്ടുമേ, 237
കുസുമപുരമഴകിനൊടുചെന്നുവളയുംനാം
കുറ്റമില്ലഞ്ചാറുനാളിലകത്തെടോ” 238
“തവചരരിലൊരുവനൊരുലേഖനംകൊണ്ടിപ്പോൾ
തൽ‌പ്പുരത്തിന്നുഗമിച്ചവാറില്ലയൊ?” 239
“ഒരുവനെയുമൊരുപൊഴുമില്ലയച്ചിട്ടുഞാ-
നോർത്താലതേതുമെതോന്നീലമാനസെ” 240
“ഇവനൊടതുപരിചിനൊടുചോദിക്കസാമ്പ്രതം”
ഇത്തരം കേട്ടിട്ടമാത്യനാം രാക്ഷസൻ 241
സകലജനനടുവിലഥ ദുഃഖിച്ചു നിൽക്കുന്ന
സിദ്ധാർത്ഥകൻ തന്നെക്കണ്ടു ചൊല്ലീടിനാൻ 242
“കിമിദമിതിവദസുമുഖസിദ്ധാർത്ഥകാ”യെന്നു
കല്യാണശീലനാം മന്ത്രി പറഞ്ഞപ്പോൾ 243
നയനജലമധികമഥവാർത്തുകരഞ്ഞവൻ
നീതിമാനാം രാക്ഷസനോടു ചൊല്ലിനാൻ:- 244
“തവകരുണയൊഴികെമമമറ്റൊന്നുമില്ലഞാൻ
താഡനം കൊണ്ടു പൊറുതിയില്ലായ്കയാൽ 245
തവമനസിനിഹിതമഖിലം പറഞ്ഞേനഹം
താന്താന്റെ ജീവനോളം വലുതല്ലൊന്നും” 246
“അയിസുമുഖമമമനസികീദൃശംചിന്തിതം?
ആശുനീയെന്നോടുനേരേപറഞ്ഞാലും” 247
അവനുമൊരുവിവശമൊടുപിന്നെയുംചൊല്ലിനാൻ
“അയ്യോപുനരതുമെങ്ങിനെചൊല്ലുന്നു? 248
കഠിനതരമടിമുതുകിലേറ്റതുകൊണ്ടുഞാൻ
കല്പിച്ചിരുന്നതും ചൊന്നേൻ കൃപാനിധേ!“ 249
അതുപൊഴുതിലഥമലയകേതുവും ചൊല്ലിനാൻ
ആത്മസചിവനെത്തന്നെവിളിച്ചുടൻ:- 250
“ഇവനധികഭയവുമൊരുലജ്ജയുമുണ്ടല്ലൊ
ഇങ്ങിനെ ചോദിച്ചാൽ മിണ്ടുകയില്ലെടോ! 251
ഇതിനുസചിവനൊടുപറകാശുനീതാൻ തന്നെ”
അപ്പോളവനും പറഞ്ഞു തുടങ്ങിനാൻ:- 252
“നയവിശഹൃദയ!പുനരിവനുമിതുചൊല്ലുന്നു-
നീതിയേറും കുലമന്ത്രിയാം രാക്ഷസൻ 253
പരിചൊടൊരുമുറിയെഴുതിമൌര്യനു നൽകുവാൻ
വർത്തമാനങ്ങളുമൊക്കെപ്പറഞ്ഞുടൻ 254
കുസുമപുരമതില്വിരവൊടെന്നേയയച്ചതും
കേൾക്കഭവാനിവനിങ്ങിനെചൊല്ലുന്നു” 255
ചരനൊടതുപൊഴുതുകുലമന്ത്രിയും ചൊല്ലിനാൻ
“ചൊല്ലുനീ,ചൊന്നതുസത്യമോദുർമ്മതെ?” 256
“അഹമമലസചിമശൃണുതാഡനംകൊണ്ടപ്പോ-
ളത്യന്തഭീതനായ് ചൊന്നേനഖിലവും 257
ഗുണമുടയകുലസചിവനിങ്ങിനെ കേട്ടപ്പോൾ
“കഷ്ടംനൃതമതെ”ന്നു ചൊല്ലീടിനാൻ 258
ബലമുടയഗിരിനൃപതിപുത്രനും ചൊല്ലിനാൻ
വീരനാകും ഭാഗുരായണനോടപ്പോൾ 259
“പ്രിയസചിവ! പരിചിനൊടമാത്യനുലേഖനം
പാരാതെ കാട്ടിക്കൊടുക്കെ”ന്നുകേട്ടവൻ 260
ഉഴറിയതുമഖിലസചിവേശനുകാട്ടിനാൻ
ഊക്കനാം രാക്ഷസൻ വായിച്ചു ചൊല്ലിനാൻ:- 261
“ചണകസുതകപടകൃതപത്രമിദം പ്രഭോ!
