ഉപനിഷത്തുകൾ/മഹോപനിഷദ്
| മഹോപനിഷത് ഉപനിഷത്തുകൾ |
മഹോപനിഷത് [തിരുത്തുക]
യന്മഹോപനിഷദ്വേദ്യം ചിദാകാശതയാ സ്ഥിതം .
പരമാദ്വൈതസാമ്രാജ്യം തദ്രാമബ്രഹ്മ മേ ഗതിഃ ..
ഓം ആപ്യായന്തു മാമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ
ശ്രോത്രമഥോ ബലമിന്ദ്രിയാണി ച .. സർവാണി സർവം ബ്രഹ്മോപനിഷദം
മാഹം ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ നിരാകരോദനിരകരണമ-
സ്ത്വനിരാകാരണം മേസ്തു തദാത്മനി നിരതേ യ ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ
മയി സന്തു തേ മയി സന്തു..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
അഥാതോ മഹോപനിഷദം വ്യാഖ്യാസ്യമസ്തദാഹുരേകോ ഹ വൈ നാരായണ
ആസീന്ന ബ്രഹ്മാ നേശാനോ നാപോ നാഗ്നീഷോമൗ നേമേ ദ്യാവാപൃഥിവീ ന
നക്ഷത്രാണി ന സൂര്യോ ന ചന്ദ്രമാഃ . സ ഏകാകീ ന രമതേ . തസ്യ
ധ്യാനാന്തഃസ്ഥസ്യ യജ്ഞസ്തോമമുച്യതേ . തസ്മിൻപുരുഷാശ്ചതുർദശ
ജായന്തേ . ഏകാ കന്യാ . ദശേന്ദ്രിയാണി മന ഏകാദശം തേജഃ .
ദ്വാദശോഽഹങ്കാരഃ . ത്രയോദശകഃ പ്രാണഃ . ചതുർദശ ആത്മാ .
പഞ്ചദശീ ബുദ്ധിഃ . ഭൂതാനി പഞ്ച തന്മാത്രാണി . പഞ്ച മഹാഭൂതാനി .
സ ഏകഃ പഞ്ചവിംശതിഃ പുരുഷഃ . തത്പുരുഷം പുരുഷോ നിവേശ്യ നാസ്യ
പ്രധാനസംവത്സരാ ജായന്തേ . സംവത്സരാദധിജായന്തേ . അഥ പുനരേവ
നാരായണഃ സോഽന്യത്കാമോ മനസാധ്യായത . തസ്യ ധ്യാനാന്തഃസ്ഥസ്യ
ലലാടാത്ത്ര്യക്ഷഃ ശൂലപാണിഃ പുരുഷോ ജായതേ . ബിഭ്രച്ഛ്രിയം യശഃ
സത്യം ബ്രഹ്മചര്യം തപോ വൈരാഗ്യം മന ഐശ്വര്യം സപ്രണവാ വ്യാഹൃതയ
ഋഗ്യജുഃസാമാഥർവാംഗിരസഃ സർവാണി ഛന്ദാംസി താന്യംഗേ
സമാശ്രിതാനി . തസ്മാദീശാനോ മഹാദേവോ മഹാദേവഃ . അഥ പുനരേവ
നാരായണഃ സോഽന്യത്കാമോ മനസാധ്യായത . തസ്യ ധ്യാനാന്തഃസ്ഥസ്യ
ലലാടാത്സ്വേദോഽപപത് . താ ഇമാഃ പ്രതതാ ആപഃ . തതസ്തേജോ ഹിരണ്മയമൻഡലം .
തത്ര ബ്രഹ്മാ ചതുർമുഖോഽജായത . സോഽധ്യായ്ത് . പൂർവാഭിമുഖോ ഭൂത്വാ
ഭൂരിതി വ്യാഹൃതിർഗായത്രം ഛന്ദ ഋഗ്വേദോഽഗ്നിർദേവതാ . പശ്ചിമാഭിമുഖോ
ഭൂത്വാ ഭുവരിതി വ്യാഹൃതിസ്ത്രൈഷ്ടുഭം ഛന്ദോ യജുർവേദോ വായുർദേവതാ .
ഉത്തരാഭിമുഖോ ഭൂത്വാ സ്വരിതി വ്യാഹൃതിർജാഗ്രതം ഛന്ദഃ സാമവേദഃ സൂര്യോ
ദേവതാ . ദക്ഷിണാഭിമുഖോ ഭൂത്വാ മഹരിതിവ്യാഹൃതിരാനുഷ്ടഭ
ഛന്ദോഽഥർവവേദാഃ സോമോ ദേവതാ .
സഹസ്രശീർഷം ദേവം സഹസ്രാക്ഷം വിശ്വസംഭുവം .
വിശ്വതഃ പരമം നിത്യം വിശ്വം നാരായണം ഹരിം .
വിശ്വമേവേദം പുരുഷസ്തദ്വിശ്വമുപജീവതി .
പതിം വിശ്വേശ്വരം ദേവം സമുദ്രേ വിശ്വരൂപിണം .
പദ്മകോശപ്രതീകാശം ലംബത്യാകോശസംനിഭം .
ഹൃദയം ചാപ്യധോമുഖം സന്തത്യൈ സീത്കരാഭീശ്ച .
തസ്യ മധ്യേ മഹാനർചിർവിശ്വർചിർവിശ്വതോമുഖം .
തസ്യ മധ്യേ വഹ്നിശിഖാ അണീയോർധ്വാ വ്യവസ്ഥിതാ .
തസ്യാഃ ശിഖായാ മധ്യേ പരമാത്മാ വ്യവസ്ഥിതാ .
സ ബ്രഹ്മാ സ ഈശാനഃ സേന്ദ്രഃ സോഽക്ഷരഃ പരമഃ സ്വരാഡിതി മഹോപനിഷത് ..
ഇതി പ്രഥമോധ്യായഃ .. 1..
ശുകോ നാമ മഹാതേജാഃ സ്വരൂപാനന്ദതത്പരഃ .
ജാതമാത്രേണ മുനിരാഡ് യത്സത്യം തദവാപ്തവാൻ .. 1..
തേനാസൗ സ്വവിവേകേന സ്വയമേവ മഹാമനാഃ .
പ്രവിചാര്യ ചിരം സാധു സ്വാത്മനിശ്ചയമാപ്തവാൻ .. 2..
അനാഖ്യത്വാദഗമ്യത്വാന്മനഃഷഷ്ഠേന്ദ്രിയസ്ഥിതേഃ .
ചിന്മാത്രമേവമാത്മാണുരാകാശാദപി സൂക്ഷ്മകഃ .. 3..
ചിദണോഃ പരമസ്യാന്തഃ കോടിബ്രഹ്മാണ്ഡരേണവഃ .
ഉത്പത്തിസ്ഥിതിമഭ്യേത്യ ലീയന്തേ ശക്തിപര്യയാത് .. 4..
ആകാശം ബാഹ്യശൂന്യത്വാദനാകാശം തു ചിത്ത്വതഃ .
ന കിഞ്ചിദ്യദനിർദേശ്യം വസ്തു സത്തേതി കിഞ്ചന .. 5..
ചേതനോഽസൗ പ്രകാശത്വാദ്വേദ്യാഭാവാച്ഛിലോപമഃ .
സ്വാത്മനി വ്യോമനി സ്വസ്ഥേ ജഗദുന്മേഷചിത്രകൃത് .. 6..
തദ്ഭാമാത്രമിദം വിശ്വമിതി ന സ്യാത്തതഃ പൃഥക് .
ജഗദ്ഭേദോഽപി തദ്ഭാനമിതി ഭേദോഽപി തന്മയഃ .. 7..
സർവഗഃ സർവസംബന്ധോ ഗത്യഭാവാന്ന ഗച്ഛതി .
നാസ്ത്യസാവശ്രയാഭാവാത്സദ്രൂപത്വാദഥാസ്തി ച .. 8..
വിജ്ഞാനമാനന്ദം ബ്രഹ്മ രാതേർദാതുഃ പരായണം .
സർവസങ്കൽപസംന്യാസശ്ചേതസാ യത്പരിഗ്രഹഃ .. 9..
ജാഗ്രതഃ പ്രത്യയാഭാവം യസ്യാഹുഃ പ്രത്യയം ബുധാഃ .
യത്സങ്കോചവികാസാഭ്യാം ജഗത്പ്രലയസൃഷ്ടയഃ .. 10..
നിഷ്ഠാ വേദാന്തവാക്യാനാമഥ വാചാമഗോചരഃ .
അഹം സച്ചിത്പരാനന്ദബ്രഹ്മൈവാസ്മി ന ചേതരഃ .. 11..
സ്വയൈവ സൂക്ഷ്മയാ ബുദ്ധ്യാ സർവം വിജ്ഞാതവാഞ്ഛുകഃ .
സ്വയം പ്രാപ്തേ പരേ വസ്തുന്യവിശ്രാന്തമനാഃ സ്ഥിതഃ .. 12..
ഇദം വസ്ത്വിതി വിശ്വാസം നാസാവാത്മന്യുപായയൗ .
കേവലം വിരരാമാസ്യ ചേതോ വിഷയചാപലം .
ഭോഗേഭ്യോ ഭൂരിഭംഗേഭ്യോ ധാരാഭ്യ ഇവ ചാതകഃ .. 13..
ഏകദാ സോഽമലപ്രജ്ഞോ മേരാവേകാന്തസംസ്ഥിതഃ .
പപ്രച്ഛ പിതരം ഭക്ത്യാ കൃഷ്ണദ്വൈപായനം മുനിം .. 14..
സംസാരാഡംബരമിദം കഥമഭ്യുത്ഥിതം മുനേ .
കഥം ച പ്രശമം യാതി കിം യത്കസ്യ കദാ വദ .. 15..
ഏവം പൃഷ്ടേന മുനിനാ വ്യാസേനാഖിലമാത്മജേ .
യഥാവദഖിലം പ്രോക്തം വക്തവ്യം വിദിതാത്മനാ .. 16..
അജ്ഞാസിഷം പൂർവമേവമഹമിത്യഥ തത്പിതുഃ .
സ ശുകഃ സ്വകയാ ബുദ്ധ്യാ ന വാക്യം ബഹു മന്യതേ .. 17..
വ്യാസോഽപി ഭഗവാൻബുദ്ധ്വാ പുത്രാഭിപ്രായമീദൃശം .
പ്രത്യുവാച പുനഃ പുത്രം നാഹം ജാനാമി തത്ത്വതഃ .. 18..
ജനകോ നാമ ഭൂപാലോ വിദ്യതേ മിഥിലാപുരേ .
യഥാവദ്വേത്ത്യസൗ വേദ്യം തസ്മാത്സർവമവാപ്സ്യസി .. 19..
പിത്രേത്യുക്തഃ ശുകഃ പ്രായാത്സുമേരോർവസുധാതലം .
വിദേഹനഗരീം പ്രാപ ജനകേനാഭിപാലിതാം .. 20..
ആവേദിതോഽസൗ യാഷ്ടീകൈർജനകായ മഹാത്മനേ .
ദ്വാരി വ്യാസസുതോ രാജഞ്ഛുകോഽത്ര സ്ഥിതവാനിതി .. 21..
ജിജ്ഞാസാർഥം ശുകസ്യാസാവാസ്താമേവേത്യവജ്ഞയാ .
ഉക്ത്വാ ബഭൂവ ജനകസ്തൂഷ്ണീം സപ്ത ദിനാന്യഥ .. 22..
തതഃ പ്രവേശയാമാസ ജനകഃ ശുകമംഗണേ .
തത്രാഹാനി സ സപ്തൈവ തഥൈവാവസദുന്മനാഃ .. 23..
തതഃ പ്രവേശയാമാസ ജനകോഽന്തഃപുരാജിരേ .
രാജാ ന ദൃശ്യതേ താവദിതി സപ്തദിനാനി തം .. 24..
തത്രോന്മദാഭിഃ കാന്താഭിർഭോജനൈർഭോഗസഞ്ചയൈഃ .
ജനകോ ലാലയാമാസ ശുകം ശശിനിഭാനനം .. 25..
തേ ഭോഗാസ്താനി ഭോജ്യാനി വ്യാസപുത്രസ്യ തന്മനഃ .
നാജഹ്വുർമന്ദപവനോ ബദ്ധപീഠമിവാചലം .. 26..
കേവലം സുസമഃ സ്വച്ഛോ മൗനീ മുദിതമാനസഃ .
സമ്പൂർണ ഇവ ശീതാംശുരതിഷ്ഠദമലഃ ശുകഃ .. 27..
പരിജ്ഞാതസ്വഭാവം തം ശുകം സ ജനകോ നൃപഃ .
ആനീയ മുദിതാത്മാനമവലോക്യ നനാമ ഹ .. 28..
നിഃശേഷിതജഗത്കാര്യഃ പ്രാപ്താഖിലമനോരഥഃ .
കിമീപ്സിതം തവേത്യാഹ കൃതസ്വാഗത ആഹ തം .. 29..
സംസാരാഡംബരമിദം കഥമഭ്യുത്ഥിതം ഗുരോ .
കഥം പ്രശമമായാതി യഥാവത്കഥയാശു മേ ..30..
യഥാവദഖിലം പ്രോക്തം ജനകേന മഹാത്മനാ .
തദേവ തത്പുരാ പ്രോക്തം തസ്യ പിത്രാ മഹാധിയാ .. 31..
സ്വയമേവ മയാ പൂർവമഭിജ്ഞാതം വിശേഷതഃ .
ഏതദേവ ഹി പൃഷ്ടേന പിത്രാ മേ സമുദാഹൃതം .. 32..
ഭവതാപ്യേഷ ഏവാർഥഃ കഥിതോ വാഗ്വിദാം വര .
ഏഷ ഏവ ഹി വാക്യാർഥഃ ശാസ്ത്രേഷു പരിദൃശ്യതേ .. 33..
മനോവികൽപസഞ്ജാതം തദ്വികൽപപരിക്ഷയാത് .
ക്ഷീയതേ ദഗ്ധസംസാരോ നിഃസാര ഇതി നിശ്ചിതഃ .. 34..
തത്കിമേതന്മഹാഭാഗ സത്യം ബ്രൂഹി മമാചലം .
ത്വത്തോ വിശ്രമമാപ്നോമി ചേതസാ ഭ്രമതാ ജഗത് .. 35..
ശ്രുണു താവദിദാനീം ത്വം കഥ്യമാനമിദം മയാ .
ശ്രീശുകം ജ്ഞാനവിസ്താരം ബുദ്ധിസാരാന്തരാന്തരം .. 36..
യദ്വിജ്ഞാനാത്പുമാൻസദ്യോ ജീവന്മുക്തത്വമാപ്നുയാത് .. 37..
ദൃശ്യം നാസ്തീതി ബോധേന മനസോ ദൃശ്യമാർജനം .
സമ്പന്നം ചേത്തദുത്പന്നാ പരാ നിർവാണനിർവൃതിഃ .. 38..
അശേഷേണ പരിത്യാഗോ വാസനായാം യ ഉത്തമഃ .
മോക്ഷ ഇത്യുച്യതേ സദ്ഭിഃ സ ഏവ വിമലക്രമഃ .. 39..
യേ ശുദ്ധവാസനാ ഭൂയോ ന ജന്മാനർഥഭാഗിനഃ .
ജ്ഞാതജ്ഞേയാസ്ത ഉച്യന്തേ ജീവന്മുക്താ മഹാധിയഃ .. 40..
പദാർഥഭാവനാദാർഢ്യം ബന്ധ ഇത്യഭിധീയതേ .
വാസനാതാനവം ബ്രഹ്മന്മോക്ഷ ഇത്യഭിധീയതേ .. 41..
തപഃ പ്രഭൃതിനാ യസ്മൈ ഹേതുനൈവ വിനാ പുനഃ .
