ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (ഉത്തരാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 58

← സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 57

സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം : അദ്ധ്യായം 59 →

ശ്രീമദ് ഭാഗവതം (മൂലം) / ദശമഃ സ്കന്ധഃ (പൂർവ്വാർദ്ധഃ) (സ്കന്ധം 10 ഉത്തരാർദ്ധം) / അദ്ധ്യായം 58

ശ്രീശുക ഉവാച

ഏകദാ പാണ്ഡവാൻ ദ്രഷ്ടും പ്രതീതാൻ പുരുഷോത്തമഃ ।
ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥം ഗതഃ ശ്രീമാൻ യുയുധാനാദിഭിർവൃതഃ ॥ 1 ॥

ദൃഷ്ട്വാ തമാഗതം പാർത്ഥാ മുകുന്ദമഖിലേശ്വരം ।
ഉത്തസ്ഥുര്യുഗപദ്വീരാഃ പ്രാണാ മുഖ്യമിവാഗതം ॥ 2 ॥

പരിഷ്വജ്യാച്യുതം വീരാ അംഗസംഗഹതൈനസഃ ।
സാനുരാഗസ്മിതം വക്ത്രം വീക്ഷ്യ തസ്യ മുദം യയുഃ ॥ 3 ॥

യുധിഷ്ഠിരസ്യ ഭീമസ്യ കൃത്വാ പാദാഭിവന്ദനം ।
ഫാൽഗുനം പരിരഭ്യാഥ യമാഭ്യാം ചാഭിവന്ദിതഃ ॥ 4 ॥

പരമാസന ആസീനം കൃഷ്ണാ കൃഷ്ണമനിന്ദിതാ ।
നവോഢാ വ്രീഡിതാ കിഞ്ചിച്ഛനൈരേത്യാഭ്യവന്ദത ॥ 5 ॥

തഥൈവ സാത്യകിഃ പാർത്ഥൈഃ പൂജിതശ്ചാഭിവന്ദിതഃ ।
നിഷസാദാസനേഽന്യേ ച പൂജിതാഃ പര്യുപാസത ॥ 6 ॥

     പൃഥാം സമാഗത്യ കൃതാഭിവാദന-
          സ്തയാതിഹാർദാർദ്രദൃശാഭിരംഭിതഃ ।
     ആപൃഷ്ടവാംസ്താം കുശലം സഹസ്നുഷാം
          പിതൃഷ്വസാരം പരിപൃഷ്ടബാന്ധവഃ ॥ 7 ॥

തമാഹ പ്രേമവൈക്ലബ്യരുദ്ധകണ്ഠാശ്രുലോചനാ ।
സ്മരന്തീ താൻ ബഹൂൻ ക്ലേശാൻ ക്ലേശാപായാത്മദർശനം ॥ 8 ॥

തദൈവ കുശലം നോഽഭൂത്സനാഥാസ്തേ കൃതാ വയം ।
ജ്ഞാതീൻ നഃ സ്മരതാ കൃഷ്ണ ഭ്രാതാ മേ പ്രേഷിതസ്ത്വയാ ॥ 9 ॥

ന തേഽസ്തി സ്വപരഭ്രാന്തിർവിശ്വസ്യ സുഹൃദാത്മനഃ ।
തഥാപി സ്മരതാം ശശ്വത്ക്ലേശാൻ ഹംസി ഹൃദി സ്ഥിതഃ ॥ 10 ॥

യുധിഷ്ഠിര ഉവാച

കിം ന ആചരിതം ശ്രേയോ ന വേദാഹമധീശ്വര ।
യോഗേശ്വരാണാം ദുർദ്ദർശോ യന്നോ ദൃഷ്ടഃ കുമേധസാം ॥ 11 ॥

ഇതി വൈ വാർഷികാൻ മാസാൻ രാജ്ഞാ സോഽഭ്യർത്ഥിതഃ സുഖം ।
ജനയൻ നയനാനന്ദമിന്ദ്രപ്രസ്ഥൌകസാം വിഭുഃ ॥ 12 ॥

ഏകദാ രഥമാരുഹ്യ വിജയോ വാനരധ്വജം ।
ഗാണ്ഡീവം ധനുരാദായ തൂണൌ ചാക്ഷയസായകൌ ॥ 13 ॥

സാകം കൃഷ്ണേന സന്നദ്ധോ വിഹർത്തും വിപിനം വനം ।
ബഹുവ്യാളമൃഗാകീർണ്ണം പ്രാവിശത്പരവീരഹാ ॥ 14 ॥