ചഞ്ചലമേതുമതിനില്ല ഭൂപതെ!“ 262
നൃപനുമതിനവനൊടുരചെയ്താ”നൊരു വസ്തു
നന്മയിൽ കൂടെ കൊടുത്തയച്ചിട്ടതും 263
ചണകസുതകപടകൃതമോ?”യെന്നുരചെയ്തു
ചാഞ്ചല്യമെന്നിയെ കാട്ടിനാൻ മാലയും 264
കനകമണിലളിതമൊരുമാലയും കണ്ടവൻ
കഷ്ടമെന്നോർത്തു നൃപനോടു ചൊല്ലിനാൻ 265
“അറികനൃപ! പരിചൊടിതു സിദ്ധാർത്ഥകനുഞാൻ
ആമോദമേറിച്ചമഞ്ഞോരവസ്ഥയിൽ 266
അഴകൊടിഹനിഖിലനൃപവീര!കൊടുത്തതും
ആർക്കുമിതെങ്ങും കൊടുത്തയച്ചില്ല ഞാൻ” 267
അതുപൊഴുതുസചിവനൊടുസാദരം ചൊല്ലിനാ-
നാശുമുദാഭാഗുരായണമന്ത്രിയും:- 268
“പ്രണയമിഹനൃപതിവരനേറിച്ചമകയാൽ
പ്രീതനായ്തന്റെ കഴുത്തീന്നഴിച്ചുടൻ 269
തരികതവസചിവവരചെയ്തതറിഞ്ഞാലും
താനതുമേയ്മേലണിയാതെ സാമ്പ്രതം 270
ഒരുപുരുഷനിതുസചിവ! നൽകീടുകിൽ പുന-
രോർത്തുകണ്ടാൽ ഭവാനേതരുതാത്തതും 271
മനസിതവപെരികെയൊരുസന്തോഷകാരണാൽ
മൌര്യനായ്ക്കൊണ്ടിതു നൽകുന്നു സാമ്പ്രതം” 272
ഇതിചണകസുതകപടവിഹിതമായ്ഭൂപതെ
ഇല്ലൊരുകില്ലതിനെന്നമാത്യേന്ദ്രനും 273
അചലനൃപതനയനതിനുത്തരം ചൊല്ലിനാൻ
“ആരുടെമുദ്രയിക്കാണുന്നതുമെടോ?” 274
“കപടജനവിഹിതമതിൽമുദ്രകാണുന്നതും
കശ്മലന്മാർക്കെന്തരുതാതെയുള്ളതും?” 275
സചിവനിതുനൃപതിയൊടുചൊന്നോരനന്തരം
ശങ്കേതരം ഭാഗുരായണൻ ചൊല്ലിനാൻ 276
“സചിവനിഹസകലമപിചൊന്നതുനേരെങ്കിൽ
സിദ്ധാർത്ഥക! ചൊല്ലെഴുതിയതാരെന്നു?” 277
തദനുപുനരതിനവനുമൊന്നുമേമിണ്ടാതെ
ദൃഷ്ടിയും കീഴ്പോട്ടു നോക്കിനിന്നീടിനാൻ 278
നൃപസചിവനതുപൊഴുതുകോപിച്ചുചൊല്ലിനാൻ
“നന്നല്ലെടൊതല്ലുകൊള്ളുമറിഞ്ഞാലും” 279
പ്രഹരഭയമകതളിരിലുണ്ടാകകൊണ്ടവൻ
പേടിച്ചു ചൊന്നാൻ പരമാർത്ഥമിങ്ങിനെ 280
“മുറിയെഴുതിയതു ശകടനെന്നു” പറഞ്ഞപ്പോൾ