ഭോഗാ ഇഹ ന രോചന്തേ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 42..
ആപതത്സു യഥാകാലം സുഖദുഃഖേഷ്വനാരതഃ .
ന ഹൃഷ്യതി ഗ്ലായതി യഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 43..
ഹർഷാമർഷഭയക്രോധകാമകാർപണ്യദൃഷ്ടിഭിഃ .
ന പരാമൃശ്യതേ യോഽന്തഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 44..
അഹങ്കാരമയീം ത്യക്ത്വാ വാസനാം ലീലയൈവ യഃ .
തിഷ്ഠതി ധ്യേയസന്ത്യാഗീ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 45..
ഈപ്സിതാനീപ്സിതേ ന സ്തോ യസ്യാന്തർവർതിദൃഷ്ടിഷു .
സുഷുപ്തിവദ്യശ്ചരതി സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 46..
അധ്യാത്മരതിരാസീനഃ പൂർണഃ പാവനമാനസഃ .
പ്രാപ്താനുത്തമവിശ്രാന്തിർന കിഞ്ചിദിഹ വാഞ്ഛതി .
യോ ജീവതി ഗതസ്നേഹഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 47..
സംവേദ്യേന ഹൃദാകാശേ മനാഗപി ന ലിപ്യതേ .
യസ്യാസാവജഡാ സംവിത്സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 48..
രാഗദ്വേഷൗ സുഖം ദുഃഖം ധർമാധർമൗ ഫലാഫലേ .
യഃ കരോത്യനപേക്ഷ്യൈവ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 49..
മൗനവാന്നിരഹംഭാവോ നിർമാനോ മുക്തമത്സരഃ .
യഃ കരോതി ഗതോദ്വേഗഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 50..
സർവത്ര വിഗതസ്നേഹോ യഃ സാക്ഷിവദവസ്ഥിതഃ .
നിരിച്ഛോ വർതതേ കാര്യേ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 51..
യേന ധർമമധർമം ച മനോമനനമീഹിതം .
സർവമന്തഃ പരിത്യക്തം സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 52..
യാവതീ ദൃശ്യകലനാ സകലേയം വിലോക്യതേ .
സാ യേന സുഷ്ഠു സന്ത്യക്താ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 53..
കട്വമ്ലലവണം തിക്തമമൃഷ്ടം മൃഷ്ടമേവ ച .
സമമേവ ച യോ ഭുങ്ക്തേ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 54..
ജരാമരണമാപച്ച രാജ്യം ദാരിദ്ര്യമേവ ച .
രമ്യമിത്യേവ യോ ഭുങ്ക്തേ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 55..
ധർമാധർമൗ സുഖം ദുഃഖം തഥാ മരണജന്മനീ .
ധിയാ യേന സുസന്ത്യക്തം സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 56..
ഉദ്വേഗാനന്ദരഹിതഃ സമയാ സ്വച്ഛയാ ധിയാ .
ന ശോചതേ ന ചോദേതി സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 57..
സർവേച്ഛാഃ സകലാഃ ശങ്കാഃ സർവേഹാഃ സർവനിശ്ചയാഃ .
ധിയാ യേന പരിത്യക്താഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 58..
ജന്മസ്ഥിതിവിനാശേഷു സോദയാസ്തമയേഷു ച .
സമമേവ മനോ യസ്യ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 59..
ന കിഞ്ചന ദ്വേഷ്ടി തഥാ ന കിഞ്ചിദപി കാങ്ക്ഷതി .
ഭുങ്ക്തേ യഃ പ്രകൃതാൻഭോഗാൻസ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 60..
ശാന്തസംസാരകലനഃ കലാവാനപി നിഷ്കലഃ .
യഃ സചിത്തോഽപി നിശ്ചിത്തഃ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 61..
യഃ സമസ്താർഥജാലേഷു വ്യവഹാര്യപി നിഃസ്പൃഹഃ .
പരാർഥേഷ്വിവ പൂർണാത്മാ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 62..
ജീവന്മുക്തപദം ത്യക്ത്വാ സ്വദേഹേ കാലസാത്കൃതേ .
വിശത്യദേഹമുക്തത്വം പവനോഽസ്പന്ദതാമിവ .. 63..
വിദേഹമുക്തോ നോദേതി നാസ്തമേതി ന ശാമ്യതി .
ന സന്നാസന്ന ദൂരസ്ഥോ ന ചാഹം ന ച നേതരഃ .. 64..
തതഃ സ്തിമിതഗംഭീരം ന തേജോ ന തമസ്തതം .
അനാഖ്യമനഭിവ്യക്തം സത്കിഞ്ചിദവശിഷ്യതേ .. 65..
ന ശൂന്യം നാപി ചാകാരോ ന ദൃശ്യം നാപി ദർശനം .
ന ച ഭൂതപദാർഥൗഘസദനന്തതയാ സ്ഥിതം .. 66..
കിമപ്യവ്യപദേശാത്മാ പൂർണാത്പൂർണതരാകൃതിഃ .
ന സന്നാസന്ന സദസന്ന ഭാവോ ഭാവനം ന ച .. 67..
ചിന്മാത്രം ചൈത്യരഹിതമനന്തമജരം ശിവം .
അനാദിമധ്യപര്യന്തം യദനാദി നിരാമയം .. 68..
ദ്രഷ്ടൃദർശനദൃശ്യാനാം മധ്യേ യദ്ദർശനം സ്മൃതം .
നാതഃ പരതരം കിഞ്ചിന്നിശ്ചയോഽസ്ത്യപരോ മുനേ .. 69..
സ്വയമേവ ത്വയാ ജ്ഞാതം ഗുരുതശ്ച പുനഃ ശ്രുതം .
സ്വസങ്കൽപവശാദ്ബദ്ധോ നിഃസങ്കൽപാദ്വിമുച്യതേ .. 70..
തേന സ്വയം ത്വയാ ജ്ഞാതം ജ്ഞേയം യസ്യ മഹാത്മനഃ .
ഭോഗേഭ്യോ ഹ്യരതിർജാതാ ദൃശ്യാദ്വാ സകലാദിഹ .. 71..
പ്രാപ്തം പ്രാപ്തവ്യമഖിലം ഭവതാ പൂർണചേതസാ .
സ്വരൂപേ തപസി ബ്രഹ്മന്മുക്തസ്ത്വം ഭ്രാന്തിമുത്സൃജ .. 72..
അതിബാഹ്യം തഥാ ബാഹ്യമന്തരാഭ്യന്തരം ധിയഃ .
ശുക പശ്യന്ന പശ്യേസ്ത്വം സാക്ഷീ സമ്പൂർണകേവലഃ .. 73..
വിശശ്രാമ ശുകസ്തൂഷ്ണീം സ്വസ്ഥേ പരമവസ്തുനി .
വീതശോകഭയായാസോ നിരീഹശ്ഛിന്നസംശയഃ .. 74..
ജഗാമ ശിഖരം മേരോഃ സമാധ്യർഥമഖണ്ഡിതം .. 75..
തത്ര വർഷസഹസ്രാണി നിർവികൽപസമാധിനാ .
ദേശേ സ്ഥിത്വാ ശശാമാസാവാത്മന്യസ്നേഹദീപവത് .. 76..
വ്യപഗതകലനാകലങ്കശുദ്ധഃ
സ്വയമമലാത്മനി പാവനേ പദേഽസൗ .
സലിലകണ ഇവാംബുധൗ മഹാത്മാ
വിഗലിതവാസനമേകതാം ജഗാമ .. 77..
ഇതി മഹോപനിഷത് . ഇതി ദ്വിതീയോഽധ്യായഃ .. 2..
നിദാഘോ നാമ മുനിരാട് പ്രാപ്തവിദ്യശ്ച ബാലകഃ .
വിഹൃതസ്തീർഥയാത്രാർഥം പിത്രാനുജ്ഞാതവാൻസ്വയം .. 1..
സാർധത്രികോടിതീർഥേഷു സ്നാത്വാ ഗൃഹമുപാഗതഃ .
സ്വോദന്തം കഥയാമാസ ഋഭും നത്വാ മഹായശാഃ .. 2..
സാർധത്രികോടിതീർഥേഷു സ്നാനപുണ്യപ്രഭാവതഃ .
പ്രാദുർഭൂതോമനസി മേ വിചാരഃ സോഽയമീദൃശഃ .. 3..
ജായതേ മ്രിയതേ ലോകോ മ്രിയതേ ജനനായ ച .
അസ്ഥിരഃ സർവ ഏവേമേ സചരാചരചേഷ്ടിതാഃ .
സർവാപദാം പദം പാപാ ഭാവാ വിഭവഭൂമയഃ .. 4..
അയഃശലാകാസദൃശാഃ പരസ്പരമസംഗിനഃ .
ശുഷ്യന്തേ കേവലാ ഭാവാ മനഃകൽപനയാനയാ .. 5..
ഭാവേഷ്വരതിരായാതാ പഥികസ്യ മരുഷ്വിവ .
ശാമ്യതീദം കഥം ദുഃഖമിതി തപ്തോഽസ്മി ചേതസാ .. 6..
ചിന്താനിചയചക്രാണി നാനന്ദായ ധനാനി മേ .
സമ്പ്രസൂതകലത്രാണി ഗൃഹാണ്യുഗ്രാപദാമിവ .. 7..
ഇയമസ്മി സ്ഥിതോദാരാ സംസാരേ പരിപേലവാ .
ശ്രീർമുനേ പരിമോഹായ സാപി നൂനം ന ശർമദാ .. 8..
ആയുഃ പല്ലവകോണാഗ്രലംബാംബുകണഭംഗുരം .
ഉന്മത്ത ഇവ സന്ത്യജ്യ യാമ്യകാണ്ഡേ ശരീരകം .. 9..
വിഷയാശീ വിഷാസംഗപരിജർജരചേതസാം .
അപ്രൗഢാത്മവിവേകാനാമായുരായാസകാരണം .. 10..
യുജ്യതേ വേഷ്ടനം വായോരാകാശസ്യ ച ഖണ്ഡനം .
ഗ്രന്ഥനം ച തരംഗാണാമാസ്ഥാ നായുഷി യുജ്യതേ .. 11..
പ്രാപ്യം സമ്പ്രാപ്യതേ യേന ഭൂയോ യേന ന ശോച്യതേ .
പരായാ നിർവൃതേഃ സ്ഥാനം യത്തജ്ജീവിതമുച്യതേ .. 12..
തരവോഽപി ഹി ജീവന്തി ജീവന്തി മൃഗപക്ഷിണഃ .
സ ജീവതി മനോ യസ്യ മനനേനോപജീവതി .. 13..
ജാതാസ്ത ഏവ ജഗതി ജന്തവഃ സാധുജീവിതാഃ .
യേ പുനർനേഹ ജായന്തേ ശേഷാ ജരഠഗർദഭാഃ .. 14..
ഭാരോ വിവേകിനഃ ശാസ്ത്രം ഭാരോ ജ്ഞാനം ച രാഗിണഃ .
അശാന്തസ്യ മനോ ഭാരോ ഭാരോഽനാത്മവിദോ വപുഃ .. 15..
അഹങ്കാരവശാദാപദഹങ്കാരാദ്ദുരാധയഃ .
അഹങ്കാരവശാദീഹാ നാഹങ്കാരാത്പരോ രിപുഃ .. 16..
അഹങ്കാരവശാദ്യദ്യന്മയാ ഭുക്തം ചരാചരം .
തത്തത്സർവമവസ്ത്വേവ വസ്ത്വഹങ്കാരരിക്തതാ .. 17..
ഇതശ്ചേതശ്ച സുവ്യഗ്രം വ്യർഥമേവാഭിധാവതി .
മനോ ദൂരതരം യാതി ഗ്രാമേ കൗലേയകോ യഥാ .. 18..
ക്രൂരേണ ജഡതാം യാതാ തൃഷ്ണാഭാര്യാനുഗാമിനാ .
വശഃ കൗലേയകേനേവ ബ്രഹ്മന്മുക്തോഽസ്മി ചേതസാ .. 19..
അപ്യബ്ധിപാനാന്മഹതഃ സുമേരൂന്മൂലനാദപി .
അപി വഹ്ന്യശനാദ്ബ്രഹ്മന്വിഷമശ്ചിത്തനിഗ്രഹഃ .. 20..
ചിത്തം കാരണമർഥാനാം തസ്മിൻസതി ജഗത്ത്രയം .
തസ്മിൻക്ഷീണേ ജഗത്ക്ഷീണം തച്ചികിത്സ്യം പ്രയത്നതഃ .. 21..
യാം യാമഹം മുനിശ്രേഷ്ഠ സംശ്രയാമി ഗുണശ്രിയം .
താം താം കൃന്തതി മേ തൃഷ്ണാ തന്ത്രീമിവ കുമൂഷികാ .. 22..
പദം കരോത്യലംഘ്യേഽപി തൃപ്താ വിഫലമീഹതേ .
ചിരം തിഷ്ഠതി നൈകത്ര തൃഷ്ണാ ചപലമർകടീ .. 23..
ക്ഷണമായാതി പാതാലം ക്ഷണം യാതി നഭസ്ഥലം .
ക്ഷണം ഭ്രമതി ദിക്കുഞ്ജേ തൃഷ്ണാ ഹൃത്പദ്മഷട്പദീ .. 24..
സർവസംസാരദുഃഖാനാം തൃഷ്ണൈകാ ദീർഘദുഃഖദാ .
അന്തഃപുരസ്ഥമപി യാ യോജയത്യതിസങ്കടേ .. 25..
തൃഷ്ണാവിഷൂചികാമന്ത്രശ്ചിന്താത്യാഗോ ഹി സ ദ്വിജ .
സ്തോകേനാനന്ദമായാതി സ്തോകേനായാതി ഖേദതാം .. 26..
നാസ്തി ദേഹസമഃ ശോച്യോ നീചോ ഗുണവിവർജിതഃ .. 27..
കലേവരമഹങ്കാരഗൃഹസ്ഥസ്യ മഹാഗൃഹം .
ലുഠത്വഭ്യേതു വാ സ്ഥൈര്യം കിമനേന ഗുരോ മമ .. 28..
പങ്ക്തിബദ്ധേന്ദ്രിയപശും വൽഗത്തൃഷ്ണാഗൃഹാംഗണം .
ചിത്തഭൃത്യജനാകീർണം നേഷ്ടം ദേഹഗൃഹം മമ .. 29..
ജിഹ്വാമർകടികാക്രാന്തവദനദ്വാരഭീഷണം .
ദൃഷ്ടദന്താസ്ഥിശകലം നേഷ്ടം ദേഹഗൃഹം മമ .. 30..
രക്തമാംസമയസ്യാസ്യ സബാഹ്യാഭ്യന്തരേ മുനേ .
നാശൈകധർമിണോ ബ്രൂഹി കൈവ കായസ്യ രമ്യതാ .. 31..
തഡിത്സു ശരദഭ്രേഷു ഗന്ധർവനഗരേഷു ച .
സ്ഥൈര്യം യേന വിനിർണീതം സ വിശ്വസിതു വിഗ്രഹേ .. 32..
ശൈശവേ ഗുരുതോ ഭീതിർമാതൃതഃ പിതൃതസ്തഥാ .
ജനതോ ജ്യേഷ്ഠബാലാച്ച ശൈശവം ഭയമന്ദിരം .. 33..
സ്വചിത്തബിലസംസ്ഥേന നാനാവിഭ്രമകാരിണാ .
ബലാത്കാമപിശാചേന വിവശഃ പരിഭൂയതേ .. 34..
ദാസാഃ പുത്രാഃ സ്ത്രിയശ്ചൈവ ബാന്ധവാഃ സുഹൃദസ്തഥാ .
ഹസന്ത്യുന്മത്തകമിവ നരം വാർധകകമ്പിതം .. 35..