തത്രാവിധ്യച്ഛരൈർവ്യാഘ്രാൻ സൂകരാൻ മഹിഷാൻ രുരൂൻ ।
ശരഭാൻ ഗവയാൻ ഖഡ്ഗാൻ ഹരിണാൻ ശശശല്ലകാൻ ॥ 15 ॥

താൻ നിന്യുഃ കിങ്കരാ രാജ്ഞേ മേധ്യാൻ പർവണ്യുപാഗതേ ।
തൃട് പരീതഃ പരിശ്രാന്തോ ബീഭത്സുർ യമുനാമഗാത് ॥ 16 ॥

തത്രോപസ്പൃശ്യ വിശദം പീത്വാ വാരി മഹാരഥൌ ।
കൃഷ്ണൌ ദദൃശതുഃ കന്യാം ചരന്തീം ചാരുദർശനാം ॥ 17 ॥

താമാസാദ്യ വരാരോഹാം സുദ്വിജാം രുചിരാനനാം ।
പപ്രച്ഛ പ്രേഷിതഃ സഖ്യാ ഫാൽഗുനഃ പ്രമദോത്തമാം ॥ 18 ॥

കാ ത്വം കസ്യാസി സുശ്രോണി കുതോഽസി കിം ചികീർഷസി ।
മന്യേ ത്വാം പതിമിച്ഛന്തീം സർവ്വം കഥയ ശോഭനേ ॥ 19 ॥

കാളിന്ദ്യുവാച

അഹം ദേവസ്യ സവിതുർദ്ദുഹിതാ പതിമിച്ഛതീ ।
വിഷ്ണും വരേണ്യം വരദം തപഃ പരമമാസ്ഥിതാ ॥ 20 ॥

നാന്യം പതിം വൃണേ വീര തമൃതേ ശ്രീനികേതനം ।
തുഷ്യതാം മേ സ ഭഗവാൻ മുകുന്ദോഽനാഥസംശ്രയഃ ॥ 21 ॥

കാളിന്ദീതി സമാഖ്യാതാ വസാമി യമുനാജലേ ।
നിർമ്മിതേ ഭവനേ പിത്രാ യാവദച്യുതദർശനം ॥ 22 ॥

തഥാവദദ്ഗുഡാകേശോ വാസുദേവായ സോഽപി താം ।
രഥമാരോപ്യ തദ് വിദ്വാൻ ധർമരാജമുപാഗമത് ॥ 23 ॥

യദൈവ കൃഷ്ണഃ സന്ദിഷ്ടഃ പാർത്ഥാനാം പരമാദ്ഭുതം ।
കാരയാമാസ നഗരം വിചിത്രം വിശ്വകർമ്മണാ ॥ 24 ॥

ഭഗവാംസ്തത്ര നിവസൻ സ്വാനാം പ്രിയചികീർഷയാ ।
അഗ്നയേ ഖാണ്ഡവം ദാതുമർജ്ജുനസ്യാസ സാരഥിഃ ॥ 25 ॥

സോഽഗ്നിസ്തുഷ്ടോ ധനുരദാദ്ധയാൻ ശ്വേതാൻ രഥം നൃപ ।
അർജ്ജുനായാക്ഷയൌ തൂണൌ വർമ്മ ചാഭേദ്യമസ്ത്രിഭിഃ ॥ 26 ॥

മയശ്ച മോചിതോ വഹ്നേഃ സഭാം സഖ്യ ഉപാഹരത് ।
യസ്മിൻ ദുര്യോധനസ്യാസീജ്ജലസ്ഥലദൃശിഭ്രമഃ ॥ 27 ॥

സ തേന സമനുജ്ഞാതഃ സുഹൃദ്ഭിശ്ചാനുമോദിതഃ ।
ആയയൌ ദ്വാരകാം ഭൂയഃ സാത്യകിപ്രമുഖൈർവൃതഃ ॥ 28 ॥

അഥോപയേമേ കാളിന്ദീം സുപുണ്യർത്വർക്ഷ ഊർജ്ജിതേ ।
വിതന്വൻ പരമാനന്ദം സ്വാനാം പരമമംഗളം ॥ 29 ॥

