മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം/അധ്യായം50

മഹാഭാരതം മൂലം/വനപർവം
രചന:വ്യാസൻ
അധ്യായം50

1 ബൃഹദശ്വ ഉവാച
     ആസീദ് രാജാ നലോ നാമ വീരസേനസുതോ ബലീ
     ഉപപന്നോ ഗുണൈർ ഇഷ്ടൈ രൂപവാൻ അശ്വകോവിദഃ
2 അതിഷ്ഠൻ മനുജേന്ദ്രാണാം മൂർധ്നി ദേവപതിർ യഥാ
     ഉപര്യ് ഉപരി സർവേഷാം ആദിത്യ ഇവ തേജസാ
3 ബ്രഹ്മണ്യോ വേദവിച് ഛൂരോ നിഷധേഷു മഹീപതിഃ
     അക്ഷപ്രിയഃ സത്യവാദീ മഹാൻ അക്ഷൗഹിണീപതിഃ
4 ഈപ്സിതോ വരനാരീണാം ഉദാരഃ സംയതേന്ദ്രിയഃ
     രക്ഷിതാ ധന്വിനാം ശ്രേഷ്ഠഃ സാക്ഷാദ് ഇവ മനുഃ സ്വയം
5 തഥൈവാസീദ് വിദർഭേഷു ഭീമോ ഭീമപരാക്രമഃ
     ശൂരഃ സർവഗുണൈർ യുക്തഃ പ്രജാകാമഃ സ ചാപ്രജഃ
6 സ പ്രജാർഥേ പരം യത്നം അകരോത് സുസമാഹിതഃ
     തം അഭ്യഗച്ഛദ് ബ്രഹ്മർഷിർ ദമനോ നാമ ഭാരത
7 തം സ ഭീമഃ പ്രജാകാമസ് തോഷയാം ആസ ധർമവിത്
     മഹിഷ്യാ സഹ രാജേന്ദ്ര സത്കാരേണ സുവർചസം
8 തസ്മൈ പ്രസന്നോ ദമനഃ സഭാര്യായ വരം ദദൗ
     കന്യാരത്നം കുമാരാംശ് ച ത്രീൻ ഉദാരാൻ മഹായശാഃ
9 ദമയന്തീം ദമം ദാന്തം ദമനം ച സുവർചസം
     ഉപപന്നാൻ ഗുണൈഃ സർവൈർ ഭീമാൻ ഭീമപരാക്രമാൻ
10 ദമയന്തീ തു രൂപേണ തേജസാ യശസാ ശ്രിയാ
    സൗഭാഗ്യേന ച ലോകേഷു യശഃ പ്രാപ സുമധ്യമാ
11 അഥ താം വയസി പ്രാപ്തേ ദാസീനാം സമലങ്കൃതം
    ശതം സഖീനാം ച തഥാ പര്യുപാസ്തേ ശചീം ഇവ
12 തത്ര സ്മ ഭ്രാജതേ ഭൈമീ സർവാഭരണഭൂഷിതാ
    സഖീമധ്യേ ഽനവദ്യാംഗീ വിദ്യുത് സൗദാമിനീ യഥാ
    അതീവ രൂപസമ്പന്നാ ശ്രീർ ഇവായതലോചനാ
13 ന ദേവേഷു ന യക്ഷേഷു താദൃഗ്രൂപവതീ ക്വ ചിത്
    മാനുസേഷ്വ് അപി ചാന്യേഷു ദൃഷ്ടപൂർവാ ന ച ശ്രുതാ
    ചിത്തപ്രമാഥിനീ ബാലാ ദേവാനാം അപി സുന്ദരീ
14 നലശ് ച നരശാർദൂലോ രൂപേണാപ്രതിമോ ഭുവി
    കന്ദർപ ഇവ രൂപേണ മൂർതിമാൻ അഭവത് സ്വയം
15 തസ്യാഃ സമീപേ തു നലം പ്രശശംസുഃ കുതൂഹലാത്