ദൈന്യദോഷമയീ ദീർഘാ വർധതേ വാർധകേ സ്പൃഹാ .
സർവാപദാമേകസഖീ ഹൃദി ദാഹപ്രദായിനീ .. 36..
ക്വചിദ്വാ വിദ്യതേ യൈഷാ സംസാരേ സുഖഭാവനാ .
ആയുഃ സ്തംബമിവാസാദ്യ കാലസ്താമപി കൃന്തതി .. 37..
തൃണം പാംസും മഹേന്ദ്രം ച സുവർണം മേരുസർഷപം .
ആത്മംഭരിതയാ സർവമാത്മസാത്കർതുമുദ്യതഃ .
കാലോഽയം സർവസംഹാരീ തേനാക്രാന്തം ജഗത്ത്രയം .. 38..
മാംസപാഞ്ചാലികായാസ്തു യന്ത്രലോലേഅംഗപഞ്ജരേ .
സ്നായ്വസ്ഥിഗ്രന്ഥിശാലിന്യാഃ സ്ത്രിയഃ കിമിവ ശോഭനം .. 39..
ത്വങ്മാംസരക്തബാഷ്പാംബു പൃഥക്കൃത്വാ വിലോചനേ .
സമാലോകയ രമ്യം ചേത്കിം മുധാ പരിമുഹ്യസി .. 40..
മേരുശൃംഗതടോല്ലാസിഗംഗാചലരയോപമാ .
ദൃഷ്ടാ യസ്മിന്മുനേ മുക്താഹാരസ്യോല്ലാസശാലിതാ .. 41..
ശ്മശാനേഷു ദിഗന്തേഷു സ ഏവ ലലനാസ്തനഃ .
ശ്വഭിരാസ്വാദ്യതേ കാലേ ലഘുപിണ്ഡ ഇവാന്ധസഃ .. 42..
കേശകജ്ജലധാരിണ്യോ ദുഃസ്പർശാ ലോചനപ്രിയാഃ .
ദുഷ്കൃതാഗ്നിശിഖാ നാര്യോ ദഹന്തി തൃണവന്നരം .. 43..
ജ്വലതാമതിദൂരേഽപി സരസാ അപി നീരസാഃ .
സ്ത്രിയോ ഹി നരകാഗ്നീനാമിന്ധനം ചാരു ദാരുണം .. 44..
കാമനാമ്നാ കിരാതേന വികീർണാ മുഗ്ധചേതസഃ .
നാര്യോ നരവിഹംഗാനാമംഗബന്ധനവാഗുരാഃ .. 45..
ജന്മപല്വലമത്സ്യാനാം ചിത്തകർദമചാരിണാം .
പുംസാം ദുർവാസനാരജ്ജുർനാരീ ബഡിശപിണ്ഡികാ .. 46..
സർവേഷാം ദോഷരത്നാനാം സുസമുദ്ഗികയാനയാ .
ദുഃഖശൃംഖലയാ നിത്യമലമസ്തു മമ സ്ത്രിയാ .. 47..
യസ്യ സ്ത്രീ തസ്യ ഭോഗേച്ഛാ നിഃസ്ത്രീകസ്യ ക്വ ഭോഗഭൂഃ .
സ്ത്രിയം ത്യക്ത്വാ ജഗത്ത്യക്തം ജഗത്ത്യക്ത്വാ സുഖീ ഭവേത് .. 48..
ദിശോഽപി ന ഹി ദൃശ്യന്തേ ദേശോഽപ്യന്യോപദേശകൃത് .
ശൈലാ അപി വിശീര്യന്തേ ശീര്യന്തേ താരകാ അപി .. 49..
ശുഷ്യന്ത്യപി സമുദ്രാശ്ച ധ്രുവോഽപ്യധ്രുവജീവനഃ .
സിദ്ധാ അപി വിനശ്യന്തി ജീര്യന്തേ ദാനവാദയഃ .. 50..
പരമേഷ്ഠ്യപി നിഷ്ഠാവാൻഹീയതേ ഹരിരപ്യജഃ .
ഭാവോഽപ്യഭാവമായാതി ജീര്യന്തേ വൈ ദിഗീശ്വരാഃ .. 51..
ബ്രഹ്മാ വിഷ്ണുശ്ച രുദ്രശ്ച സർവാ വാ ഭൂതജാതയഃ .
നാശമേവാനുധാവന്തി സലിലാനീവ വാഡവം .. 52..
ആപദഃ ക്ഷണമായാന്തി ക്ഷണമായാന്തി സമ്പദഃ .
ക്ഷണം ജന്മാഥ മരണം സർവം നശ്വരമേവ തത് .. 53..
അശൂരേണ ഹതാഃ ശൂരാ ഏകേനാപി ശതം ഹതം .
വിഷം വിഷയവൈഷമ്യം ന വിഷം വിഷമുച്യതേ .. 54..
ജന്മാന്തരഘ്നാ വിഷയാ ഏകജന്മഹരം വിഷം .
ഇതി മേ ദോഷദാവാഗ്നിദഗ്ധേ സമ്പ്രതി ചേതസി .. 55..
സ്ഫുരന്തി ഹി ന ഭോഗാശാ മൃഗതൃഷ്ണാസരഃസ്വപി .
അതോ മാം ബോധയാശു ത്വം തത്ത്വജ്ഞാനേന വൈ ഗുരോ .. 56..
നോ ചേന്മൗനം സമാസ്ഥായ നിർമാനോ ഗതമത്സരഃ .
ഭാവയന്മനസാ വിഷ്ണും ലിപികർമാർപിതോപമഃ .. 57..
ഇതി മഹോപനിഷത് . ഇതി തൃതീയോഽധ്യായഃ .. 3..
നിദാഘ തവ നാസ്തന്യജ്ജ്ഞേയം ജ്ഞാനവതാം വര .
പ്രജ്ഞയാ ത്വം വിജാനാസി ഈശ്വരാനുഗൃഹീതയാ .
ചിത്തമാലിന്യസഞ്ജാതം മാർജയാമി ഭ്രമം മുനേ .. 1..
മോക്ഷദ്വാരേ ദ്വാരപാലശ്ചത്വാരഃ പരികീർതിതാഃ .
ശമോ വിചാരഃ സന്തോഷശ്ചതുർഥഃ സാധുസംഗമഃ .. 2..
ഏകം വാ സർവയത്നേന സർവമുത്സൃജ്യ സംശ്രയേത് .
ഏകസ്മിന്വശഗേ യാന്തി ചത്വാരോഽപി വശം ഗതാഃ .. 3..
ശാസ്ത്രൈഃ സജ്ജനസമ്പർകപൂർവകൈശ്ച തപോദമൈഃ .
ആദൗ സംസാരമുക്ത്യർഥം പ്രജ്ഞാമേവാഭിവർധയേത് .. 4..
സ്വാനുഭൂതേശ്ച ശാസ്ത്രസ്യ ഗുരോശ്ചേവൈകവാക്യതാ .
യസ്യാഭ്യാസേന തേനാത്മ സതതം ചാവലോക്യതേ .. 5..
സങ്കൽപാശാനുസന്ധാനവർജനം ചേത്പ്രതിക്ഷണം .
കരോഷി തദചിത്തത്വം പ്രാപ്ത ഏവാസി പാവനം .. 6..
ചേതസോ യദകർതൃത്വം തത്സമാധാനമീരിതം .
തദേവ കേവലീഭാവം സാശുഭാ നിർവൃതിഃ പരാ .. 7..
ചേതസാ സമ്പരിത്യജ്യ സർവഭാവാത്മഭാവനാം .
യഥാ തിഷ്ഠസി തിഷ്ഠ ത്വം മൂകാന്ധബധിരോപമഃ .. 8..
സർവം പ്രശാന്തമജമേകമനാദിമധ്യ-
മാഭാസ്വരം സ്വദനമാത്രമചൈത്യചിഹ്നം .
സർവം പ്രശാന്തമിതി ശബ്ദമയീ ച ദൃഷ്ടി-
ർബാധാർഥമേവ ഹി മുധൈവ തദോമിതീദം .. 10..
നിത്യപ്രബുദ്ധചിത്തസ്ത്വം കുർവന്വാപി ജഗത്ക്രിയാം .
ആത്മൈകത്വം വിദിത്വാ ത്വം തിഷ്ഠാക്ഷുബ്ധമഹാബ്ധിവത് .. 11..
തത്ത്വാവബോധ ഏവാസൗ വാസനാതൃണപാവകഃ .
പ്രോക്തഃ സമാധിശബ്ദേന നതു തൂഷ്ണീമവസ്ഥിതിഃ .. 12..
നിരിച്ഛേ സംസ്ഥിതേ രത്നേ യഥാ ലോകഃ പ്രവർതതേ .
സത്താമാത്രേ പരേ തത്ത്വേ തഥൈവായം ജഗദ്ഗണഃ .. 13..
അതശ്ചാത്മനി കർതൃത്വമകർതൃത്വം ച വൈ മുനേ .
നിരിച്ഛത്വാദകർതാസൗ കർതാ സംനിധിമാത്രതഃ .. 14..
തേ ദ്വേ ബ്രഹ്മണി വിന്ദേതി കർതൃതാകർതൃതേ മുനേ .
യത്രൈവൈഷ ചമത്കാരസ്തമാശ്രിത്യ സ്ഥിരോ ഭവ .. 15..
തസ്മാന്നിത്യമകർതാഹമിതി ഭാവനയേദ്ധയാ .
പരമാമൃതനാമ്നീ സാ സമതൈവാവശിഷ്യതേ .. 16..
നിദാഘ ശൃണു സത്ത്വസ്ഥാ ജാതാ ഭുവി മഹാഗുണാഃ .
തേ നിത്യമേവാഭ്യുദിതാ മുദിതാഃ സ്വ ഇവേന്ദവഃ .. 17..
നാപദി ഗ്ലാനിമായാന്തി നിശി ഹേമാംബുജം യഥാ .
നേഹന്തേ പ്രകൃതാദന്യദ്രമന്തേ ശിഷ്ടവർത്മനി .. 18..
ആകൃത്യൈവ വിരാജന്തേ മൈത്ര്യാദിഗുണവൃത്തിഭിഃ .
സമാഃ സമരസാഃ സൗമ്യ സതതം സാധുവൃത്തയഃ .. 19..
അബ്ധിവദ്ധതമര്യാദ ഭവതി വിശദാശയാഃ .
നിയതിം ന വിമുഞ്ചന്തി മഹാന്തോ ഭാസ്കരാ ഇവ .. 20..
കോഽഹം കഥമിദം ചേതി സംസാരമലമാതതം .
പ്രവിചാര്യം പ്രയത്നേന പ്രാജ്ഞേന സഹസാധുനാ .. 21..
നാകർമസു നിയോക്തവ്യം നാനാര്യേണ സഹാവസേത് .
ദ്രഷ്ടവ്യഃ സർവസംഹർതാ ന മൃത്യുരവഹേലയാ .. 22..
ശരീരമസ്ഥിമാംസം ച ത്യക്ത്വാ രക്താദ്യശോഭനം .
ഭൂതമുക്താവലീതന്തും ചിന്മാത്രമവലോകയേത് .. 23..
ഉപാദേയാനുപതനം ഹേയൈകാന്തവിസർജനം .
യദേതന്മനസോ രൂപം തദ്ബാഹ്യം വിദ്ധി നേതരത് .. 24..
ഗുരുശാസ്ത്രോക്തമാർഗേണ സ്വാനുഭൂത്യാ ച ചിദ്ഘനേ .
ബ്രഹ്മൈവാഹമിതി ജ്ഞാത്വാ വീതശോകോ ഭവേന്മുനിഃ .. 25..
യത്ര നിശിതാസിശതപാതനമുത്പലതാഡനവത്സോഢവ്യമഗ്നിനാ
ദാഹോ ഹിമസേചനമിവാംഗാരവർതനം ചന്ദനചർചേവ
നിരവധിനാരാചവികിരപാതോ നിദാഘവിനോദനധാരാ-
ഗൃഹശീകരവർഷണമിവ സ്വശിരച്ഛേദഃ സുഖനിദ്രേവ
മൂകീകരണമാനനമുദ്രേവ ബാധിര്യം മഹാനുപചയ ഇവേദം
നാവഹേലനയാ ഭവിതവ്യമേവം ദൃഢവൈരാഗ്യാദ്ബോധോ ഭവതി ..
ഗുരുവാക്യസമുദ്ഭൂതസ്വാനുഭൂത്യാദിശുദ്ധയാ .
യസ്യാഭ്യാസേന തേനാത്മാ സതതം ചാവലോക്യതേ .. 26..
വിനഷ്ടദിഗ്ഭ്രമസ്യാപി യഥാപൂർവം വിഭാതി ദിക് .
തഥാ വിജ്ഞാനവിധ്വസ്തം ജഗന്നാസ്തീതി ഭാവയ .. 27..
ന ധനാന്യ്പകുർവന്തി ന മിത്രാണി ന ബാന്ധവാഃ .
ന കായക്ലേശവൈധുര്യം ന തീർഥായതനാശ്രയഃ .
കേവലം തന്മനോമാത്രമയേനാസാദ്യതേ പദം .. 28..
യാനി ദുഃഖാനി യാ തൃഷ്ണാ ദുഃസഹാ യേ ദുരാധയഃ .
ശാന്തചേതഃസു തത്സർവം തമോഽർകേഷ്വിവ നശ്യതി .. 29..
മാതരീവ പരം യാന്തി വിഷമാണി മൃദൂനി ച .
വിശ്വാസമിഹ ഭൂതാനി സർവാണി ശമശാലിനി .. 30..
ന രസായനപാനേന ന ലക്ഷ്മ്യാലിംഗിതേന ച .
ന തഥാ സുഖമാപ്നോതി ശമേനാന്തര്യഥാ ജനഃ .. 31..
ശ്രുത്വാ സ്പൃഷ്ട്വാ ച ഭുക്ത്വാ ച ദൃഷ്ട്വാ ജ്ഞാത്വാ ശുഭാശുഭം .
ന ഹൃഷ്യതി ഗ്ലായതി യഃ സ ശാന്ത ഇതി കഥ്യതേ .. 32..
തുഷാരകരബിംബാച്ഛം മനോ യസ്യ നിരാകുലം .
മരണോത്സവയുദ്ധേഷു സ ശാന്ത ഇതി കഥ്യതേ .. 33..
തപസ്വിഷു ബഹുജ്ഞേഷു യാജകേഷു നൃപേഷു ച .
ബലവത്സു ഗുണാഢ്യേഷു ശമവാനേവ രാജതേ .. 34..
സന്തോഷാമൃതപാനേന യേ ശാന്താസ്തൃപ്തിമാഗതാഃ .
ആത്മാരാമാ മഹാത്മാനസ്തേ മഹാപദമാഗതാഃ .. 35..
അപ്രാപ്തം ഹി പരിത്യജ്യ സമ്പ്രാപ്തേ സമതാം ഗതഃ .
അദൃഷ്ടഖേദാഖേദോ യഃ സന്തുഷ്ട ഇതി കഥ്യതേ .. 36..
നാഭിനന്ദത്യസമ്പ്രാപ്തം പ്രാപ്തം ഭുങ്ക്തേ യഥേപ്സിതം .
യഃ സ സൗമ്യസമാചാരഃ സന്തുഷ്ട ഇതി കഥ്യതേ .. 37..
രമതേ ധീര്യതാപ്രാപ്തേ സാധ്വീവാഽന്തഃപുരാജിരേ .
സാ ജീവന്മുക്തതോദേതി സ്വരൂപാനന്ദദായിനീ .. 38..
യഥാക്ഷണം യഥാശാസ്ത്രം യഥാദേശം യഥാസുഖം .
യഥാസംഭവസത്സംഗമിമം മോക്ഷപഥക്രമം .
താവദ്വിചാരയേത്പ്രാജ്ഞോ യാവദ്വിശ്രാന്തിമാത്മനി .. 39..
