പ്രൗഢാനുഭൂതി

പ്രൗഢാനുഭൂതി രചന:ശങ്കരാചാര്യർ

പ്രൗഢപ്രൗഢനിജാനുഭൂതിഗലിതദ്വൈതേന്ദ്രജാലോ ഗുരു\-
ർഗൂഢം ഗൂഢമഘൗഘദുഷ്ടകുധിയാം സ്പഷ്ടം സുധീശാലിനാം
സ്വാന്തേ സമ്യഗിഹാനുഭൂതമപി സച്ഛിശിഷ്യാവബോധായ ത\-
ത്സത്യം സംസ്മൃതവാൻസമസ്തജഗതാം നൈജം നിജാലോകനാത് 1
ദ്വൈതം മയ്യഖിലം സമുത്ഥിതമിദം മിഥ്യാ മനഃകൽപിതം
തോയം തോയവിവർജിതേ മരുതലേ ഭ്രാന്ത്യൈവ സിദ്ധം ന ഹി
യദ്യേവം ഖലു ദൃശ്യമേതദഖിലം നാഹം ന വാ തന്മമ
പ്രൗഢാനന്ദചിദേകസന്മയവപുഃ ശുദ്ധോƒസ്മ്യഖണ്ഡോƒസ്മ്യഹം 2
ദേഹോ നാഹമചേതനോƒയമനിശം കുഡ്യാദിവന്നിശ്ചിതോ
നാഹം പ്രാണമയോƒപി വാ ദൃതിധൃതോ വായുര്യഥാ നിശ്ചിതഃ
സോƒഹം നാപി മനോമയഃ കപിചലഃ കാർപണ്യദുഷ്ടോ ന വാ
ബുദ്ധിർബുദ്ധകുവൃത്തികേവ കുഹനാ നാജ്ഞാനമന്ധന്തമഃ 3
നാഹം ഖാദിരപി സ്ഫുടം മരുതലഭ്രാജത്പയഃസാമ്യത\-
സ്തേഭ്യോ നിത്യവിലക്ശണോƒഖിലദൃശിഃ സൗരപ്രകാശോ യഥാ
ദൃശ്യൈഃ സംഗവിവർജിതോ ഗഗനവത്സമ്പൂർണരൂപോƒസ്മ്യഹം
വസ്തുസ്ഥിത്യനുരോധതസ്ത്വഹമിദം വീച്യാദി സിന്ധുര്യഥാ 4
നിർദ്വൈതോƒസ്മ്യഹമസ്മി നിർമലചിദാകാശോƒസ്മി പൂർണോƒസ്മ്യഹം
നിർദേഹോƒസ്മി നിരിന്ദ്രിയോƒസ്മി നിതരാം നിഷ്പ്രാണവർഗോƒസ്മ്യഹം
നിർമുക്താശുഭമാനസോƒസ്മി വിഗലദ്വിജ്ഞാനകോശോƒസ്മ്യഹം
നിർമായോƒസ്മി നിരന്തരോƒസ്മി വിപുലപ്രൗഢപ്രകാശോƒസ്മ്യഹം 5
മത്തോƒന്യന്ന ഹി കിഞ്ചിദസ്തി യദി ചിദ്ഭാസ്യം തതസ്തന്മൃഷാ
ഗുഞ്ജാവഹ്നിവദേവ സർവകലനാധിഷ്ഠാനഭൂതോƒസ്മ്യഹം
സർവസ്യാപി ദൃഗസ്മ്യഹം സമരസഃ ശാന്തോƒസ്മ്യപാപോƒസ്മ്യഹം
പൂർണോƒസ്മി ദ്വയവർജിതോƒസ്മി വിപുലാകാശോƒസ്മി നിത്യോƒസ്മ്യഹം 6
മയ്യസ്മിൻപരമാർഥകേ ശ്രുതിശിരോവേദ്യേ സ്വതോ ഭാസനേ
കാ വാ വിപ്രതിപത്തിരേതദഖിലം ഭാത്യേവ യത്സംനിധേഃ
സൗരാലോകവശാത്പ്രതീതമഖിലം പശ്യന്ന തസ്മിഞ്ജനഃ
സന്ദിഗ്ധോƒസ്ത്യത ഏവ കേവലശിവഃ കോƒപി പ്രകാശോƒസ്മ്യഹം 7
നിത്യസ്ഫൂർതിമയോƒസ്മി നിർമലസദാകാശോƒസ്മി ശാന്തോƒസ്മ്യഹം
നിത്യാനന്ദമയോƒസ്മി നിർഗതമഹാമോഹാന്ധകാരോƒസ്മ്യഹം
വിജ്ഞാതം പരമാർഥതത്ത്വമഖിലം നൈജം നിരസ്താശുഭം
മുക്തപ്രാപ്യമപാസ്തഭേദകലനാകൈവല്യസഞ്ജ്ഞോƒസ്മ്യഹം 8
സ്വാപ്നദ്വൈതവദേവ ജാഗ്രതമപി ദ്വൈതം മനോമാത്രകം
