മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം/അധ്യായം46
| ←അധ്യായം45 | മഹാഭാരതം മൂലം/ആദിപർവം രചന: അധ്യായം 46 |
അധ്യായം47→ |
1 [മന്ത്രിണഹ്]
തതഃ സ രാജാ രാജേന്ദ്ര സ്കന്ധേ തസ്യ ഭുജംഗമം
മുനേഃ ക്ഷുത് ക്ഷാമ ആസജ്യ സ്വപുരം പുനർ ആയയൗ
2 ഋഷേസ് തസ്യ തു പുത്രോ ഽഭൂദ് ഗവി ജാതോ മഹായശാഃ
ശൃംഗീ നാമ മഹാതേജാസ് തിഗ്മവീര്യോ ഽതികോപനഃ
3 ബ്രഹ്മാണം സോ ഽഭ്യുപാഗമ്യ മുനിഃ പൂജാം ചകാര ഹ
അനുജ്ഞാതോ ഗതസ് തത്ര ശൃംഗീ ശുശ്രാവ തം തദാ
സഖ്യുഃ സകാശാത് പിതരം പിത്രാ തേ ധർഷിതം തഥാ
4 മൃതം സർപം സമാസക്തം പിത്രാ തേ ജനമേജയ
വഹന്തം കുരുശാർദൂല സ്കന്ധേനാനപകാരിണം
5 തപസ്വിനം അതീവാഥ തം മുനിപ്രവരം നൃപ
ജിതേന്ദ്രിയ വിശുദ്ധം ച സ്ഥിതം കർമണ്യ് അഥാദ്ഭുതേ
6 തപസാ ദ്യോതിതാത്മാനം സ്വേഷ്വ് അംഗേഷു യതം തഥാ
ശുഭാചാരം ശുഭകഥം സുസ്ഥിരം തം അലോലുപം
7 അക്ഷുദ്രം അനസൂയം ച വൃദ്ധം മൗന വ്രതേ സ്ഥിതം
ശരണ്യം സർവഭൂതാനാം പിത്രാ വിപ്രകൃതം തവ
8 ശശാപാഥ സ തച് ഛ്രുത്വാ പിതരം തേ രുഷാന്വിതഃ
ഋഷേഃ പുത്രോ മഹാതേജാ ബാലോ ഽപി സ്ഥവിരൈർ വരഃ
9 സ ക്ഷിപ്രം ഉദകം സ്പൃഷ്ട്വാ രോഷാദ് ഇദം ഉവാച ഹ
പിതരം തേ ഽഭിസന്ധായ തേജസാ പ്രജ്വലന്ന് ഇവ
10 അനാഗസി ഗുരൗ യോ മേ മൃതം സർപം അവാസൃജത്
തം നാഗസ് തക്ഷകഃ ക്രുദ്ധസ് തേജസാ സാദയിഷ്യതി
സപ്തരാത്രാദ് ഇതഃ പാപം പശ്യ മേ തപസോ ബലം
11 ഇത്യ് ഉക്ത്വാ പ്രയയൗ തത്ര പിതാ യത്രാസ്യ സോ ഽഭവത്
ദൃഷ്ട്വാ ച പിതരം തസ്മൈ ശാപം തം പ്രത്യവേദയത്
12 സ ചാപി മുനിശാർദൂലഃ പ്രേഷയാം ആസ തേ പിതുഃ
ശപ്തോ ഽസി മമ പുത്രേണ യത്തോ ഭവ മഹീപതേ
തക്ഷകസ് ത്വാം മഹാരാജ തേജസാ സാദയിഷ്യതി
13 ശ്രുത്വാ തു തദ് വചോ ഘോരം പിതാ തേ ജനമേജയ
യത്തോ ഽഭവത് പരിത്രസ്തസ് തക്ഷകാത് പന്നഗോത്തമാത്
14 തതസ് തസ്മിംസ് തു ദിവസേ സപ്തമേ സമുപസ്ഥിതേ
രാജ്ഞഃ സമീപം ബ്രഹ്മർഷിഃ കാശ്യപോ ഗന്തും ഐച്ഛത
15 തം ദദർശാഥ നാഗേന്ദ്രഃ കാശ്യപം തക്ഷകസ് തദാ
തം അബ്രവീത് പന്നഗേന്ദ്രഃ കാശ്യപം ത്വരിതം വ്രജൻ
ക്വ ഭവാംസ് ത്വരിതോ യാതി കിം ച കാര്യം ചികീർഷതി
16 [ക്]
യത്ര രാജാ കുരുശ്രേഷ്ഠഃ പരിക്ഷിൻ നാമ വൈ ദ്വിജഃ
തക്ഷകേണ ഭുജംഗേന ധക്ഷ്യതേ കില തത്ര വൈ
17 ഗച്ഛാമ്യ് അഹം തം ത്വരിതഃ സദ്യഃ കർതും അപജ്വരം
മയാഭിപന്നം തം ചാപി ന സർപോ ധർഷയിഷ്യതി
18 [ത്]
കിമർഥം തം മയാ ദഷ്ടം സഞ്ജീവയിതും ഇച്ഛസി
ബ്രൂഹി കാമം അഹം തേ ഽദ്യ ദദ്മി സ്വം വേശ്മ ഗമ്യതാം
19 [മന്ത്രിണഹ്]
ധനലിപ്സുർ അഹം തത്ര യാമീത്യ് ഉക്തശ് ച തേന സഃ
തം ഉവാച മഹാത്മാനം മാനയഞ് ശ്ലക്ഷ്ണയാ ഗിരാ