തുര്യവിശ്രാന്തിയുക്തസ്യ നിവൃത്തസ്യ ഭവാർണവാത് .
ജീവതോഽജീവതശ്ചൈവ ഗൃഹസ്ഥസ്യാഥവാ യതേഃ .. 40..
നാകൃതേന കൃതേനാർഥോ ന ശ്രുതിസ്മൃതിവിഭ്രമൈഃ .
നിർമന്ദര ഇവാംബോധിഃ സ തിഷ്ഠതി യഥാസ്ഥിതഃ .. 41..
സർവാത്മവേദനം ശുദ്ധം യദോദേതി തവാത്മകം .
ഭാതി പ്രസൃതിദിക്കാലബാഹ്യം ചിദ്രൂപദേഹകം .. 42..
ഏവമാത്മാ യഥാ യത്ര സമുല്ലാസമുപാഗതഃ .
തിഷ്ഠത്യാശു തഥാ തത്ര തദ്രൂപശ്ച വിരാജതേ .. 43..
യദിദം ദൃശ്യതേ സർവം ജഗത്സ്ഥാവരജംഗമം .
തത്സുഷുപ്താവിവ സ്വപ്നഃ കൽപാന്തേ പ്രവിനശ്യതി .. 44..
ഋതമാത്മാ പരംബ്രഹ്മ സത്യമിത്യാദികാ ബുധൈഃ .
കൽപിതാ വ്യവഹാരാർഥം യസ്യ സഞ്ജ്ഞാ മഹാത്മനഃ .. 45..
യഥാ കടകശബ്ദാർഥഃ പൃഥഗ്ഭാവോ ന കാഞ്ചനാത് .
ന ഹേമകടകാത്തദ്വജ്ജഗച്ഛബ്ദാർഥതാ പരാ .. 46..
തേനേയമിന്ദ്രജാലശ്രീർജഗതി പ്രവിതന്യതേ .
ദ്രഷ്ടുദൃശ്യസ്യ സത്താന്തർബന്ധ ഇത്യഭിധീയതേ .. 47..
ദ്രഷ്ടാ ദൃശ്യവശാദ്ബദ്ധോ ദൃശ്യാഭാവേ വിമുച്യതേ .
ജഗത്ത്വമഹമിത്യാദിസർഗാത്മാ ദൃശ്യമുച്യതേ .. 48..
മനസൈവേന്ദ്രജാലശ്രീർജഗതി പ്രവിതന്യതേ .
യാവദേതത്സംഭവതി താവന്മോക്ഷോ ന വിദ്യതേ .. 49..
ബ്രഹ്മണാ തന്യതേ വിശ്വം മനസൈവ സ്വയംഭുവാ .
മനോമയമതോ വിശ്വം യന്നാമ പരിദൃശ്യതേ .. 50..
ന ബാഹ്യേ നാപി ഹൃദയേ സദ്രൂപം വിദ്യതേ മനഃ .
യദർഥം പ്രതിഭാനം തന്മന ഇത്യഭിധീയതേ .. 51..
സങ്കൽപനം മനോ വിദ്ധി സങ്കൽപസ്തന്ന വിദ്യതേ .
യത്ര സങ്കൽപനം തത്ര മനോഽസ്തീത്യവഗമ്യതാം .. 52..
സങ്കൽപമനസീ ഭിന്നേ ന കദാചന കേനചിത് .
സങ്കൽപജാതേ ഗലിതേ സ്വരൂപമവശിഷ്യതേ .. 53..
അഹം ത്വം ജഗതിത്യാദൗ പ്രശാന്തേ ദൃശ്യസംഭ്രമേ .
സ്യാത്താദൃശീ കേവലതാ ദൃശ്യേ സത്താമുപാഗതേ .. 54..
മഹാപ്രലയസമ്പത്തൗ ഹ്യസത്താം സമുപാഗതേ .
അശേഷദൃശ്യേ സർഗാദൗ ശാന്തമേവാവശിഷ്യതേ .. 55..
അസ്ത്യനസ്തമിതോ ഭാസ്വാനജോ ദേവോ നിരാമയഃ .
സർവദാ സർവകൃത്സർവഃ പരമാത്മേത്യുദാഹൃതഃ .. 56..
യതോ വാചോ നിവർതന്തേ യോ മുക്തൈരവഗമ്യതേ .
യസ്യ ചാത്മാദികാഃ സഞ്ജ്ഞാഃ കൽപിതാ ന സ്വഭാവതഃ .. 57..
ചിത്താകാശം ചിദാകാശമാകാശം ച തൃതീയകം .
ദ്വാഭ്യാം ശൂന്യതരം വിദ്ധി ചിദാകാശം മഹാമുനേ .. 58..
ദേശാദ്ദേശാന്തരപ്രാപ്തൗ സംവിദോ മധ്യമേവ യത് .
നിമേഷേണ ചിദാകാശം തദ്വിദ്ധി മുനിപുംഗവ .. 59..
തസ്മിന്നിരസ്തനിഃശേഷസങ്കൽപസ്ഥിതിമേഷി ചേത് .
സർവാത്മകം പദം ശാന്തം തദാ പ്രാപ്നോഷ്യസംശയഃ .. 60..
ഉദിതൗദാര്യസൗന്ദര്യവൈരാഗ്യരസഗർഭിണീ .
ആനന്ദസ്യന്ദിനീ യൈഷാ സമാധിരഭിധീയതേ .. 61..
ദൃശ്യാസംഭവബോധേന രാഗദ്വേഷാദിതാനവേ .
രതിർബലോദിതാ യാസൗ സമാധിരഭിധീയതേ .. 62..
ദൃശ്യാസംഭവബോധോ ഹി ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം ചിദാത്മകം .
തദേവ കേവലീഭാവം തതോഽന്യത്സകലം മൃഷാ .. 63..
മത്ത ഐരാവതോ ബദ്ധഃ സർഷപീകോണകോടരേ .
മശകേന കൃതം യുദ്ധം സിംഹൗഘൈരേണുകോടരേ .. 64..
പദ്മാക്ഷേ സ്ഥാപിതോ മേരുർനിഗീർണോ ഭൃംഗസൂനുനാ .
നിദാഘ വിദ്ധി താദൃക്ത്വം ജഗതേതദ്ഭ്രമാത്മകം .. 65..
ചിത്തമേവ ഹി സംസാരോ രോഗാദിക്ലേശദൂഷിതം .
തദേവ തൈർവിനിർമുക്തം ഭവാന്ത ഇതി കഥ്യതേ .. 66..
മനസാ ഭാവ്യമാനോ ഹി ദേഹതാം യാതി ദേഹകഃ .
ദേഹവാസനയാ മുക്തോ ദേഹധർമൈർന ലിപ്യതേ .. 67..
കൽപം ക്ഷണീകരോത്യന്തഃ ക്ഷണം നയതി കൽപതാം .
മനോവിലാസസംസാര ഇതി മേ നിശ്ചിതാ മതിഃ .. 68..
നാവിരതോ ദുശ്ചരിതാന്നാശാന്തോ നാസമാഹിതഃ .
നാശാന്തമനസോ വാപി പ്രജ്ഞാനേനൈനമാപ്നുയാത് .. 69..
തദ്ബ്രഹ്മാനന്ദമദ്വന്ദ്വം നിർഗുണം സത്യചിദ്ഘനം .
വിദിത്വാ സ്വാത്മനോ രൂപം ന ബിഭേതി കദാചന .. 70..
പരാത്പരം യന്മഹതോ മഹാന്തം
സ്വരൂപതേജോമയശാശ്വതം ശിവം .
കവിം പുരാണം പുരുഷം സനാതനം
സർവേശ്വരം സർവദേവൈരുപാസ്യം .. 71..
അഹം ബ്രഹ്മേതി നിയതം മോക്ഷഹേതുർമഹാത്മനാം .
ദ്വേ പദേ ബന്ധമോക്ഷായ നിർമമേതി മമേതി ച .
മമേതി ബധ്യതേ ജന്തുർനിർമമേതി വിമുച്യതേ .. 72..
ജീവേശ്വരാദിരൂപേണ ചേതനാചേതനാത്മകം .
ഈക്ഷണാദിപ്രവേശാന്താ സൃഷ്ടിരീശേന കൽപിതാ .
ജാഗ്രദാദിവിമോക്ഷാന്തഃ സംസാരോ ജീവകൽപിതഃ .. 73..
ത്രിണാചികാദിയോഗാന്താ ഈശ്വരഭ്രാന്തിമാശ്രിതാഃ .
ലോകായതാദിസാംഖ്യാന്താ ജീവവിഭ്രാന്തിമാശ്രിതാഃ .. 74..
തസ്മാന്മുമുക്ഷിഭിർനൈവ മതിർജീവേശവാദയോഃ .
കാര്യാ കിന്തു ബ്രഹ്മതത്ത്വം നിശ്ചലേന വിചാര്യതാം .. 75..
അവിശേഷേണ സർവം തു യഃ പശ്യതി ചിദന്വയാത് .
സ ഏവ സാക്ഷാദ്വിജ്ഞാനീ സ ശിവഃ സ ഹരിർവിധിഃ .. 76..
ദുർലഭോ വിഷയത്യാഗോ ദുർലഭം തത്ത്വദർശനം .
ദുർലഭാ സഹജാവസ്ഥാ സദ്ഗുരോഃ കരുണാം വിനാ .. 77..
ഉത്പന്നശക്തിർബോധസ്യ ത്യക്തനിഃശേഷകർമണഃ .
യോഗിനഃ സഹജാവസ്ഥാ സ്വയമേവോപജായതേ .. 78..
യദാ ഹ്യേവൈഷ ഏതസ്മിന്നൽപമപ്യന്തരം നരഃ .
വിജാനാതി തദാ തസ്യ ഭയം സ്യാന്നത്ര സംശയഃ .. 79..
സർവഗം സച്ചിദാനന്ദം ജ്ഞാനചക്ഷുർനിരീക്ഷതേ .
അജ്ഞാനചക്ഷുർനേക്ഷേത ഭാസ്വന്തം ഭാനുമന്ദഹ്വത് .. 80..
പ്രജ്ഞാനമേവ തദ്ബ്രഹ്മ സത്യപ്രജ്ഞാനലക്ഷണം .
ഏവം ബ്രഹ്മപരിജ്ഞാനാദേവ മർത്യാഽമൃതോ ഭവേത് .. 81..
ഭിദ്യതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥിശ്ഛിദ്യന്തേ സർവസംശയാഃ .
ക്ഷീയന്തേ ചാസ്യ കർമാണി തസ്മിന്ദൃഷ്ടേ പരാവരേ .. 82..
അനാത്മതാം പരിത്യജ്യ നിർവികാരൗ ജഗത്സ്ഥിതൗ .
ഏകനിഷ്ഠതയാന്തസ്ഥഃ സംവിന്മാത്രപരോ ഭവ .. 83..
മരുഭൂമൗ ജലം സർവം മരുഭൂമാത്രമേവ തത് .
ജഗത്ത്രയമിദം സർവം ചിന്മാത്രം സ്വവിചാരതഃ .. 84..
ലക്ഷ്യാലക്ഷ്യമതിം ത്യക്ത്വാ യസ്തിഷ്ഠേത്കേവലാത്മനാ .
ശിവ ഏവ സ്വയം സാക്ഷാദയം ബ്രഹ്മവിദുത്തമഃ .. 85..
അധിഷ്ഠാനമനൗപമ്യമവാങ്മനസഗോചരം .
നിത്യം വിഭും സർവഗതം സുസൂക്ഷ്മം ച തദവ്യയം .. 86..
സർവശക്തേർമഹേശസ്യ വിലാസോ ഹി മനോ ജഗത് .
സംയമാസംയമാഭ്യാം ച സംസാരം ശാന്തിമന്വഗാത് .. 87..
മനോവ്യാധേശ്ചികിത്സാർഥമുപായം കഥയാമി തേ .
യദ്യത്സ്വാഭിമതം വസ്തു തത്ത്യജന്മോക്ഷമശ്നുതേ .. 88..
സ്വായത്തമേകാന്തഹിതം സ്വേപ്സിതത്യാഗവേദനം .
യസ്യ ദുഷ്കരതാം യാതം ധിക്തം പുരുഷകീടകം .. 89..
സ്വപൗരുഷേകസാധ്യേന സ്വേപ്സിതത്യാഗരൂപിണാ .
മനഃപ്രശമമാത്രേണ വിനാ നാസ്തി ശുഭാ ഗതിഃ .. 90..
അസങ്കൽപനശസ്ത്രേണ ഛിന്നം ചിത്തമിദം യദാ .
സർവം സർവഗതം ശാന്തം ബ്രഹ്മ സമ്പദ്യതേ തദാ .. 91..
ഭവ ഭാവനയാ മുക്തോ മുക്തഃ പരമയാ ധിയാ .
ധാരയാത്മാനമവ്യഗ്രോ ഗ്രസ്തചിത്തം ചിതഃ പദം .. 92..
പരം പൗരുഷമാശ്രിത്യ നീത്വാ ചിത്തമചിത്തതാം .
ധ്യാനതോ ഹൃദയാകാശേ ചിതി ചിച്ചക്രധാരയാ .. 93..
മനോ മാരയ നിഃശങ്കം ത്വാം പ്രബധ്നന്തി നാരയഃ .. 94..
അയം സോഽഹമിദം തന്മ ഏതാവന്മാത്രകം മനഃ .
തദഭാവനമാത്രേണ ദാത്രേണേവ വിലീയതേ .. 95..
ഛിന്നാഭ്രമണ്ഡലം വ്യോമ്നി യഥാ ശരദി ധൂയതേ .
വാതേന കൽപകേനൈവ തഥാന്തർധൂയതേ മനഃ .. 96..
കൽപാന്തപവനാ വാന്തു യാന്തു ചൈകത്വമർണവാഃ .
തപന്തു ദ്വാദശാദിത്യാ നാസ്തി നിർമനസഃ ക്ഷതിഃ .. 97..
അസങ്കൽപനമാത്രൈകസാധ്യേ സകലസിദ്ധിദേ .
അസങ്കൽപാതിസാമ്രാജ്യേ തിഷ്ഠവഷ്ടബ്ധതത്പദഃ .. 98..
ന ഹി ചഞ്ചലതാഹീനം മനഃ ക്വചന ദൃശ്യതേ .
ചഞ്ചലത്വം മനോധർമോ വഹ്നേർധർമോ യഥോഷ്ണതാ .. 99..
ഏഷാ ഹി ചഞ്ചലാസ്പന്ദശക്തിശ്ചിത്തത്വസംസ്ഥിതാ .
താം വിദ്ധി മാനസീം ശക്തിം ജഗദാഡംബരാത്മികാം .. 100..
യത്തു ചഞ്ചലതാഹീനം തന്മനോഽമൃതമുച്യതേ .
തദേവ ച തപഃ ശാസ്ത്രസിദ്ധാന്തേ മോക്ഷ ഉച്യതേ .. 101..
തസ്യ ചഞ്ചലതാ യൈഷാ ത്വവിദ്യാ വാസനാത്മികാ .
വാസനാപരനാമ്നീം താം വിചാരേണ വിനാശയ .. 102..
പൗരുഷേണ പ്രയത്നേന യസ്മിന്നൈവ പദേ മനഃ .
യോജ്യതേ തത്പദം പ്രാപ്യ നിർവികൽപോ ഭവാനഘ .. 103..
അതഃ പൗരുഷമാശ്രിത്യ ചിത്തമാക്രമ്യ ചേതസാ .
വിശോകം പദമാലംബ്യ നിരാതങ്കഃ സ്ഥിരോ ഭവ .. 104..
മന ഏവ സമർഥം ഹി മനസോ ദൃഢനിഗ്രഹേ .