    നൈഷധസ്യ സമീപേ തു ദമയന്തീം പുനഃ പുനഃ
16 തയോർ അദൃഷ്ടകാമോ ഽഭൂച് ഛൃണ്വതോഃ സതതം ഗുണാൻ
    അന്യോന്യം പ്രതി കൗന്തേയ സ വ്യവർധത ഹൃച്ഛയഃ
17 അശക്നുവൻ നലഃ കാമം തദാ ധാരയിതും ഹൃദാ
    അന്തഃപുരസമീപസ്ഥേ വന ആസ്തേ രഹോഗതഃ
18 സ ദദർശ തദാ ഹംസാഞ് ജാതരൂപപരിച്ഛദാൻ
    വനേ വിചരതാം തേഷാം ഏകം ജഗ്രാഹ പക്ഷിണം
19 തതോ ഽന്തരിക്ഷഗോ വാചം വ്യാജഹാര തദാ നലം
    ന ഹന്തവ്യോ ഽസ്മി തേ രാജൻ കരിഷ്യാമി ഹി തേ പ്രിയം
20 ദമയന്തീസകാശേ ത്വാം കഥയിഷ്യാമി നൈഷധ
    യഥാ ത്വദന്യം പുരുഷം ന സാ മംസ്യതി കർഹി ചിത്
21 ഏവം ഉക്തസ് തതോ ഹംസം ഉത്സസർജ മഹീപതിഃ
    തേ തു ഹംസാഃ സമുത്പത്യ വിദർഭാൻ അഗമംസ് തതഃ
22 വിദർഭനഗരീം ഗത്വാ ദമയന്ത്യാസ് തദാന്തികേ
    നിപേതുസ് തേ ഗരുത്മന്തഃ സാ ദദർശാഥ താൻ ഖഗാൻ
23 സാ താൻ അദ്ഭുതരൂപാൻ വൈ ദൃഷ്ട്വാ സഖിഗണാവൃതാ
    ഹൃഷ്ടാ ഗ്രഹീതും ഖഗമാംസ് ത്വരമാണോപചക്രമേ
24 അഥ ഹംസാ വിസസൃപുഃ സർവതഃ പ്രമദാവനേ
    ഏകൈകശസ് തതഃ കന്യാസ് താൻ ഹംസാൻ സമുപാദ്രവൻ
25 ദമയന്തീ തു യം ഹംസം സമുപാധാവദ് അന്തികേ
    സ മാനുഷീം ഗിരം കൃത്വാ ദമയന്തീം അഥാബ്രവീത്
26 ദമയന്തി നലോ നാമ നിഷധേഷു മഹീപതിഃ
    അശ്വിനോഃ സദൃശോ രൂപേ ന സമാസ് തസ്യ മാനുഷാഃ
27 തസ്യ വൈ യദി ഭാര്യാ ത്വം ഭവേഥാ വരവർണിനി
    സഫലം തേ ഭവേജ് ജന്മ രൂപം ചേദം സുമധ്യമേ
28 വയം ഹി ദേവഗന്ധർവമനുഷ്യോരഗരാക്ഷസാൻ
    ദൃഷ്ടവന്തോ ന ചാസ്മാഭിർ ദൃഷ്ടപൂർവസ് തഥാവിധഃ
29 ത്വം ചാപി രത്നം നാരീണാം നരേഷു ച നലോ വരഃ
    വിശിഷ്ടായാ വിശിഷ്ടേന സംഗമോ ഗുണവാൻ ഭവേത്
30 ഏവം ഉക്താ തു ഹംസേന ദമയന്തീ വിശാം പതേ
    അബ്രവീത് തത്ര തം ഹംസം തം അപ്യ് ഏവം നലം വദ
31 തഥേത്യ് ഉക്ത്വാണ്ഡജഃ കന്യാം വൈദർഭസ്യ വിശാം പതേ
    പുനർ ആഗമ്യ നിഷധാൻ നലേ സർവം ന്യവേദയത്