വിന്ദാനുവിന്ദാവാവന്ത്യൌ ദുര്യോധനവശാനുഗൌ ।
സ്വയംവരേ സ്വഭഗിനീം കൃഷ്ണേ സക്താം ന്യഷേധതാം ॥ 30 ॥

രാജാധിദേവ്യാസ്തനയാം മിത്രവിന്ദാം പിതൃഷ്വസുഃ ।
പ്രസഹ്യ ഹൃതവാൻ കൃഷ്ണോ രാജൻ രാജ്ഞാം പ്രപശ്യതാം ॥ 31 ॥

നഗ്നജിന്നാമ കൌസല്യ ആസീദ് രാജാതിധാർമ്മികഃ ।
തസ്യ സത്യാഭവത്കന്യാ ദേവീ നാഗ്നജിതീ നൃപ ॥ 32 ॥

ന താം ശേകുർന്നൃപാ വോഢുമജിത്വാ സപ്ത ഗോവൃഷാൻ ।
തീക്ഷ്ണശൃംഗാൻ സുദുർദ്ധാർഷാൻ വീരഗന്ധാസഹാൻ ഖലാൻ ॥ 33 ॥

താം ശ്രുത്വാ വൃഷജില്ലഭ്യാം ഭഗവാൻ സാത്വതാം പതിഃ ।
ജഗാമ കൌസല്യപുരം സൈന്യേന മഹതാ വൃതഃ ॥ 34 ॥

സ കോസലപതിഃ പ്രീതഃ പ്രത്യുത്ഥാനാസനാദിഭിഃ ।
അർഹണേനാപി ഗുരുണാ പൂജയൻ പ്രതിനന്ദിതഃ ॥ 35 ॥

     വരം വിലോക്യാഭിമതം സമാഗതം
          നരേന്ദ്രകന്യാ ചകമേ രമാപതിം ।
     ഭൂയാദയം മേ പതിരാശിഷോഽമലാഃ
          കരോതു സത്യാ യദി മേ ധൃതോ വ്രതൈഃ ॥ 36 ॥

     യത്പാദപങ്കജരജഃ ശിരസാ ബിഭർത്തി
          ശ്രീരബ്ജജഃ സഗിരിശഃ സഹ ലോകപാലൈഃ ।
     ലീലാതനൂഃ സ്വകൃതസേതുപരീപ്സയേശഃ
          കാലേ ദധത് സ ഭഗവാൻ മമ കേന തുഷ്യേത് ॥ 37 ॥

അർച്ചിതം പുനരിത്യാഹ നാരായണ ജഗത്പതേ ।
ആത്മാനന്ദേന പൂർണ്ണസ്യ കരവാണി കിമൽപകഃ ॥ 38 ॥

ശ്രീശുക ഉവാച

തമാഹ ഭഗവാൻ ഹൃഷ്ടഃ കൃതാസനപരിഗ്രഹഃ ।
മേഘഗംഭീരയാ വാചാ സസ്മിതം കുരുനന്ദന ॥ 39 ॥

ശ്രീഭഗവാനുവാച

     നരേന്ദ്ര യാച്ഞാ കവിഭിർവ്വിഗർഹിതാ
          രാജന്യബന്ധോർന്നിജധർമ്മവർത്തിനഃ ।
     തഥാപി യാചേ തവ സൌഹൃദേച്ഛയാ
          കന്യാം ത്വദീയാം ന ഹി ശുൽകദാ വയം ॥ 40 ॥

രാജോവാച

കോഽന്യസ്തേഽഭ്യധികോ നാഥ കന്യാവര ഇഹേപ്സിതഃ ।
ഗുണൈകധാമ്നോ യസ്യാംഗേ ശ്രീർവ്വസത്യനപായിനീ ॥ 41 ॥

കിന്ത്വസ്മാഭിഃ കൃതഃ പൂർവ്വം സമയഃ സാത്വതർഷഭ ।
പുംസാം വീര്യപരീക്ഷാർത്ഥം കന്യാവരപരീപ്സയാ ॥ 42 ॥

സപ്തൈതേ ഗോവൃഷാ വീര ദുർദ്ദാന്താ ദുരവഗ്രഹാഃ ।
ഏതൈർഭഗ്നാഃ സുബഹവോ ഭിന്നഗാത്രാ നൃപാത്മജാഃ ॥ 43 ॥