അരാജകഃ സമർഥഃ സ്യാദ്രാജ്ഞോ നിഗ്രഹകർമണി .. 105..
തൃഷ്ണാഗ്രാഹഗൃഹീതാനാം സംസാരാർണവപാതിനാം .
ആവർതൈരൂഹ്യമാനാനാം ദൂരം സ്വമന ഏവ നൗഃ .. 106..
മനസൈവ മനശ്ഛിത്ത്വാ പാശം പരമബന്ധനം .
ഭവാദുത്താരയാത്മാനം നാസാവന്യേന താര്യതേ .. 107..
യാ യോദേതി മനോനാമ്നീ വാസനാ വാസിതാന്തരാ .
താം താം പരിഹരേത്പ്രാജ്ഞസ്തതോഽവിദ്യാക്ഷയോ ഭവേത് .. 108..
ഭോഗൈകവാസനാം ത്യക്ത്വാ ത്യജ ത്വം ഭേദവാസനാം .
ഭാവാഭാവൗ തതസ്ത്യക്ത്യാ നിർവികൽപഃ സുഖീ ഭവ .. 109..
ഏഷ ഏവ മനോനാശസ്ത്വവിദ്യാനാശ ഏവ ച .
യത്തത്സംവേദ്യതേ കിഞ്ചിത്തത്രാസ്ഥാപരിവർജനം .. 110..
അനാസ്ഥൈവ ഹി നിർവാണം ദുഃഖമാസ്ഥാപരിഗ്രഹഃ .. 111..
അവിദ്യാ വിദ്യമാനൈവ നഷ്ടപ്രജ്ഞേഷു ദൃശ്യതേ .
നാമ്നൈവാംഗീകൃതാകാരാ സമ്യക്പ്രജ്ഞസ്യ സാ കുതഃ .. 112..
താവത്സംസാരഭൃഗുഷു സ്വാത്മനാ സഹ ദേഹിനം .
ആന്ദോലയതി നീരന്ധ്രം ദുഃഖകണ്ടകശാലിഷു .. 113..
അവിദ്യാ യാവദസ്യാസ്തു നോത്പന്നാ ക്ഷയകാരിണീ .
സ്വയമാത്മാവലോകേച്ഛാഅ മോഹസങ്ക്ഷയകാരിണീ .. 114..
അസ്യാഃ പരം പ്രപശ്യന്താഃ സ്വാത്മനാശഃ പ്രജായതേ .
ദൃഷ്ടേ സർവഗതേ ബോധേ സ്വയം ഹ്യേഷാ വിലീയതേ .. 115..
ഇച്ഛാമാത്രമവിദ്യേയം തന്നാശോ മോക്ഷ ഉച്യതേ .
സ ചാസങ്കൽപമാത്രേണ സിദ്ധോ ഭവതി വൈ മുനേ .. 116..
മനാഗപി മനോവ്യോമ്നി വാസനാരജനീ ക്ഷയേ .
കാലികാ തനുതാമേതി ചിദാദിത്യാപ്രകാശനാത് .. 117..
ചൈതാന്യുപാതരഹിതം സാമാന്യേന ച സർവഗം .
യച്ചിത്തത്ത്വമനാഖ്യേയം സ ആത്മാ പരമേശ്വരഃ .. 118..
സർവം ച ഖല്വിദം ബ്രഹ്മ നിത്യചിദ്ഘനമക്ഷതം .
കൽപനാന്യാ മനോനാമ്നീ വിദ്യതേ ന ഹി കാചന .. 119..
ന ജായതേ ന മ്രിയത്തേ കിഞ്ചിദത്ര ജഗത്ത്രയേ .
ന ച ഭാവവികാരാണാം സത്താ ക്വചന വിദ്യതേ .. 120..
കേവലം കേവലാഭാസം സർവസാമാന്യമക്ഷതം .
ചൈത്യാനുപാതരഹിതം ചിന്മാത്രമിഹ വിദ്യതേ .. 121..
തസ്മിന്നിത്യേ തതേ ശുദ്ധേ ചിന്മാത്രേ നിരുപദ്രവേ .
ശാന്തേ ശമസമാഭോഗേ നിർവികാരേ ചിദാത്മനി .. 122..
യൈഷാ സ്വഭാവാഭിമതം സ്വയം സങ്കൽപ്യ ധാവതി .
ചിച്ചൈത്യം സ്വയമമ്ലാനം മാനനാന്മന ഉച്യതേ .
അതഃ സങ്കൽപസിദ്ധേയം സങ്കൽപേനൈവ നശ്യതി .. 123..
നാഹം ബ്രഹ്മേതി സങ്കൽപാത്സുദൃഢാദ്ബധ്യതേ മനഃ .
സർവം ബ്രഹ്മേതി സങ്കൽപാത്സുദൃഢാന്മുച്യതേ മനഃ .. 124..
കൃശോഽഹം ദുഃഖബദ്ധോഽഹം ഹസ്തപാദാദിമാനഹം .
ഇതി ഭാവാനുരൂപേണ വ്യവഹാരേണ ബധ്യതേ .. 125..
നാഹം ദുഃഖീ ന മേ ദേഹോ ബന്ധഃ കോഽസ്യാത്മനി സ്ഥിതഃ .
ഇതി ഭാവാനുരൂപേണ വ്യവഹാരേണ മുച്യതേ .. 126..
നാഹം മാംസം ന ചാസ്ഥീനി ദേഹാദന്യഃ പരോഽസ്മ്യഹം .
ഇതി നിശ്ചിതവാനന്തഃ ക്ഷീണാവിദ്യോ വിമുച്യതേ .. 127..
കൽപിതേയമവിദ്യേയമനാത്മന്യാത്മഭാവനാത് .
പരം പൗരുഷമാശ്രിത്യ യത്നാത്പരമയാ ധിയാ .
ഭോഗേച്ഛാം ദൂരതസ്ത്യക്ത്വാ നിർവികൽപഃ സുഖീ ഭവ .. 128..
മമ പുത്രോ മമ ധനമഹം സോഽയമിദം മമ .
ഇതീയമിന്ദ്രജാലേന വാസനൈവ വിവൽഗതി .. 129..
മാ ഭവാജ്ഞോ ഭവ ജ്ഞസ്ത്വം ജഹി സംസാരഭാവനാം .
അനാത്മന്യാത്മഭാവേന കിമജ്ഞ ഇവ രോദിഷി .. 130..
കസ്തവായം ജഡോ മൂകോ ദേഹോ മാംസമയോഽശുചിഃ .
യദർഥം സുഖദുഃഖാഭ്യാമവശഃ പരിഭൂയസേ .. 131..
അഹോ നു ചിത്രം യത്സത്യം ബ്രഹ്മ തദ്വിസ്മൃതം നൃണാം .
തിഷ്ഠതസ്തവ കാര്യേഷു മാസ്തു രാഗാനുരഞ്ജനാ .. 132..
അഹോ നു ചിത്രം പദ്മോത്ഥൈർബദ്ധാസ്തന്തുഭിരദ്രയഃ .
അവിദ്യമാന യാ വിദ്യാ തയാ വിശ്വം ഖിലീകൃതം .. 133..
ഇദം തദ്വജ്രതാം യാതം തൃണമാത്രം ജഗത്ത്രയം ..
ഇത്യുപനിഷത് .. ഇതി ചതുർഥോഽധ്യായഃ .. 4..
ഋഭുഃ .. അഥാപരം പ്രവക്ഷ്യാമി ശൃണു താത യഥായഥം .
അജ്ഞാനഭൂഃ സപ്തപദാ ജ്ഞഭൂഃ സപ്തപദൈവ ഹി .. 1..
പദാന്തരാണ്യസംഖ്യാനി പ്രഭവന്ത്യന്യഥൈതയോഃ .
സ്വരൂപാവസ്ഥിതിർമുക്തിസ്തദ്ഭ്രംശോഽഹന്ത്വവേദനം .. 2..
ശുദ്ധസന്മാത്രസംവിത്തേഃ സ്വരൂപാന്ന ചലന്തി യേ .
രാഗദ്വേഷാദയോ ഭാവാസ്തേഷാം നാജ്ഞത്വസംഭവഃ .. 3..
യഃ സ്വരൂപപരിഭ്രംശശ്ചേത്വാർഥേ ചിതി മജ്ജനം .
ഏതസ്മാദപരോ മോഹോ ന ഭൂതോ ന ഭവിഷ്യതി .. 4..
അർഥാദർഥാന്തരം ചിത്തേ യാതി മധ്യേ തു യാ സ്ഥിതിഃ .
സാ ധ്വസ്തമനനാകാരാ സ്വരൂപസ്ഥിതിരുച്യതേ .. 5..
സംശാന്തസർവസങ്കൽപാ യാ ശിലാവദവസ്ഥിതിഃ .
ജാഗ്രന്നിദ്രാവിനിർമുക്താ സാ സ്വരൂപസ്ഥിതിഃ പരാ .. 6..
അഹന്താംശേ ക്ഷതേ ശാന്തേ ഭേദനിഷ്പന്ദചിത്തതാ .
അജഡാ യാ പ്രചലതി തത്സ്വരൂപമിതീരിതം .. 7..
ബീജം ജാഗ്രത്തഥാ ജാഗ്രന്മഹാജാഗ്രത്തഥൈവ ച .
ജാഗ്രത്സ്വപ്നസ്തഥാ സ്വപ്നഃ സ്വപ്നജാഗ്രത്സുഷുപ്തികം .. 8..
ഇതി സപ്തവിധോ മോഹഃ പുനരേഷ പരസ്പരം .
ശ്ലിഷ്ടോ ഭവത്യനേകാഗ്ര്യം ശ്രുണു ലക്ഷണമസ്യ തു .. 9..
പ്രഥമം ചേതനം യത്സ്യാദനാഖ്യം നിർമലം ചിതഃ .
ഭവിഷ്യച്ചിത്തജീവാദിനാമശബ്ദാർഥഭാജനം .. 10..
ബീജരൂപസ്ഥിതം ജാഗ്രദ്ബീജജാഗ്രത്തദുച്യതേ .
ഏഷാ ജ്ഞപ്തേർനവാവസ്ഥാ ത്വജാഗ്രത്സംസ്ഥിതിം ശ്രുണു .. 11..
നവപ്രസൂതസ്യ പരാദയം ചാഹമിദം മമ .
ഇതി യഃ പ്രത്യയഃ സ്വസ്ഥസ്തജ്ജാഗ്രത്പ്രാഗഭാവനാത് .. 12..
അയം സോഽഹമിദം തന്മ ഇതി ജന്മാന്തരോദിതഃ .
പീവരഃ പ്രത്യയഃ പ്രോക്തോ മഹാജാഗ്രദിതി സ്ഫുടം .. 13..
അരൂഢമഥവാ രൂഢം സർവഥാ തന്മയാത്മകം .
യജ്ജാഗ്രതോ മനോരാജ്യം യജ്ജാഗ്രത്സ്വപ്ന ഉച്യതേ .. 14..
ദ്വിചന്ദ്രശുക്തികാരൂപ്യമൃഗതൃഷ്ണാദിഭേദതഃ .
അഭ്യാസം പ്രാപ്യ ജാഗ്രത്തത്സ്വപ്നോ നാനാവിധോ ഭവേത് .. 15..
അൽപകാലം മയാ ദൃഷ്ടമേതന്നോദേതി യത്ര ഹി .
പരാമർഷഃ പ്രബുദ്ധസ്യ സ സ്വപ്ന ഇതി കഥ്യതേ .. 16..
ചിരം സന്ദർശനാഭാവാദപ്രഫുല്ലം ബൃഹദ്വചഃ .
ചിരകാലാനുവൃത്തിസ്തു സ്വപ്നോ ജാഗ്രദിവോദിതഃ .. 17..
സ്വപ്നജാഗ്രദിതി പ്രോക്തം ജാഗ്രത്യപി പരിസ്ഫുരത് .
ഷഡവസ്ഥാ പരിത്യാഗോ ജഡാ ജീവസ്യ യാ സ്ഥിതിഃ .. 18..
ഭവിഷ്യദ്ദുഃഖബോധാഢ്യാ സൗഷുപ്തിഃ സോച്യതേ ഗതിഃ .
ജഗത്തസ്യാമവസ്ഥായാമന്തസ്തമസി ലീയതേ .. 19..
സപ്താവസ്ഥാ ഇമാഃ പ്രോക്താ മയാ ജ്ഞാനസ്യ വൈ ദ്വിജ .
ഏകൈകാ ശതസംഖ്യാത്ര നാനാവിഭവരൂപിണീ .. 20..
ഇമാം സപ്തപദാം ജ്ഞാനഭൂമിമാകർണയാനഘ .
നാനയാ ജ്ഞാതയാ ഭൂയോ മോഹപങ്കേ നിമജ്ജതി .. 21..
വദന്തി ബഹുഭേദേന വാദിനോ യോഗഭൂമികാഃ .
മമ ത്വഭിമതാ നൂനമിമാ ഏവ ശുഭപ്രദാഃ .. 22..
അവബോധം വിദുർജ്ഞാനം തദിദം സാപ്തഭൂമികം .
മുക്തിസ്തു ജ്ഞേയമിത്യുക്താ ഭൂമികാസപ്തകാത്പരം .. 23..
ജ്ഞാനഭൂമിഃ ശുഭേച്ഛാഖ്യാ പ്രഥമാ സമുദാഹൃതാ .
വിചാരണാ ദ്വിതീയാ തു തൃതീയാ തനുമാനസീ .. 24..
സത്ത്വാപത്തിശ്ചതുർഥീ സ്യാത്തതോഽസംസക്തിനാമികാ .
പദാർഥഭാവനാ ഷഷ്ഠീ സപ്തമീ തുര്യഗാ സ്മൃതാ .. 25..
ആസാമന്തസ്ഥിതാ മുക്തിര്യസ്യാം ഭൂയോ ന ശോചതി .
ഏതാസാം ഭൂമികാനാം ത്വമിദം നിർവചനം ശ്രുണു .. 26..
സ്ഥിതഃ കിം മൂഢ ഏവാസ്മി പ്രേക്ഷേഽഹം ശാസ്ത്രസജ്ജനൈഃ .
വൈരാഗ്യപൂർവമിച്ഛേതി ശുഭേച്ഛേത്യുച്യതേ ബുധൈഃ .. 27..
ശാസ്ത്രസജ്ജനസമ്പർകവൈരാഗ്യാഭ്യാസപൂർവകം .
സദാചാരപ്രവൃത്തിര്യാ പ്രോച്യതേ സാ വിചാരണാ .. 28..
വിചാരണാശുഭേച്ഛാഭ്യാമിന്ദ്രിയാർഥേഷു രക്തതാ .
യത്ര സാ തനുതാമേതി പ്രോച്യതേ തനുമാനസീ .. 29..
ഭൂമികാത്രിതയാഭ്യാസാച്ചിത്തേ തു വിരതേർവശാത് .
സത്ത്വാത്മനി സ്ഥിതേ ശുദ്ധേ സത്ത്വാപത്തിരുദാഹൃതാ .. 30..
ദശാചതുഷ്ടയാഭ്യാസാദസംസർഗകലാ തു യാ .
രൂഢസത്ത്വചമത്കാരാ പ്രോക്താ സംസക്തിനാമികാ .. 31..
ഭൂമികാപഞ്ചകാഭ്യാസാത്സ്വാത്മാരാമതയാ ദൃഢം .
ആഭ്യന്തരാണാം ബാഹ്യാനാം പദാർഥാനാമഭാവനാത് .. 32..
പരപ്രയുക്തേന ചിരം പ്രയത്നേനാവബോധനം .
പദാർഥഭാവനാ നാമ ഷഷ്ഠീ ഭവതി ഭൂമികാ .. 33..
ഭൂമിഷട്കചിരാഭ്യാസാദ്ഭേദസ്യാനുപലംബനാത് .