മന്ത്രിപ്രവരനുമിങ്ങിനെ ചൊല്ലിനാൻ 281
“മുറിയെഴുതിയതു ശകടനെങ്കിൽ ഞാൻ താൻ തന്നെ”
മന്നവനുമതുകേട്ടുചൊല്ലീടിനാൻ 282
“ശകടനെയുമിഹവിരവോടെങ്കിൽ വരുത്തുക
ചാരജനങ്ങളിൽ പോവതിനാരുള്ളു?” 283
പ്രിയസചിവനതുപൊഴുതുനൃപതിയോടു ചൊല്ലിനാൻ
“പാർത്താൽ ശകടദാസൻ ലജ്ജകൊണ്ടിപ്പോൾ 284
നയമുടയസചിവനുടെ മുമ്പിൽനിന്നെങ്ങിനെ
ഞാനിതെഴുതിയതെന്നുപറയുന്നു? 285
അതിനുപുനരൊരുകഴിവുഞാൻ പറഞ്ഞീടുവൻ
ആശുശകടനെഴുതിയ പത്രങ്ങൾ 286
ഇവിടെ ബഹുവിധമറികയുണ്ടതിലൊന്നിപ്പോൾ
ഇങ്ങുകൊണ്ടന്നുകണ്ടാലറിയാമല്ലൊ” 287
നൃപനുമഥതെളിവിൽനിജസചിവനോടു ചൊല്ലിനാൻ
“നീ ചെന്നതിലൊന്നു കൊണ്ടുവരികെടോ” 288
അവനുമഥശകടനെഴുതിയതിലൊരുലേഖനം
ആശുകൊണ്ടന്നുനൃപനുകാട്ടീടിനാൻ 289
അചലനൃപതനയനതുരണ്ടിലുംതുല്യമാ-
യക്ഷരം കണ്ടമാത്യൻ പക്കലന്നേരം 290
നിജമനസിതിരളുമൊരുരഭസമൊടു നൽകിനാൻ
നീതിമാനു രാക്ഷസൻ വാങ്ങിച്ചുനോക്കുമ്പോൾ:- 291
ശകടകൃതലിപികളതിലൊരുമയൊടുകണ്ടവൻ
ശങ്ക കലർന്നുള്ളിലിങ്ങിനെ ചിന്തിച്ചാൻ-- 292
“ശകടകൃതമിതുനിയതമിപ്പോളവൻ താനും
ശത്രുപക്ഷാശ്രയം ചെയ്തിതോദൈവമേ?” 293
പലവുമിഹമനസിമമചിന്തിച്ചുകാണുമ്പോൾ
പാപം ശകടദാസൻ ചെയ്തുനിർണ്ണയം 294
ശകടനുടെ കരമതിലിരിക്കുന്നുമുദ്രയും
സിദ്ധാർത്ഥകമിത്രമല്ലോശകടനും 295
അപരലഖിതവുമിതിനൊടൊക്കയില്ലാദൃഢം
അയ്യോ ചതിച്ചാൻ ശകടനുമിക്കാലം 296
ചണകസുതപടുവചനഭേദനംകൊണ്ടിപ്പോൾ
ശത്രുക്കളോടു സന്ധിച്ചവനിക്കാലം 297
നിജമരണഭയമധികമുണ്ടാകകൊണ്ടിപ്പോൾ
നിർണ്ണയമിച്ചതിചെയ്തുശിവശിവ:-:“ 298
നിജമനസിവിവശമിതിചിന്തിച്ചുരാക്ഷസൻ
നിൽക്കുന്നനേരത്തുപർവ്വതപുത്രനും 299
നിജജനകനണിയുമൊരുഭൂഷണം മന്ത്രിതൻ
മെയ്യതിൽക്കണ്ടുചൊല്ലീടിനാനിങ്ങിനെ:-- 300