മിഥ്യേത്യേവ വിഹായ സച്ചിദമലസ്വാന്തൈകരൂപോƒസ്മ്യഹം
യദ്വാ വേദ്യമശേഷമേതദനിശം മദ്രൂപമേവേത്യപി
ജ്ഞാത്വാ ത്യക്തമരുന്മഹോദധിരിവ പ്രൗഢോ ഗഭീരോƒസ്മ്യഹം 9
ഗന്തവ്യം കിമിഹാസ്തി സർവപരിപൂർണസ്യാപ്യഖണ്ഡാകൃതേഃ
കർതവ്യം കിമിഹാസ്തി നിഷ്ക്രിയതനോർമോക്ശൈകരൂപസ്യ മേ
നിർദ്വൈതസ്യ ന ഹേയമന്യദപി വാ നോ വാപ്യുപേയാന്തരം
ശാന്തോƒദ്യാസ്മി വിമുക്തതോയവിമലോ മേഘോ യഥാ നിർമലഃ 10
കിം ന പ്രാപ്തമിതഃ പുരാ കിമധുനാ ലബ്ധം വിചാരാദിനാ
യസ്മാത്തത്സുഖരൂപമേവ സതത്തം ജാജ്വല്യമാനോƒസ്മ്യഹം
കിം വാപേക്ശ്യമിഹാപി മയ്യതിതരാം മിഥ്യാവിചാരാദികം
ദ്വൈതാദ്വൈതവിവർജിതേ സമരസേ മൗനം പരം സംമതം 11
ശ്രോതവ്യം ച കിമസ്തി പൂർണസുദൃശോ മിഥ്യാപരോക്ശസ്യ മേ
മന്തവ്യം ച ന മേƒസ്തി കിഞ്ചിദപി വാ നിഃസംശയജ്യോതിഷഃ
ധ്യാതൃധ്യേയവിഭേദഹാനിവപുഷോ ന ധ്യേയമസ്ത്യേവ മേ
സർവാത്മൈകമഹാരസസ്യ സതതം നോ വാ സമാധിർമമ 12
ആത്മാനാത്മവിവേചനാപി മമ നോ വിദ്വത്കൃതാ രോചതേ\-
ƒനാത്മാ നാസ്തി യദസ്തി ഗോചരവപുഃ കോ വാ വിവേക്തും ക്ശമീ
മിഥ്യാവാദവിചാരചിന്തനമഹോ കുർവന്ത്യദൃഷ്ടാത്മകാ
ഭ്രാന്താ ഏവ ന പാരഗാ ദൃഢധിയസ്തൂഷ്ണീം ശിലാവത്സ്ഥിതഃ 13
വസ്തുസ്ഥിത്യനുരോധതസ്ത്വഹമഹോ കശ്ചിത്പദാർഥോ ന ചാ\-
പ്യേവം കോƒപി വിഭാമി സന്തതദൃശീ വാങ്മാനസാഗോചരഃ
നിഷ്പാപോƒസ്മ്യഭയോƒസ്മ്യഹം വിഗതദുഃശങ്കാകലങ്കോƒസ്മ്യഹം
സംശാന്താനുപമാനശീതലമഹഃപ്രൗഢപ്രകാശോƒസ്മ്യഹം 14
യോƒഹം പൂർവമിതഃ പ്രശാന്തകലനാശുദ്ധോƒസ്മി ബുദ്ധോƒസ്മ്യഹം
യസ്മാന്മത്ത ഇദം സമുത്ഥിതമഭൂദേതന്മയാ ധാര്യതേ
മയ്യേവ പ്രലയം പ്രയാതി നിരധിഷ്ഠാനായ തസ്മൈ സദാ
സത്യാനന്ദചിദാത്മകായ വിപുലപ്രജ്ഞായ മഹ്യം നമഃ 15
സത്താചിത്സുഖരൂപമസ്തി സതതം നാഹം ച ന ത്വം മൃഷാ
നേദം വാപി ജഗത്പ്രദൃഷ്ടമഖിലം നാസ്തീതി ജാനീഹി ഭോ
യത്പ്രോക്തം കരുണാവശാത്ത്വയി മയാ തത്സത്യമേതത്സ്ഫുടം
ശ്രദ്ധത്സ്വാനഘ ശുദ്ധബുദ്ധിരസി ചേന്മാത്രാസ്തു തേ സംശയഃ 16
സ്വാരസ്യൈകസുബോധചാരുമനസേ പ്രൗഢാനുഭൂതിസ്ത്വിയം
ദാതവ്യാ ന തു മോഹദുഗ്ധകുധിയേ ദുഷ്ടാന്തരംഗായ ച
യേയം രമ്യവിദർപിതോത്തമശിരഃ പ്രാപ്താ ചകാസ്തി സ്വയം
സാ ചേന്മർകടഹസ്തദേശപതിതാ കിം രാജതേ കേതകീ 17