യത്സ്വഭാവൈകനിഷ്ഠത്വം സാ ജ്ഞേയാ തുര്യഗാ ഗതിഃ .. 34..
ഏഷാ ഹി ജീവന്മുക്തേഷു തുര്യാവസ്ഥേതി വിദ്യതേ .
വിദേഹമുക്തിവിഷയം തുര്യാതീതമതഃ പരം .. 35..
യേ നിദാഘ മഹാഭാഗാഃ സാപ്തമീം ഭൂമിമാശ്രിതാഃ .
ആത്മാരാമാ മഹാത്മാനസ്തേ മഹത്പദമാഗതാഃ .. 36..
ജീവന്മുക്താ ന മജ്ജന്തി സുഖദുഃഖരസസ്ഥിതേ .
പ്രകൃതേനാഥ കാര്യേണ കിഞ്ചിത്കുർവന്തി വാ ന വാ .. 37..
പാർശ്വസ്ഥബോധിതാഃ സന്തഃ പൂർവാചരക്രമാഗതം .
ആചാരമാചരത്യേവ സുപ്തബുദ്ധവദുത്ഥിതാഃ .. 38..
ഭൂമികാസപ്തകം ചൈതദ്ധീമതാമേവ ഗോചരം .
പ്രാപ്യ ജ്ഞാനദശാമേതാം പശുമ്ലേച്ഛാദയോഽപി യേ .. 39..
സദേഹാ വാപ്യദേഹാ വാ തേ മുക്താ നാത്ര സംശയഃ .
ജ്ഞപ്തിർഹി ഗ്രന്ഥിവിച്ഛേദസ്തസ്മിൻസതി വിമുക്തതാ .. 40..
മൃഗതൃഷ്ണാംബുബുദ്ധ്യ്യാദിശാന്തിമാത്രാത്മകസ്ത്വസൗ .
യേ തു മോഹാർണവാത്തീർണാസ്തൈഃ പ്രാപ്തം പരമം പദം .. 41..
തേ സ്ഥിതാ ഭൂമികാസ്വാസു സ്വാത്മലാഭപരായണാഃ .
മനഃപ്രശമനോപായോ യോഗ ഇത്യഭിധീയതേ .. 42..
സപ്തഭൂമിഃ സ വിജ്ഞേയഃ കഥിതാസ്താശ്ച ഭൂമികാഃ .
ഏതാസാം ഭൂമികാനാം തു ഗമം ബ്രഹ്മാഭിധം പദം .. 43..
ത്വത്താഹന്താത്മതാ യത്ര പരതാ നാസ്തി കാചന .
ന ക്വചിദ്ഭാവകലനാ ന ഭാവാഭാവ ഗോചരാ .. 44..
സർവം ശാന്തം നിരാലംബം വ്യോമസ്ഥം ശാശ്വതം ശിവം .
അനാമയമനാഭാസമനാമകമകാരണം .. 45..
ന സന്നസന്ന മധ്യാന്തം ന സർവം സർവമേവ ച .
മനോവചോഭിരഗ്രാഹ്യം പൂർണാത്പൂർണം സുഖാത്സുഖം .. 46..
അസംവേദനമാശാന്തമാത്മവേദനമാതതം .
സത്താ സർവപദാർഥാനാം നാന്യാ സംവേദനാദൃതേ .. 47..
സംബന്ധേ ദ്രഷ്ടൃദൃശ്യാനാം മധ്യേ ദൃഷ്ടിർഹി യദ്വപുഃ .
ദ്രഷ്ടൃദർശനദൃശ്യാദിവർജിതം തദിദം പദം .. 48..
ദേശാദ്ദേശം ഗതേ ചിത്തേ മധ്യേ യച്ചേതസോ വഓഉഃ .
അജാഡ്യസംവിന്മനനം തന്മയോ ഭവ സർവദാ .. 49..
അജാഗ്രത്സ്വപ്നനിദ്രസ്യ യത്തേ രൂപം സനാതനം .
അചേതനം ചാജഡം ച തന്മയോ ഭവ സർവദാ .. 50..
ജഡതാം വർജയിത്വൈകാം ശിലായാ ഹൃദയം ഹി തത് .
അമനസ്കസ്വരൂപം യത്തന്മയോ ഭവ സർവദാ .
ചിത്തം ദൂരേ പരിത്യജ്യ യോഽസി സോഽസി സ്ഥിരോ ഭവ .. 51..
പൂർവം മനഃ സമുദിതം പരമാത്മതത്ത്വാ-
ത്തേനാതതം ജഗദിദം സവികൽപജാലം .
ശൂന്യേന ശൂന്യമപി വിപ്ര യഥാംബരേണ
നീലത്വമുല്ലസതി ചാരുതരാഭിധാനം .. 52..
സങ്കൽപസങ്ക്ഷയദ്ഗലിതേ തു ചിത്തേ
സംസാരമോഹമിഹികാ ഗലിതാ ഭവന്തി .
സ്വച്ഛം വിഭാതി ശരദീവ ഖമാഗതായാം
ചിന്മാത്രമേകമജമാദ്യമനന്തമന്തഃ .. 53..
അകർതൃകമരംഗം ച ഗഗനേ ചിത്രമുത്ഥിതം .
അദ്രഷ്ടൃകം സ്വാനുഭവമനിദ്രസ്വപ്നദർശനം .. 54..
സാക്ഷിഭൂതേ സമേ സ്വച്ഛേ നിർവികൽപേ ചിദാത്മനി .
നിരിച്ഛം പ്രതിബിംബന്തി ജഗന്തി മുകുരേ യഥാ .. 55..
ഏകം ബ്രഹ്മ ചിദാകാശം സർവാത്മകമഖണ്ഡിതം .
ഇതി ഭാവയ യത്നേന ചേതശ്ചാഞ്ചല്യശാന്തയേ .. 56..
രേഖോപരേഖാവലിതാ യഥൈകാ പീവരീ ശിലാ .
തഥാ ത്രൈലോക്യവലിതം ബ്രഹ്മൈകമിഹ ദൃശ്യതാം .. 57..
ദ്വിതീയകാരണാഭാവാദനുത്പന്നമിദം ജഗത് .
ജ്ഞാതം ജ്ഞാതവ്യമധുനാ ദൃഷ്ടം ദ്രഷ്ടവ്യമദ്ഭുതം .. 58..
വിശ്രാന്തോഽസ്മി ചിരം ശ്രാന്തശ്ചിന്മാത്രാന്നാസ്തി കിഞ്ചന .
പശ്യ വിശ്രാന്തസന്ദേഹം വിഗതാശേഷകൗതുകം .. 59..
നിരസ്തകൽപനാജാലമചിത്തത്വം പരം പദം .
ത ഏവ ഭൂമതാം പ്രാപ്താഃ സംശാന്താശേഷകിൽബിഷാഃ .. 60..
മഹാധിയഃ ശാന്തധിയോ യേ യാതാ വിമനസ്കതാം .
ജന്തോഃ കൃതവിചാരസ്യ വിഗലദ്വൃത്തിചേതസഃ .. 61..
മനനം ത്യജതോ നിത്യം കിഞ്ചിത്പരിണതം മനഃ .
ദൃശ്യം സന്ത്യജതോ ഹേയമുപാദേയമുപേയുഷഃ .. 62..
ദ്രഷ്ടാരം പശ്യതോ നിത്യമദ്രഷ്ടാരമപശ്യതഃ .
വിജ്ഞാതവ്യേ പരേ തത്ത്വേ ജാഗരൂകസ്യ ജീവതഃ .. 63..
സുപ്തസ്യ ധനസംമോഹമയേ സംസാരവർത്മനി .
അത്യന്തപക്വവൈരാഗ്യാദരസേഷു രസേഷ്വപി .. 64..
സംസാരവാസനാജാലേ ഖഗജാല ഇവാധുനാ .
ത്രോടിതേ ഹൃദയഗ്രന്ഥൗ ശ്ലഥേ വൈരാഗ്യരംഹസാ .. 65..
കാതകം ഫലമാസാദ്യ യഥാ വാരി പ്രസീദതി .
തഥാ വിജ്ഞാനവശതഃ സ്വഭാവഃ സമ്പ്രസീദതി .. 66..
നീരാഗം നിരുപാസംഗം നിർദ്വന്ദ്വം നിരുപാശ്രയം .
വിനിര്യാതി മനോ മോഹാദ്വിഹംഗഃ പഞ്ജരാദിവ .. 67..
ശാന്തസന്ദേഹദൗരാത്മ്യം ഗതകൗതുകവിഭ്രമം .
പരിപൂർണാന്തരം ചേതഃ പൂർണേന്ദുരിവ രാജതേ .. 68..
നാഹം ന ചാന്യദസ്തീഹ ബ്രഹ്മൈവാസ്മി നിരാമയം .
ഇത്ഥം സദസ്തോർമധ്യാദ്യഃ പശ്യതി സ പശ്യതി .. 69..
അയത്നോപതേഷ്വക്ഷിദൃഗ്ദൃശ്യേഷു യഥാ മനഃ .
നീരാഗമേവ പതതി തദ്വത്കാര്യേഷു ധീരധീഃ .. 70..
പരിജ്ഞായോപഭുക്തോ ഹി ഭോഗോ ഭവതി തുഷ്ടയേ .
വിജ്ഞായ സേവിതശ്ചോരോ മൈത്രീമേതി ന ചോരതാം .. 71..
അശങ്കിതാപി സമ്പ്രാപ്താ ഗ്രാമയാത്രാ യഥാധ്വഗൈഃ .
പ്രേക്ഷ്യതേ തദ്വദേവ ജ്ഞൈർഭോഗശ്രീരവലോക്യതേ .. 72..
മനസോ നിഗൃഹീതസ്യ ലീലാഭോഗോഽൽപകോഽപി യഃ .
തമേവാലബ്ധവിസ്താരം ക്ലിഷ്ടത്വാദ്ബഹു മന്യതേ .. 73..
ബദ്ധമുക്തോ മഹീപാലോ ഗ്രാസമാത്രേണ തുഷ്യതി .
പരൈരബദ്ധോ നാക്രാന്തോ ന രാഷ്ട്രം ബഹു മന്യതേ .. 74..
ഹസ്തം ഹതേന സമ്പീഡ്യ ദന്തൈർദന്താന്വിചൂർണ്യ ച .
അംഗാന്യംഗൈരിവാക്രമ്യ ജയേദാദൗ സ്വകം മനഃ .. 75..
മനസോ വിജയാന്നാന്യാ ഗതിരസ്തി ഭവാർണവേ .
മഹാനരകസാമ്രാജ്യേ മത്തദുഷ്കൃതവാരണാഃ .. 76..
ആശാശരശലാകാഢ്യാ ദുർജയാ ഹീന്ദ്രിയാരയഃ .
പ്രക്ഷീണചിത്തദർപസ്യ നിഗൃഹീതേന്ദ്രിയദ്വിഷഃ .. 77..
പദ്മിന്യ ഇവ ഹേമന്തേ ക്ഷീയന്തേ ഭോഗവാസനാഃ .
താവന്നിശീവ വേതാലാ വസന്തി ഹൃദി വാസനാഃ .
ഏകതത്ത്വദൃഢാഭ്യാസാദ്യാവന്ന വിജിതം മനഃ .. 78..
ഭൃത്യോഽഭിമതകർതൃത്വാന്മന്ത്രീ സർവാർഥകാരണാത് .
സാമന്തശ്ചേന്ദ്രിയാക്രാന്തേർമനോ മന്യേ വിവേകിനഃ .. 79..
ലാലനാത്സ്നിഗ്ധലലനാ പാലാനാത്പാലകഃ പിതാ .
സുഹൃദുത്തമവിന്യാസാന്മനോ മന്യേ മനീഷിണഃ .. 80..
സ്വാലോകതഃ ശാസ്ത്രദൃശാ സ്വബുദ്ധ്യാ സ്വാനുഭാവതഃ .
പ്രയച്ഛതി പരാം സിദ്ധിം ത്യക്ത്വാത്മാനം മനഃപിതാ .. 81..
സുഹൃഷ്ടഃ സുദൃഢഃ സ്വച്ഛഃ സുക്രാന്തഃ സുപ്രബോധിതഃ .
സ്വഗുണേനോർജിതോ ഭാതി ഹൃദി ഹൃദ്യോ മനോമണിഃ .. 82..
ഏനം മനോമണിം ബ്രഹ്മൻബഹുപങ്കകലങ്കിതം .
വിവേകവാരിണാ സിദ്ധ്യൈ പ്രക്ഷാല്യാലോകവാൻഭവ .. 83..
വിവേകം പരമാശ്രിത്യ ബുദ്ധ്യാ സത്യമവേക്ഷ്യ ച .
ഇന്ദ്രിയാരീനലം ഛിത്ത്വാ തീർണോ ഭവ ഭവാർണവാത് .. 84..
ആസ്ഥാമാത്രമനന്താനാം ദുഃഖാനാമാകരം വിദുഃ .
അനാസ്ഥാമാത്രമഭിതഃ സുഖാനാമാലയം വിദുഃ .. 85..
വാസനാതന്തുബദ്ധോഽയം ലോകോ വിപരിവർതതേ .
സാ പ്രസിദ്ധാതിദുഃഖായ സുഖായോച്ഛേദമാഗതാ .. 86..
ധീരോഽപ്യതിബഹുജ്ഞോഽപി കുലജോഽപി മഹാനപി .
തൃഷ്ണയാ ബധ്യതേ ജന്തുഃ സിംഹഃ ശൃംഖലയാ യഥാ .. 87..
പരമം പൗരുഷം യത്നമാസ്ഥാദായ സൃദ്യമം .
യഥാശാസ്ത്രമനുദ്വേഗമാചരൻകോ ന സിദ്ധിഭാക് .. 88..
അഹം സർവമിദം വിശ്വം പരമാത്മാഹമച്യുതഃ .
നാന്യദസ്തീതി സംവിത്ത്യാ പരമാ സാ ഹ്യഹങ്കൃതിഃ .. 89..
സർവസ്മാദ്വ്യതിരിക്തോഽഹം വാലാഗ്രാദപ്യഹം തനുഃ .
ഇതി യാ സംവിദോ ബ്രഹ്മന്ദ്വിതീയാഹങ്കൃതിഃ ശുഭാ .. 90..
മോക്ഷായൈഷാ ന ബന്ധായ ജീവന്മുക്തസ്യ വിദ്യതേ .. 91..
പാണിപാദാദിമാത്രോഽയമഹമിത്യേഷ നിശ്ചയഃ .
അഹങ്കാരസ്തൃതീയോഽസൗ ലൈകികസ്തുച്ഛ ഏവ സഃ .. 92..
ജീവ ഏവ ദുരാത്മാസൗ കന്ദഃ സംസാരദുസ്തരോഃ .
അനേനാഭിഹതോ ജന്തുരധോഽധഃ പരിധാവതി .. 93..
അനയാ ദുരഹങ്കൃത്യാ ഭാവാത്സന്ത്യക്തയാ ചിരം .
ശിഷ്ടാഹങ്കാരവാഞ്ജന്തുഃ ശമവാന്യാതി മുക്തതാം .. 94..
പ്രഥമൗ ദ്വാവഹങ്കാരാവംഗീകൃത്യ ത്വലൗകികൗ .
തൃതീയാഹങ്കൃതിസ്ത്യാജ്യാ ലൗകികീ ദുഃഖദായിനീ .. 95..
അഥ തേ അപി സന്ത്യജ്യ സർവാഹങ്കൃതിവർജിതഃ .
സ തിഷ്ഠതി തഥാത്യുച്ചൈഃ പരമേവാധിരോഹതി .. 96..
ഭോഗേച്ഛാമാത്രകോ ബന്ധസ്തത്ത്യാഗോ മോക്ഷ ഉച്യതേ .
മനസോഽഭ്യുദയോ നാശോ മനോനാശോ മഹോദയഃ .. 97..