“വിവിധമണിഗണഖചിതമാഭരണമിദം
വക്രമതേ! തന്നതാരെന്നുചൊല്ലെടോ!“ 301
കുലസചിവനതുപൊഴുതുനൃപതിയൊടുചൊല്ലിനാൻ
“കൊണ്ടേനിദം ചിലവിപ്രരോടേഷ ഞാൻ” 302
അധികതരരഭസഭരമഥമലയകേതുവും
ആര്യനാം രാക്ഷസനോടു ചൊല്ലീടിനാൻ 303
“മമജനകസതതധൃതമാഭരണമിദം
മൌര്യന്റെ ഹസ്തഗതമായതിക്കാലം 304
ചിലധരണിസുരരൊടിഹകൊണ്ടുവെന്നുള്ളതും
ചേരുന്നതോ മന്ത്രിസത്തമ! ചൊല്ലെടോ 305
അഖിലനൃപമകുടമണിമൌര്യനെന്നൊരുലാഭ-
മാഭരണം വിറ്റു വേണമോ ദുർമ്മതേ! 306
ശഠ! കഠിനഹൃദയ! ചതിപെരുകിയദുരാത്മാവെ!
ചെന്നുനീമൌര്യനെസ്സേവിച്ചുകൊണ്ടാലും” 307
അചലനൃപസുതവചനനിശമനദശാന്തരേ
അന്ധനായേനെന്നു ചിന്തിച്ചുരാക്ഷസൻ 308
അചലനരവരവിമലഭൂഷണം ചാണക്യ-
നയ്യോ ചതിച്ചുവില്പിക്കയോ ചെയ്തതും 309
സുകൃതമിഹമമനിഖിലമറ്റിതോദൈവമേ!
ആശ്ചര്യമാര്യദോഷപ്രയോഗങ്ങളും 310
കപടമൊടുലിഖിതകരലേഖയും മുദ്രയും
കണ്ടാലിതെന്റെയല്ലെന്നുവരായല്ലൊ 311
പ്രണയമിഹശകടനുമറുത്തുകളഞ്ഞുടൻ
പത്രികയുമെഴുതിക്കൊടുത്തീടിനാൻ 312
അഖിലനൃപനതചരണനാം ചന്ദ്രഗുപ്തനും
ആഭരണം വിറ്റതാർക്കുവിശ്വാസമാം 313
ശിരസിമമലിഖിതമിദമെന്നേപറയാവു
ചൊല്ലുവാനുത്തരം കണ്ടീലിതിന്നു ഞാൻ -- 314
അകമുരുകിമറുകിയൊരുരാക്ഷസനനിങ്ങിനെ
അന്ധനായ് മിണ്ടാതെ നിൽക്കും ദശാന്തരെ 315
അവനൊടതിരഭസമൊടുശൈലേശ്വരാത്മജൻ
ആശു ചൊന്നാ”നാര്യനോടൊന്നു ചൊല്ലുന്നു” 316
അവനിപനൊടതുപൊഴുതുരാക്ഷസൻ ചൊല്ലിനാൻ
“ആര്യനല്ലാഞാനനാര്യനത്രേദൃഢം” 317
ക്ഷിതിപതിയുമതിനവനൊടുത്തരംചൊല്ലിനാൻ
“ക്ഷുദ്രമതേ! തവസ്വാമി പുത്രൻ മൌര്യൻ 318
രിപുതനയനറികതവഞാനായതുമെടോ
രോഷമെന്നെക്കുറിച്ചേറും ഭവാനല്ലൊ 319
അഭിമതമൊടധികതരവിത്തവും തന്നു ഞാൻ