യദിമേ നിഗൃഹീതാഃ സ്യുസ്ത്വയൈവ യദുനന്ദന ।
വരോ ഭവാനഭിമതോ ദുഹിതുർമ്മേ ശ്രിയഃപതേ ॥ 44 ॥

ഏവം സമയമാകർണ്യ ബദ്ധ്വാ പരികരം പ്രഭുഃ ।
ആത്മാനം സപ്തധാ കൃത്വാ ന്യഗൃഹ്ണാല്ലീലയൈവ താൻ ॥ 45 ॥

ബദ്ധ്വാ താൻ ദാമഭിഃ ശൌരിർഭഗ്നദർപ്പാൻ ഹതൌജസഃ ।
വ്യകർഷല്ലീലയാ ബദ്ധാൻ ബാലോ ദാരുമയാൻ യഥാ ॥ 46 ॥

തതഃ പ്രീതഃ സുതാം രാജാ ദദൌ കൃഷ്ണായ വിസ്മിതഃ ।
താം പ്രത്യഗൃഹ്ണാദ്ഭഗവാൻ വിധിവത്സദൃശീം പ്രഭുഃ ॥ 47 ॥

രാജപത്ന്യശ്ച ദുഹിതുഃ കൃഷ്ണം ലബ്ധ്വാ പ്രിയം പതിം ।
ലേഭിരേ പരമാനന്ദം ജാതശ്ച പരമോത്സവഃ ॥ 48 ॥

ശംഖഭേര്യാനകാ നേദുർഗ്ഗീതവാദ്യദ്വിജാശിഷഃ ।
നരാ നാര്യഃ പ്രമുദിതാഃ സുവാസഃസ്രഗലങ്കൃതാഃ ॥ 49 ॥

ദശധേനുസഹസ്രാണി പാരിബർഹമദാദ് വിഭുഃ ।
യുവതീനാം ത്രിസാഹസ്രം നിഷ്കഗ്രീവസുവാസസാം ॥ 50 ॥

നവനാഗസഹസ്രാണി നാഗാച്ഛതഗുണാൻ രഥാൻ ।
രഥാച്ഛതഗുണാനശ്വാനശ്വാച്ഛതഗുണാൻ നരാൻ ॥ 51 ॥

ദമ്പതീ രഥമാരോപ്യ മഹത്യാ സേനയാ വൃതൌ ।
സ്നേഹപ്രക്ലിന്നഹൃദയോ യാപയാമാസ കോസലഃ ॥ 52 ॥

ശ്രുത്വൈതദ് രുരുധുർഭൂപാ നയന്തം പഥി കന്യകാം ।
ഭഗ്നവീര്യാഃ സുദുർമ്മർഷാ യദുഭിർഗോവൃഷൈഃ പുരാ ॥ 53 ॥

താനസ്യതഃ ശരവ്രാതാൻ ബന്ധുപ്രിയകൃദർജ്ജുനഃ ।
ഗാണ്ഡീവീ കാലയാമാസ സിംഹഃ ക്ഷുദ്രമൃഗാനിവ ॥ 54 ॥

പാരിബർഹമുപാഗൃഹ്യ ദ്വാരകാമേത്യ സത്യയാ ।
രേമേ യദൂനാമൃഷഭോ ഭഗവാൻ ദേവകീസുതഃ ॥ 55 ॥

ശ്രുതകീർത്തേഃ സുതാം ഭദ്രാമുപയേമേ പിതൃഷ്വസുഃ ।
കൈകേയീം ഭ്രാതൃഭിർദ്ദത്താം കൃഷ്ണഃ സന്തർദ്ദനാദിഭിഃ ॥ 56 ॥

സുതാം ച മദ്രാധിപതേർല്ലക്ഷ്മണാം ലക്ഷണൈർ യുതാം ।
സ്വയംവരേ ജഹാരൈകഃ സ സുപർണ്ണഃ സുധാമിവ ॥ 57 ॥

അന്യാശ്ചൈവംവിധാ ഭാര്യാഃ കൃഷ്ണസ്യാസൻ സഹസ്രശഃ ।
ഭൌമം ഹത്വാ തന്നിരോധാദാഹൃതാശ്ചാരുദർശനാഃ ॥ 58 ॥