ജ്ഞമനോ നാശമഭ്യേതി മനോഽജ്ഞസ്യ ഹി ശൃംഖലാ .
നാനന്ദം ന നിരാനന്ദം ന ചലം നാചലം സ്ഥിരം .
ന സന്നാസന്ന ചൈതേഷാം മധ്യം ജ്ഞാനിമനോ വിദുഃ .. 98..
യഥാ സൗക്ഷ്മ്യാച്ചിദാഭാസ്യ ആകാശോ നോപലക്ഷ്യതേ .
തഥാ നിരംശശ്ചിദ്ഭാവഃ സർവഗോഽപി ന ലക്ഷ്യതേ .. 99..
സർവസങ്കൽപരഹിതാ സർവസഞ്ജ്ഞാവിവർജിതാ .
സൈഷാ ചിദവിനാശാത്മാ സ്വാത്മേത്യാദികൃതാഭിധാ .. 100..
ആകാശശതഭാഗാൺഛാ ജ്ഞേഷു നിഷ്കലരൂപിണീ .
സകലാമലസംസാരസ്വരൂപൈകാത്മദർശിനീ .. 101..
നാസ്തമേതി ന ചോദേതി നോത്തിഷ്ഠതി ന തിഷ്ഠതി .
ന ച യാതി ന ചായാതി ന ച നേഹ ന ചേഹ ചിത് .. 102..
സൈഷാ ചിയമലാകാരാ നിർവികൽപാ നിരാസ്പദാ .. 103..
ആദൗ ശമദമപ്രായൈർഗുണൈഃ ശിഷ്യം വിശോധയേത് .
പശ്ചാത്സർവമിദം ബ്രഹ്മ ശുദ്ധസ്ത്വമിതി ബോധയേത് .. 104..
അജ്ഞസ്യാർധപ്രബുദ്ധസ്യ സർവം ബ്രഹ്മേതി യോ വദേത് .
മഹാനരകജാലേഷു സ തേന വിനിയോജിതഃ .. 105..
പ്രബുദ്ധബുദ്ധേഃ പ്രക്ഷീണഭോഗേച്ഛസ്യ നിരാശിഷഃ .
നാസ്ത്യവിദ്യാമലമിതി പ്രാജ്ഞസ്തൂപദിശേദ്ഗുരുഃ .. 106..
സതി ദീപ ഇവാലോകഃ സത്യർക ഇവ വാസരഃ .
സതി പുഷ്പ ഇവാമോദശ്ചിതി സത്യം ജഗത്തഥാ .. 107..
പ്രതിഭാസത ഏവേദം ന ജഗത്പരമാർഥതഃ .
ജ്ഞാനദൃഷ്ടൗ പ്രസന്നായാം പ്രബോധവിതതോദയേ .. 108..
യഥാവജ്ജ്ഞാസ്യസി സ്വസ്ഥോ മദ്വാഗ്വൃഷ്ടിബലാബലം .
അവിദ്യയൈവോത്തമയാ സ്വാർഥനാശോദ്യമാർഥയാ .. 109..
വിദ്യാ സമ്പ്രാപ്യതേ ബ്രഹ്മൻസർവദോഷാപഹാരിണീ .
ശാമ്യതി ഹ്യസ്ത്രമസ്ത്രേണ മലേന ക്ഷാല്യതേ മലം .. 110..
ശമം വിഷം വിഷേണൈതി രിപുണാ ഹന്യതേ രിപുഃ .
ഈദൃശീ ഭൂതമായേയം യാ സ്വനാശേന ഹർഷദാ .. 111..
ന ലക്ഷ്യതേ സ്വഭാവോഽസ്യാ വീക്ഷ്യമാണൈവ നശ്യതി .
നാസ്ത്യേഷാ പരമാർഥേനേത്യേവം ഭാവനയേദ്ധയാ .. 112..
സർവം ബ്രഹ്മേതി യസ്യാന്തർഭാവനാ സാ ഹി മുക്തിദാ .
ഭേദദൃഷ്ടിരവിദ്യേയം സർവഥാ താം വിസർജയേത് .. 113..
മുനേ നാസാദ്യതേ തദ്ധി പദമക്ഷയമുച്യതേ .
കുതോ ജാതേയമിതി തേ ദ്വിജ മാസ്തു വിചാരണാ .. 114..
ഇമാം കഥമഹം ഹന്മീത്യേഷാ തേഽസ്തു വിചാരണാ .
അസ്തം ഗതായാം ക്ഷീണായാമസ്യാം ജ്ഞാസ്യസി തത്പദം .. 115..
യത ഏഷാ യഥാ ചൈഷാ യഥാ നഷ്ടേത്യഖണ്ഡിതം .
തദസ്യാ രോഗശാലായാ യത്നം കുരു ചികിത്സനേ .. 116..
യഥൈഷാ ജന്മദുഃഖേഷു ന ഭൂയസ്ത്വാം നിയോക്ഷ്യതി .
സ്വാത്മനി സ്വപരിസ്പന്ദൈഃ സ്ഫുരത്യച്ഛൈശ്ചിദർണവഃ .. 117..
ഏകാത്മകമഖണ്ഡം തദിത്യന്തർഭാവ്യതാം ദൃഢം .
കിഞ്ചിത്ക്ഷുഭിതരൂപാ സാ ചിച്ഛക്തിശ്ചിന്മയാർണവേ.. 118..
തന്മയൈവ സ്ഫുരത്യച്ഛാ തത്രൈവോർമിരിവാർണവേ .
ആത്മന്യേവാത്മനാ വ്യോമ്നി യഥാ സരസി മാരുതഃ .. 119..
തഥൈവാത്മാത്മശക്ത്യൈവ സ്വാത്മന്യേവൈതി ലോലതാം .
ക്ഷണം സ്ഫുരതി സാ ദേവീ സർവശക്തിതയാ തഥാ .. 120..
ദേശകാലക്രിയാശക്തിർന യസ്യാഃ സമ്പ്രകർഷണേ .
സ്വസ്വഭാവം വിദിത്വോച്ചൈരപ്യനന്തപദേ സ്ഥിതാ .. 121..
രൂപം പരിമിതേനാസൗ ഭാവയത്യവിഭാവിതാ .
യദൈവം ഭാവിതം രൂപം തയാ പരമകാന്തയാ .. 122..
തദൈവൈനാമനുഗതാ നാമസംഖ്യാദികാ ദൃശഃ .
വികൽപകലിതാകാരം ദേശകാലക്രിയാസ്പദം .. 123..
ചിതോ രൂപമിദം ബ്രഹ്മൻക്ഷേത്രജ്ഞ ഇതി കഥ്യതേ .
വാസനാഃ കൽപയൻസോഽപി യാത്യഹങ്കാരതാം പുനഃ .. 124..
അഹങ്കാരോ വിനിർണേതാ കലങ്കീ ബുദ്ധിരുച്യതേ .
ബുദ്ധിഃ സങ്കൽപിതാകാരാ പ്രയാതി മനനാസ്പദം .. 125..
മനോ ഘനവികൽപം തു ഗച്ഛതീന്ദ്രിയതാം ശനൈഃ .
പാണിപാദമയം ദേഹമിന്ദ്രിയാണി വിദുർബുധാഃ .. 126..
ഏവം ജീവോ ഹി സങ്കൽപവാസനാരജ്ജുവേഷ്ടിതഃ .
ദുഃഖജാലപരീതാത്മാ ക്രമാദായാതി നീചതാം .. 127..
ഇതി ശക്തിമയം ചേതോ ഘനാഹങ്കാരതാം ഗതം .
കോശകാരക്രിമിരിവ സ്വേച്ഛയാ യാതി ബന്ധനം .. 128..
സ്വയം കൽപിത തന്മാത്രാജാലഭ്യന്തരവർതി ച .
പരാം വിവശതാമേതി ശൃംഖലാബദ്ധസിംഹവത് .. 129..
ക്വചിന്മനഃ ക്വചിദ്ബുദ്ധിഃ ക്വചിജ്ജ്ഞാനം ക്വചിത്ക്രിയാ .
ക്വചിദേതദഹങ്കാരഃ ക്വചിച്ചിത്തമിതി സ്മൃതം .. 130..
ക്വചിത്പ്രകൃതിരിത്യുക്തം ക്വചിന്മായേതി കൽപിതം .
ക്വചിന്മലമിതി പ്രോക്തം ക്വചിത്കർമേതി സംസ്മൃതം .. 131..
ക്വചിദ്ബന്ധ ഇതി ഖ്യാതം ക്വചിത്പുര്യഷ്ടകം സ്മൃതം .
പ്രോക്തം ക്വചിദവിദ്യേതി ക്വചിദിച്ഛേതി സംമതം .. 132..
ഇഅമം സംസാരമഖിലമാശാപാശവിധായകം .
ദധദന്തഃഫലൈർഹീനം വടധാനാ വടം യഥാ .. 133..
ചിന്താനലശിഖാദഗ്ധം കോപാജഗരചർവിതം .
കാമാബ്ധികല്ലോലരതം വിസ്മൃതാത്മപിതാമഹം .. 134..
സമുദ്ധര മനോ ബ്രഹ്മന്മാതംഗമിവ കർദമാത് .
ഏവം ജീവാശ്രിതാ ഭാവാ ഭവഭാവനയാഹിതാഃ .. 135..
ബ്രഹ്മണാ കൽപിതാകാരാ ലക്ഷശോഽപ്യഥ കോടിശഃ .
സംഖ്യാതീതാഃ പുരാ ജാതാ ജായന്തേഽദ്യാപി ചാഭിതഃ .. 136..
ഉത്പത്സ്യന്തേഽപി ചൈവാന്യേ കണൗഘാ ഇവ നിർഝരാത് .
കേചിത്പ്രഥമജന്മാനഃ കേചിജ്ജന്മശതാധികാഃ .. 137..
കേചിച്ചാസംഖ്യജന്മാനഃ കേചിദ്ദ്വിത്രിഭവാന്തരാഃ .
കേചിത്കിന്നരഗന്ധർവവിദ്യാധരമഹോരഗാഃ .. 138..
കേചിദർകേന്ദുവരുണാസ്ത്ര്യക്ഷാധോക്ഷജപദ്മജാഃ .
കേചിദ്ബ്രഹ്മണഭൂപാലവൈശ്യശൂദ്രഗണാഃ സ്ഥിതാഃ .. 139..
കേചിത്തൃണൗഷധീവൃക്ഷഫലമൂലപതംഗകാഃ .
കേചിത്കദംബജംബീരസാലതാലതമാലകാഃ .. 140..
കേചിന്മഹേന്ദ്രമലയസഹ്യമന്ദരമേരവഃ .
കേചിത്ക്ഷാരോദധിക്ഷീരഘൃതേക്ഷുജലരാശയഃ .. 141..
കേചിദ്വിശാലാഃ കുകുഭഃ കേചിന്നദ്യോ മഹാരയാഃ .
വിഹായസ്യുച്ചകൈഃ കേചിന്നിപതന്ത്യുത്പതന്തി ച .. 142..
കന്തുകാ ഇവ ഹസ്തേന മൃത്യുനാഽവിരതം ഹതാഃ .
ഭുക്ത്വാ ജന്മസഹസ്രാണി ഭൂയഃ സംസാരസങ്കടേ .. 143..
പതന്തി കേചിദബുധാഃ സമ്പ്രാപ്യാപി വിവേകതാം .
ദിക്കാലാദ്യനവച്ഛിന്നമാത്മതത്ത്വം സ്വശക്തിതഃ .. 144..
ലീലയൈവ യദാദത്തേ ദിക്കാലകലിതം വപുഃ .
തദേവ ജീവപര്യായവാസനാവേശതഃ പരം .. 145..
മനഃ സമ്പദ്യതേ ലോലം കലനാകലനോന്മുഖം .
കലയന്തീ മനഃശക്തിരാദൗ ഭാവയതി ക്ഷണാത് .. 146..
ആകാശഭാവനാമച്ഛാം ശബ്ദബീജരസോന്മുഖീം .
തതസ്തദ്ഘനതാം യാതം ഘനസ്പന്ദക്രമാന്മനഃ .. 147..
ഭാവയത്യനിലസ്പന്ദം സ്പർശബീജരസോന്മുഖം .
താഭ്യാമാകാശവാതാഭ്യാം ദൃഢാഭ്യാസവശാത്തതഃ .. 148..
ശബ്ദസ്പർശസ്വരൂപാഭ്യാം സംഘർഷാജ്ജന്യതേഽനലഃ .
രൂപതന്മാത്രസഹിതം ത്രിഭിസ്തൈഃ സഹ സംമിതം .. 149..
മനസ്താദ്ദൃഗ്ഗുണഗതം രസതന്മാത്രവേദനം .
ക്ഷണാച്ചേതത്യപാം ശൈത്യം ജലസംവിത്തതോ ഭവേത് .. 150..
തതസ്താദൃഗ്ഗുണഗതം മനോ ഭാവയതി ക്ഷണാത് .
ഗന്ധതന്മാത്രമേതസ്മാദ്ഭൂമിസംവിത്തതോ ഭവേത് .. 151..
അഥേത്ഥംഭൂതതന്മാത്രവേഷ്ടിതം തനുതാം ജഹത് .
വപുർവഹ്നികണാകാരം സ്ഫുരിതം വ്യോമ്നി പശ്യതി .. 152..
അഹങ്കാരകലായുക്തം ബുദ്ധിബീജസമന്വിതം .
തത്പുര്യഷ്ടകമിത്യുക്തം ഭൂതഹൃത്പദ്മഷട്പദം .. 153..
തസ്മിംസ്തു തീവ്രസംവേഗാദ്ഭാവയദ്ഭാസുരം വപുഃ .
സ്ഥൂലതാമേതി പാകേന മനോ ബില്വഫലം യഥാ .. 154..
മൂഷാസ്ഥദ്രുതഹേമാഭം സ്ഫുരിതം വിമലാംബരേ .
സംനിവേശമഥാദത്തേ തത്തേജഃ സ്വസ്വഭാവതഃ .. 155..
ഊർധ്വം ശിരഃപിണ്ഡമയമധഃ പാദമയം തഥാ .
പാർശ്വയോർഹസ്തസംസ്ഥാനം മധ്യേ ചോദരധർമിണം .. 156..
കാലേന സ്ഫുടതാമേത്യ ഭവത്യമലവിഗ്രഹം .
ബുദ്ധിസത്ത്വബലോത്സാഹവിജ്ഞാനൈശ്വര്യസംസ്ഥിതഃ .. 157..
സ ഏവ ഭഗവാൻബ്രഹ്മാ സർവലോകപിതാമഹഃ .
അവലോക്യ വപുർബ്രഹ്മാ കാന്തമാത്മീയമുത്തമം .. 158..
ചിന്താമഭ്യേത്യ ഭഗവാംസ്ത്രികാലാമലദർശനഃ .
ഏതസ്മിൻപരമാകാശേ ചിന്മാത്രൈകാത്മരൂപിണീ .. 159..
അദൃഷ്ടപാരപര്യന്തേ പ്രഥമം കിം ഭവേദിതി .
ഇതി ചിന്തിതവാൻബ്രഹ്മാ സദ്യോ ജാതാമലാത്മദൃക് .. 160..
അപശ്യത്സർഗവൃന്ദാനി സമതീതാന്യനേകശഃ .
സ്മരത്യഥോ സ സകലാൻസർവധർമഗുണക്രമാത് .. 161..
ലീലയാ കൽപയാമാസ ചിത്രാഃ സങ്കൽപതഃ പ്രജാഃ .
നാനാചാരസമാരംഭാ ഗന്ധർവനഗരം യഥാ .. 162..
താസാം സ്വർഗാപവർഗാർഥം ധർമകാമാർഥസിദ്ധയേ .