ആദരാൽ മന്ത്രി പദവും തവ നൽകി 320
മരുവുമളവൊരു ചതിയിലാശയുണ്ടാകയാൽ
മുറ്റുമനാര്യനത്രേ ഭവാൻ നിർണ്ണയം” 321
സചിവകുലപതിയുമതിനവനൊടിതുചൊല്ലിനാൻ
“സത്യമേ ഞാൻ ചതിച്ചീടുമേ ഭൂപതെ! 322
അരികളുടെ കുസൃതികളെ വിശസിച്ചുഭവാ-
നത്രേവിവേകമില്ലാതെ ചമഞ്ഞതും 323
ഗിരിനൃപതിതനയ! വിധിവിലസിതമിതൊക്കവെ
കൌടില്യദോഷം പറയേണമോവൃഥാ?” 324
അതികുപിതനഥമലയകേതുവുമന്നേര-
മത്യന്തരൂക്ഷനായിങ്ങിനെ ചൊല്ലിനാൻ 325
“അലമലമിതറികവിധിവിലസിതമിതൊക്കവേ
ആർക്കറിയാം നിന്റെ ദുർന്നയരീതികൾ 326
കൊടിയവിഷതരുണിയെയുമാശുനിർമ്മിപ്പിച്ചു
കാന്തിയേറും മമതാതനെ രാത്രിയിൽ 327
കുടിലതരഹൃദയശഠകൊല്ലിച്ചതില്ലയോ
കൂറൊത്തിരിക്കുന്ന കാലത്തു ദുർമ്മതേ 328
ഇതുപൊഴുതിലരികളൊടു ചേർന്നുകൊണ്ടെന്നെയും
ഇച്ഛിച്ചിരിക്കുന്നതില്ലയോ കൊല്ലുവാൻ?” 329
കഠിനതരവചനമിതികേട്ടിട്ടുരാക്ഷസൻ
കമ്പം കലർന്നു ചിന്തിച്ചു ചൊല്ലീടിനാൻ 330
“കുടുമപുനരതിനുസമമൊന്നുമില്ലെന്ന”ഹോ
കൂനിൽക്കുരുവെന്നതുപോൽ പുനരിതും 331
ഇതിമനസിവിവശമൊടു ചിന്തിച്ചു രാക്ഷസൻ
ഇങ്ങിനേ മന്നവൻ തന്നോടുരചെയ്താൻ 332
“അറികനൃപതവജനകനേവധിപ്പിച്ചതും
ആഹന്തഞാനല്ലവീരശിഖാമണേ!“ 333
“സകലഖലകുലവൃഷഭ! നീയല്ലയോചൊല്ലു
താതനെ വഞ്ചിച്ചു കൊന്നതും ദുർമ്മതേ!?” 334
“നൃപതികുലതിലക! തവവായ്ക്കെതിർവാക്കില്ല
നിത്യനാമീശ്വരനെല്ലാമറിയുന്നു.” 335
“ക്ഷപണനൊടു കുലസചിവ! ചൊന്നാലറിഞ്ഞീടാം
ക്ഷുദ്രനാം നിന്നുടെ മിത്രമല്ലേയവൻ?” 336
അതുഝടിതിചെവിയിണയിലേറ്റമാത്യേന്ദ്രനു-
മന്തരമില്ലാതൊരു ചിന്തയും തേടിനാൻ 337
ക്ഷപണകനുമിഹ ചണകതനയനുടെ ചാരനോ?
ക്ഷുദ്രൻ മഹാപാപിയെന്നെച്ചതിച്ചിതോ? 338
മമഹൃദയമപിരിപുജനംകൊണ്ടുപോയിതോ?