20 യാവദ് ധനം പ്രാർഥയസേ തസ്മാദ് രാജ്ഞസ് തതോ ഽധികം
ഗൃഹാണ മത്ത ഏവ ത്വം സംനിവർതസ്വ ചാനഘ
21 സ ഏവം ഉക്തോ നാഗേന കാശ്യപോ ദ്വിപദാം വരഃ
ലബ്ധ്വാ വിത്തം നിവവൃതേ തക്ഷകാദ് യാവദ് ഈപ്സിതം
22 തസ്മിൻ പ്രതിഗതേ വിപ്രേ ഛദ്മനോപേത്യ തക്ഷകഃ
തം നൃപം നൃപതിശ്രേഷ്ഠ പിതരം ധാർമികം തവ
23 പ്രാസാദസ്ഥം യത്തം അപി ദഗ്ധവാൻ വിഷവഹ്നിനാ
തതസ് ത്വം പുരുഷവ്യാഘ്ര വിജയായാഭിഷേചിതഃ
24 ഏതദ് ദൃഷ്ടം ശ്രുതം ചാപി യഥാവൻ നൃപസത്തമ
അസ്മാഭിർ നിഖിലം സർവം കഥിതം തേ സുദാരുണം
25 ശ്രുത്വാ ചൈതം നൃപശ്രേഷ്ഠ പാർഥിവസ്യ പരാഭവം
അസ്യ ചർഷേർ ഉത്തങ്കസ്യ വിധത്സ്വ യദ് അനന്തരം
26 [ജ്]
ഏതത് തു ശ്രോതും ഇച്ഛാമി അടവ്യാം നിർജനേ വനേ
സംവാദം പന്നഗേന്ദ്രസ്യ കാശ്യപസ്യ ച യത് തദാ
27 കേന ദൃഷ്ടം ശ്രുതം ചാപി ഭവതാം ശ്രോത്രം ആഗതം
ശ്രുത്വാ ചാഥ വിധാസ്യാമി പന്നഗാന്തകരീം മതിം
28 [ം]
ശൃണു രാജൻ യഥാസ്മാകം യേനൈതത് കഥിതം പുരാ
സമാഗമം ദ്വിജേന്ദ്രസ്യ പന്നഗേന്ദ്രസ്യ ചാധ്വനി
29 തസ്മിൻ വൃക്ഷേ നരഃ കശ് ചിദ് ഇന്ധനാർഥായ പാർഥിവ
വിചിന്വൻ പൂർവം ആരൂഢഃ ശുഷ്കശാഖം വനസ്പതിം
അബുധ്യമാനൗ തം തത്ര വൃക്ഷസ്ഥം പന്നഗദ്വിജൗ
30 സ തു തേനൈവ വൃക്ഷേണ ഭസ്മീഭൂതോ ഽഭവത് തദാ
ദ്വിജ പ്രഭാവാദ് രാജേന്ദ്ര ജീവിതഃ സവനസ്പതിഃ
31 തേന ഗത്വാ നൃപശ്രേഷ്ഠ നഗരേ ഽസ്മിൻ നിവേദിതം
യഥാവൃത്തം തു തത് സർവം തക്ഷകസ്യ ദ്വിജസ്യ ച
32 ഏതത് തേ കഥിതം രാജൻ യഥാവൃത്തം യഥാ ശ്രുതം
ശ്രുത്വാ തു നൃപശാർദൂല പ്രകുരുഷ്വ യഥേപ്സിതം
33 [സ്]
മന്ത്രിണാം തു വചഃ ശ്രുത്വാ സ രാജാ ജനമേജയഃ
പര്യതപ്യത ദുഃഖാർതഃ പ്രത്യപിംഷത് കരേ കരം
34 നിഃശ്വാസം ഉഷ്ണം അസകൃദ് ദീർഘം രാജീവലോചനഃ
മുമോചാശ്രൂണി ച തദാ നേത്രാഭ്യാം പ്രതതം നൃപഃ
ഉവാച ച മഹീപാലോ ദുഃഖശോകസമന്വിതഃ
35 ശ്രുത്വൈതദ് ഭവതാം വാക്യം പിതുർ മേ സ്വർഗതിം പ്രതി
നിശ്ചിതേയം മമ മതിർ യാ വൈ താം മേ നിബോധത
36 അനന്തരം അഹം മന്യേ തക്ഷകായ ദുരാത്മനേ
പ്രതികർതവ്യം ഇത്യ് ഏവ യേന മേ ഹിംസിതഃ പിതാ
37 ഋഷേർ ഹി ശൃംഗേർ വചനം കൃത്വാ ദഗ്ധ്വാ ച പാർഥിവം
യദി ഗച്ഛേദ് അസൗ പാപോ നനു ജീവേത് പിതാ മമ
38 പരിഹീയേത കിം തസ്യ യദി ജീവേത് സ പാർഥിവഃ
കാശ്യപസ്യ പ്രസാദേന മന്ത്രിണാം സുനയേന ച
39 സ തു വാരിതവാൻ മോഹാത് കാശ്യപം ദ്വിജസത്തമം
സഞ്ജിജീവയിഷും പ്രാപ്തം രാജാനം അപരാജിതം
40 മഹാൻ അതിക്രമോ ഹ്യ് ഏഷ തക്ഷകസ്യ ദുരാത്മനഃ
ദ്വിജസ്യ യോ ഽദദദ് ദ്രവ്യം മാ നൃപം ജീവയേദ് ഇതി
41 ഉത്തങ്കസ്യ പ്രിയം കുർവന്ന് ആത്മനശ് ച മഹത് പ്രിയം
ഭവതാം ചൈവ സർവേഷാം യാസ്യാമ്യ് അപചിതിം പിതുഃ