മറ്റെന്തിതില്പരമയ്യോശിവശിവ! 339
ഗിരിധരണിപതിതനയനഥശിഖരസേനനെ
കോപം മുഴുത്തു വിളിച്ചു ചൊല്ലീടിനാൻ 340
“കുലസചിവനൊരുമയൊടു സന്തതം വാഴുന്ന
ഘോരരാം ചിത്രവർമ്മാദികളൈയ്‌വരും 341
ചതിയൊടതിഭൃശരവർകളെന്നെ വധിച്ചിപ്പോൾ
ചന്ദ്രഗുപ്തൻ തന്നെക്കാണ്മാനിരിക്കുന്നു 342
അതിനവരിലധികഖലനായരിമിത്രമാ-
മാശുനീ ചിത്രവർമ്മാവിനേയും പിന്നെ 343
മലയനൃപനധികതരദുഷ്ടനായ് മേവുന്ന
മത്തനാം സിംഹനാദാഖ്യനേയുമഥ 344
കപടമകതളിരിലുടനേറിമേവീടുന്ന
കാശ്മീരനാം പുഷ്കരാക്ഷനേയുമിപ്പോൾ 345
ധരണിതലമഴകിനൊടു കുഴിച്ചതിൽ മൂടുക
ധാത്രിയെക്കാമിച്ചതുകൊണ്ടു സാമ്പ്രതം; 346
ശഠരിലതിബലമുടയസിന്ധുഷേണൻ തന്നെ
ശക്തനാം പാരസീകേശനായ് മേവിടും 347
അതികുസൃതിപെരുകിയൊരുമേഘാങ്കനേയുമായ്
ഹസ്തിവരമവർ കാംക്ഷിച്ചതുകൊണ്ടു 348
മദസലിലമൊഴുകിനൊരു ഹസ്തിയെക്കൊണ്ടുടൻ
മത്തരെക്കുത്തിച്ചു കൊല്ലിക്ക വൈകാതെ” 349
ധരണിപതിയുടെ കഠിനശാസനം കൈക്കൊണ്ടു
സേനാപതിയാം ശിഖരസേനന്താനും 350
അവനിതലമഴകൊടുടനാഴക്കുഴിപ്പിച്ചു
ഹാഹന്തചിത്രവർമ്മാദിയാം മൂവരെ 351
ചതിയൊടവനഥഝടിതിചെന്നുപിടിപെട്ടു
ശസ്ത്രം പിടിച്ചു പറിച്ചു കുഴികളിൽ 352
അപകരുണമവനഥ പിടിച്ചു തള്ളിക്ഷണാൽ
“അയ്യോ ശിവ ഞങ്ങളേതും പിഴച്ചില്ലേ” 353
പലതരവുമതികരുണമവർകൾ കരയും വിധൌ
പ്രാണനോടേതന്നെ മൂടിക്കളഞ്ഞുതേ 354
അവടമതിലധികമവർവീർപ്പുമുട്ടിത്തന്നെ
ആശുമരിച്ചാർ വിധിവശാലിങ്ങിനെ 355
പുനരിരുവരെയുമൊരുമരത്തോടുബന്ധിച്ചു
പർവ്വതാകാരനാം ഹസ്തിയെക്കൊണ്ടവൻ 356
ഉദരമഥപരിചിനൊടുകുത്തിച്ചുകൊല്ലിച്ചു
തൂമയിൽ ചീന്തച്ചെറിയിച്ചു ദൂരവേ 357
അവർകളെയുമഥശിഖരസേനകനിങ്ങിനെ-
യാശുവധിച്ചതു മന്നനെക്കേൾപ്പിച്ചാൻ 358
അതുപൊഴുതിലഥമലയകേതുവും ക്രുദ്ധനാ-
യക്ഷിമണിയുമുരുട്ടിപ്പറഞ്ഞിതു 359
“അറികതവകുസൃതികളിലുള്ളൊരനുഭവ-
മാഹന്തരാക്ഷസ! രാക്ഷസൻ തന്നെ നീ 360
ഇവനെയിഹകടകമതിൽനിന്നുപുറത്തുട-
നിക്കണ്ടലങ്കാരവും പറിച്ചഞ്ജസാ 361
കളെകചണകജനുമിവനുമൌര്യനും കൂടി
കാട്ടുന്നദുർന്നയം കാണാമതേ വേണ്ടു” 362
നൃപതിയുടെ വചനമിതി കേട്ടു ദീർഗ്ഘാക്ഷനും
നീണ്ടുനിവർന്നശിഖരസേനന്താനും 363
രഭസമൊടുഝടിതിപിടിപെട്ടമാത്യേന്ദ്രനെ
രൂക്ഷതയോടലങ്കാരം പറിച്ചുടൻ 364
കടകഭുവിചണമുടയരാക്ഷസാമാത്യനെ
കഷ്ടം പിടിച്ചു പുറത്തു തള്ളീടിനാർ 365
വിവശതയോടഥസഖലുരാക്ഷസാമാത്യനും
വേവും മനമോടൊരുകരവാളുമായ് 366
ഗമനമൊരുദിശിമനസിനിശ്ചയംകൂടാതെ
ക്ലേശിച്ചുപോകുന്ന നേരം നിരൂപിച്ചാൻ 367
“അമിതകരബലമുടയ ചിത്രവർമ്മാദിക-
ളയ്യൊനിഹതരായ്‌വന്നുശിവശിവ!! 368
അഖിലസുഹൃദറുകുലകൾചെയ്യിച്ചതിന്നുഞാ-
നയ്യൊമരിക്കാതിരിക്കുന്നതീശ്വരാ! 369
കിമപിമയികരുണനിഹദൈവത്തിനുമിപ്പോൾ
കഷ്ടമിനിയെന്തുവേണ്ടതുഞാനഹോ! 370
അടവിതലമഴകിനൊടുപുക്കുതപിക്കയോ?
അന്തരാവൈരമിതിനാൽ ശമിക്കുമോ? 371
മമധരണിപതികളുടെസഹഗമനമോനല്ലു?
മുറ്റുമരികുലം ജീവിച്ചിരിക്കുമ്പോൾ 372
യുവതിജനചരിതമിദമില്ലോരു സംശയം
യുദ്ധം കനിവോടുചെയ്തുമരിക്കയൊ? 373
അതിനുമമവിഷമമൊരുചന്ദനദാസനേ
അന്തരാപാർത്താൽ മരിച്ചീടരുതെല്ലോ” 374
അഴൽ പെരുകി വിവിധമിതി ചിന്തിച്ചുരാക്ഷസ-
നാകുലചിത്തനായ് പോകും ദശാന്തരേ 375
ചണകസുതചരനൊരുവനുന്ദുരുകാഖ്യനു-
മാരുമറിയാതമാത്യന്റെ പിന്നാലെ 376
സചിവവരഗമനമെവിടേക്കെന്നറിവാനായ്
താല്പര്യമുൾക്കൊണ്ടു പോയാനവൻ താനും 377
അഥവിപുലബലമുടയപർവതപുത്രനു-
മാർത്തുവിളിച്ചു നാലംഗപ്പടയോടും 378
കുസുമപുരമഴകിനൊടു ചെന്നുവളഞ്ഞിതു
കൌടില്യഭൂസുരൻ താനതുകണ്ടപ്പോൾ 379
അരികൾ പുരിവളയുമതിൽ മുന്നം പടകൂട്ടി
അന്തരാപാർത്തുമന്ത്രിത്വമുൾക്കൊണ്ടവൻ 380
കരിതുരഗരഥനികരവിവിധകാലാളുമായ്
കാറ്റിനേക്കാൾ വേഗമെത്തിയെതൃത്തുടൻ 381
ശരനിരകൾ പലവഴിപൊഴിഞ്ഞണിഞ്ഞൊക്കവെ
ചാതുര്യമോടുടൻ വെട്ടുതുടർന്നപ്പോൾ 382
ഗജതുരഗരഥനികരപത്തിപ്രവരന്മാർ
കാലപുരിപുക്കിതെണ്ണമില്ലാതോളം 383
പരവശതയൊടുപടകളിളകിമണ്ടിത്തദാ
പർവതപുത്രനുമോടി ഭയത്തിനാൽ 384
ബലമുടയമലയപതിചിത്രവർമ്മാദിയാം
വമ്പുള്ളരികളരികെയില്ലായ്കയാൽ 385
അരികിലൊരു ചതികരുതിമരുവുമരിവീരരാ-
മത്യുന്നതരായ ഭദ്രഭടാദികൾ 386
രണശിരസിശിഖരസുതസേനാദികളെയും
രാജസമീപെ വധിച്ചു മറുത്തുടൻ 387
കുടുമയൊടുനൃപതിയെയുമെത്തിപ്പിടിപെട്ടു
കാലും കരവും പിടിച്ചുവരിഞ്ഞവർ 388
ജയപടഹമധികതരഘോഷാലടിച്ചുടൻ
ശേഷിച്ച ശത്രു സൈന്യത്തെയും പാടാക്കി 389
ചണകസുതനുടെ വചനഗൌരവം കൊണ്ടവർ
ചാതുര്യമോടു നിലവിളിച്ചാർത്തുടൻ 390
കുസുമപുരമഴകിനൊടു പുക്കവർ മൌര്യന്റെ
കാക്കൽ വെച്ചീടിനാർ പർവതപുത്രനെ 391
ചണകസുതനൊടുതദനുമൌര്യനും ചൊല്ലിനാൻ
“ശത്രുവായ്മേവുമീ മ്ലേച്ഛതനയനെ 392
വിരവൊടിനിയൊരു വിപുലകാരാഗൃഹം തന്നിൽ
നിക്ഷേപണം ചെയ്തു സൂക്ഷിക്കയും വേണം” 393
അവനിസുരവരനുമതുകേട്ടുടൻ മ്ലേച്ഛനെ
യാശുകാരാഗൃഹം തന്നിലാക്കീടിനാൻ 394
വിപുലബലമഹിതനയനിപുണതകലർന്നോരു
ഭദ്രഭടാദി പ്രധാനജനങ്ങൾക്കും 395
ചരരിലതിവിരുതുടയസിദ്ധാർത്ഥകനായ
ജീവസിദ്ധ്യാഖ്യൻ ക്ഷപണകനും തദാ 396
മനസിമതിവരുമളവുചന്ദ്രഗുപ്തൻ നൃപൻ
മാനിച്ചു പട്ടുകളാഭരണങ്ങളും 397
കനകമണിഗണമറുതികൂടാതെനൽകിനാൻ
മറ്റുള്ള ചാരജനത്തിനും നൽകിനാൻ 398
അധികമുദമകതളിരിൽ വച്ചവരൊക്കവെ-
യാര്യചാണക്യനേയും നൃപൻ തന്നെയും 399
പ്രണയഭരഹൃദയമൊടു വന്ദിച്ചുമോദേന
വാഴ്ത്തിസ്തുതിച്ചുസന്തോഷിച്ചുപോയിതേ 400
അഥചണകജനുമഖിലനാഥനാം മൌര്യനു-
മാശുവിജയം ലഭിച്ചോരനന്തരം 401
കുസുമപുരമതിൽനിയതമുന്ദുരുകൻ തന്നെ
കണ്ടുകൊൾവാൻ പാർത്തിരുന്നാരതുകാലം 402
കിളിമകളുമിനിയരുതുചൊൽ‌വാനിനിക്കിന്നു
കേടുതീർത്താലിനിനാളെയും ചൊല്ലുവൻ 403
അമൃതരസമധുരമൊഴിതാനുമേവമ്പറ-
ഞ്ഞാമോദമുൾക്കൊണ്ടിരുന്നാളതുകാലം 404

ഇതിമുദ്രാരാക്ഷസേ വഞ്ചനം ഏഴാം പാദം

സമാപ്തം.