അനന്താനി വിചിത്രാണി ശാസ്ത്രാണി സമകൽപയത് .. 163..
വിരഞ്ചിരൂപാന്മനസഃ കൽപിതത്വാജ്ജഗത്സ്ഥിതേഃ .
താവത്സ്ഥിതിരിയം പ്രോക്താ തന്നാശേ നാശമാപ്നുയാത് .. 164..
ന ജായതേ ന മ്രിയതേ ക്വചിത്കിഞ്ചിത്കദാചന .
പരമാർഥേന വിപ്രേന്ദ്ര മിഥ്യാ സർവം തു ദൃശ്യതേ .. 165..
കോശമാശാഭുജംഗാനാം സംസാരാഡംബരം ത്യജ .
അസദേതദിതി ജ്ഞാത്വാ മാതൃഭാവം നിവേശയ .. 166..
ഗന്ധർവനഗരസ്യാർഥേ ഭൂഷിതേഽഭൂഷിതേ തഥാ .
അവിദ്യാംശേ സുതാദൗ വാ കഃ ക്രമഃ സുഖദുഃഖയോഃ .. 167..
ധനദാരേഷു വൃദ്ധേഷു ദുഃഖയുക്തം ന തുഷ്ടതാ .
വൃദ്ധായാം മോഹമായായാം കഃ സമാശ്വാസവാനിഹ .. 168..
യൈരേവ ജായതേ രാഗോ മൂർഖസ്യാധികതാം ഗതൈഃ .
തൈരേവ ഭാഗൈഃ പ്രാജ്ഞസ്യ വിരാഗ ഉപജായതേ .. 169..
അതോ നിദാഘ തത്ത്വജ്ഞ വ്യവഹാരേഷു സംസൃതേഃ .
നഷ്ടം നഷ്ടമുപേക്ഷസ്വ പ്രാപ്തം പ്രാപ്തമുപാഹര .. 170..
അനാഗതാനാം ഭോഗാനാമവാഞ്ഛനമകൃത്രിമം .
ആഗതാനാം ച സംഭോഗ ഇതി പണ്ഡിതലക്ഷണം .. 171..
ശുദ്ധം സദസതോർമധ്യം പദം ബുദ്ധ്വാവലംബ്യ ച .
സബാഹ്യാഭ്യന്തരം ദൃശ്യം മാ ഗൃഹാണ വിമുഞ്ച മാ .. 172..
യസ്യ ചേച്ഛാ തഥാനിച്ഛാ ജ്ഞസ്യ കർമണി തിഷ്ഠതഃ .
ന തസ്യ ലിപ്യതേ പ്രജ്ഞാ പദ്മപത്രമിവാംബുഭിഃ .. 173..
യദി തേ നേന്ദ്രിയാർഥശ്രീഃ സ്പന്ദതേ ഹൃദി വൈ ദ്വിജ .
തദാ വിജ്ഞാതവിജ്ഞേയാ സമുത്തീർണോ ഭവാർണവാത് .. 174..
ഉച്ചൈഃപദായ പരയാ പ്രജ്ഞയാ വാസനാഗണാത് .
പുഷ്പാദ്ഗന്ധമപോഹ്യാരം ചേതോവൃത്തിം പൃഥക്കുരു .. 175..
സംസാരാംബുനിധാവസ്മിന്വാസനാംബുപരിപ്ലുതേ .
യേ പ്രജ്ഞാനാവമാരൂഢാസ്തേ തീർണാഃ പണ്ഡിതാഃ പരേ .. 176..
ന ത്യജന്തി ന വാഞ്ഛന്തി വ്യവഹാരം ജഗദ്ഗതം .
സർവമേവാനുവർതന്തേ പാരാവാരവിദോ ജനാഃ .. 177..
അനന്തസ്യാത്മതത്ത്വസ്യ സത്താസാമാന്യരൂപിണഃ .
ചിതശ്ചേത്യോന്മുഖത്വം യത്തത്സങ്കൽപാങ്കുരം വിദുഃ .. 178..
ലേശതഃ പ്രാപ്തസത്താകഃ സ ഏവ ഘനതാം ശനൈഃ .
യാതി ചിത്തത്വമാപൂര്യ ദൃഢം ജാഡ്യായ മേഘവത് .. 179..
ഭാവയന്തി ചിതിശ്ചൈത്യം വ്യതിരിക്തമിവാത്മനഃ .
സങ്കൽപതാമിവായാതി ബീജമങ്കുരതാമിവ .. 180..
സങ്കൽപനം ഹി സങ്കൽപഃ സ്വയമേവ പ്രജായതേ .
വർധതേ സ്വയമേവാശു ദുഃഖായ ന സുഖായ യത് .. 181..
മാ സങ്കൽപയ സങ്കൽപം മാ ഭാവം ഭാവയ സ്ഥിതൗ .
സങ്കൽപനാശനേ യത്തോ ന ഭൂയോഽനനുഗച്ഛതി .. 182..
ഭാവനാഭാവമാത്രേണ സങ്കൽപഃ ക്ഷീയതേ സ്വയം .
സങ്കൽപേനൈവ സങ്കൽപം മനസൈവ മനോ മുനേ .. 183..
ഛിത്ത്വാ സ്വാത്മനി തിഷ്ഠ ത്വം കിമേതാവതി ദുഷ്കരം .
യഥൈവേദം നഭഃ ശൂന്യം ജഗച്ഛൂന്യം തഥൈവ ഹി .. 184..
തണ്ഡുലസ്യ യഥാ ചർമ യഥാ താമ്രസ്യ കാലിമാ .
നശ്യതി ക്രിയയാ വിപ്ര പുരുഷസ്യ തഥാ മലം .. 185..
ജീവസ്യ തണ്ഡുലസ്യേവ മലം സഹജമപ്യലം .
നശ്യത്യേവ ന സന്ദേഹസ്തസ്മാദുദ്യോഗവാൻഭവേത് .. 186..
ഇതി മഹോപനിഷത് .. ഇതി പഞ്ചമോഽധ്യായഃ .. 5..
അന്തരാസ്ഥാം പരിത്യജ്യ ഭാവശ്രീം ഭാവനാമയീം .
യോഽസി സോഽസി ജഗത്യസ്മിംല്ലീലയാ വിഹരാനഘ .. 1..
സർവത്രാഹമകർതേതി ദൃഢഭാവനയാനയാ .
പരമാമൃതനാമ്നീ സാ സമതൈവാവശിഷ്യതേ .. 2..
ഖേദോല്ലാസവിലാസേഷു സ്വാത്മകർതൃതയൈകയാ .
സ്വസങ്കൽപേ ക്ഷയം യാതേ സമതൈവാവശിഷ്യതേ .. 3..
സമതാ സർവഭാവേഷു യാസൗ സത്യപരാ സ്ഥിതിഃ .
തസ്യാമവസ്ഥിതം ചിത്തം ന ഭൂയോ ജന്മഭാഗ്ഭവേത് .. 4..
അഥവാ സർവകർതൃത്വമകർതൃത്വം ച വൈ മുനേ .
സർവം ത്യക്ത്വാ മനഃ പീത്വാ യോഽസി സോഽസി സ്ഥിരോ ഭവ .. 5..
ശേഷസ്ഥിരോ സമാധാനോ യേന ത്യജസി തത്ത്യജ .
ചിന്മനഃകലനാകാരം പ്രകാശതിമിരാദികം .. 6..
വാസനാം വാസിതാരം ച പ്രാണസ്പന്ദനപൂർവകം .
സമൂലമഖിലം ത്യക്ത്വാ വ്യോമസാമ്യഃ പ്രശാന്തധീഃ .. 7..
ഹൃദയാത്സമ്പരിത്യജ്യ സർവവാസനപങ്ക്തയഃ .
യസ്തിഷ്ഠതി ഗതവ്യഗ്രഃ സ മുക്തഃ പരമേശ്വരഃ .. 8..
ദൃഷ്ടം ദ്രഷ്ടവ്യമഖിലം ഭ്രാന്തം ഭ്രാന്ത്യാ ദിശോ ദശ .
യുക്ത്യാ വൈ ചരതോ ജ്ഞസ്യ സംസാരോ ഗോഷ്പദാകൃതിഃ .. 9..
സബാഹ്യാഭ്യന്തരേ ദേഹേ ഹ്യധ ഊർധ്വം ച ദിക്ഷു ച .
ഇത ആത്മാ തതോഽപ്യാത്മാ നാസ്ത്യനാത്മമയം ജഗത് .. 10..
ന തദസ്തി ന യത്രാഹം ന തദസ്തി ന തന്മയം .
കിമന്യദഭിവാഞ്ഛാമി സർവം സച്ചിന്മയം തതം .. 11..
സമസ്തം ഖല്വിദം ബ്രഹ്മ സർവമാത്മേദമാതതം .
അഹമന്യ ഇദം ചാന്യദിതി ഭ്രാന്തിം ത്യജാനഘ .. 12..
തതേ ബ്രഹ്മഘനേ നിത്യേ സംഭവന്തി ന കൽപിതാഃ .
ന ശോകോഽസ്തി ന മോഹോഽസ്തി ന ജരാസ്തി ന ജന്മ വാ .. 13..
യദസ്തീഹ തദേവാസ്തി വിജ്വരോ ഭവ സർവദാ .
യഥാപ്രാപ്താനുഭവതഃ സർവത്രാനഭിവാഞ്ഛനാത് .. 14..
ത്യാഗാദാനപരിത്യാഗീ വിജ്വരോ ഭവ സർവദാ .
യസ്യേദം ജന്മ പാശ്ചാത്യം തമാശ്വേവ മഹാമതേ .. 15..
വിശന്തി വിദ്യാ വിമലാ മുക്താ വേണുമിവോത്തമം .
വിരക്തമനസാം സമ്യക്സ്വപ്രസംഗാദുദാഹൃതം .. 16..
ദ്രഷ്ടുർദൃശ്യസമായോഗാത്പ്രത്യയാനന്ദനിശ്ചയഃ .
യസ്തം സ്വമാത്മതത്ത്വോത്ഥം നിഷ്പന്ദം സമുപാസ്മഹേ .. 17..
ദ്രഷ്ടൃദർശനദൃശ്യാനി ത്യക്ത്വാ വാസനയാ സഹ .
ദർശനപ്രത്യയാഭാസമാത്മാനം സമുപാസ്മഹേ .. 18..
ദ്വയോർമധ്യഗതം നിത്യമസ്തിനാസ്തീതി പക്ഷയോഃ .
പ്രകാശനം പ്രകാശാനാമാത്മാനം സമുപാസ്മഹേ .. 19..
സന്ത്യജ്യ ഹൃദ്ഗുഹേശാനം ദേവമന്യം പ്രയാന്തി യേ .
തേ രത്നമഭിവാഞ്ഛന്തി ത്യക്തഹസ്തസ്ഥകൗസ്തുഭാഃ .. 20..
ഉത്ഥിതാനുത്ഥിതാനേതാനിന്ദ്രിയാരീൻപുനഃ പുനഃ .
ഹന്യാദ്വിവേകദണ്ഡേന വജ്രേണേവ ഹരിർഗിരീൻ .. 21..
സംസാരരാത്രിദുഃസ്വപ്നേ ശൂന്യേ ദേഹമയേ ഭ്രമേ .
സർവമേവാപവിത്രം തദ്ദൃഷ്ടം സംസൃതിവിഭ്രമം .. 22..
അജ്ഞാനോപഹതോ ബാല്യേ യൗവനേ വനിതാഹതഃ .
ശേഷേ കലത്രചിന്താർതഃ കിം കരോതി നരാധമഃ .. 23..
സതോഽസത്താ സ്ഥിതാ മൂർധ്നി രമ്യാണാം മൂർധ്ന്യരമ്യതാ .
സുഖാനാം മൂർധ്നിദുഃഖാനി കിമേകം സംശ്രയാമ്യഹം .. 24..
യേഷാം നിമേഷണാമേഷൗ ജഗതഃ പ്രലയോദയൗ .
താദൃശാഃ പുരുഷാ യാന്തി മാദൃശാം ഗണനൈവ കാ .. 25..
സംസാര ഏവ ദുഃഖാനാം സീമാന്ത ഇതി കഥ്യതേ .
തന്മധ്യേ പതിതേ ദേഹേ സുഖമാസാദ്യതേ കഥം .. 26..
പ്രബുദ്ധോഽസ്മി പ്രബുദ്ധോഽസ്മി ദുഷ്ടശ്ചോരോഽയമാത്മനഃ .
മനോ നാമ നിഹന്മ്യേനം മനസാസ്മി ചിരം ഹൃതഃ .. 27..
മാ ഖേദം ഭജ ഹേയേഷു നോപാദേയപരോ ഭവ .
ഹേയാദേയാദൃശൗ ത്യക്ത്വാ ശേഷസ്ഥഃ സുസ്ഥിരോ ഭവ .. 28..
നിരാശതാ നിർഭയതാ നിത്യതാ സമതാ ജ്ഞതാ .
നിരീഹതാ നിഷ്ക്രിയതാ സൗമ്യതാ നിർവികൽപതാ .. 29..
ധൃർമൈത്രീ മനസ്തുഷ്ടിർമൃദുതാ മൃദുഭാഷിതാ .
ഹേയോപാദേയനിർമുക്തേ ജ്ഞേ തിഷ്ഠന്ത്യപവാസനം .. 30..
ഗൃഹീതതൃഷ്ണാശബരീവാസനാജാലമാതതം .
സംസാരവാരിപ്രസൃതം ചിന്താതന്തുഭിരാതതം .. 31..
അനയാ തീക്ഷ്ണയാ താത ഛിന്ധി ബുദ്ധിശലാകയാ .
വാത്യയേവാംബുദം ജാലം ഛിത്ത്വാ തിഷ്ഠ തതേ പദേ .. 32..
മനസൈവ മനശ്ഛിത്ത്വാ കുഠാരേണേവ പാദപം .
പദം പാവനമാസാദ്യ സദ്യ ഏവ സ്ഥിരോ ഭവ .. 33..
തിഷ്ഠൻഗച്ഛന്ത്സ്വപഞ്ജാഗ്രന്നിവസന്നുത്പതൻപതൻ .
അസദേവേദമിത്യന്തം നിശ്ചിത്യാസ്താം പരിത്യജ .. 34..
ദൃശ്യമാശ്രയസീദം ചേത്തത്സച്ചിതോഽസി ബന്ധവാൻ .
ദൃശ്യം സന്ത്യജസീദം ചേത്തദാഽചിത്തോഽസി മോക്ഷവാൻ .. 35..
നാഹം നേദമിതി ധ്യായംസ്തിഷ്ഠ ത്വമചലാചലഃ .
ആത്മനോ ജഗതശ്ചാന്തർദ്രഷ്ടൃദൃശ്യദശാന്തരേ .. 36..
ദർശനാഖ്യം സ്വമാത്മാനം സർവദാ ഭാവയൻഭവ .
സ്വാദ്യസ്വാദകസന്ത്യക്തം സ്വാദ്യസ്വാദകമധ്യഗം .. 37..
സ്വദനം കേവലം ധ്യായൻപരമാത്മമയോ ഭവ .
അവലംബ്യ നിരാലംബം മധ്യേമധ്യേ സ്ഥിരോ ഭവ .. 38..
രജ്ജുബദ്ധാ വിമുച്യന്തേ തൃഷ്ണാബദ്ധാ ന കേനചിത് .
തസ്മാന്നിദാഘ തൃഷ്ണാ ത്വം ത്യജ സങ്കൽപവർജനാത് .. 39..
ഏതാമഹംഭാവമയീപപുണ്യാം
ഛിത്ത്വാനഹംഭാവ ശലാകയൈവ ..
സ്വഭാവജാം ഭവ്യഭവന്തഭൂമൗ
ഭവ പ്രശാന്താഖിലഭൂതഭീതിഃ .. 40..
അഹമേഷാം പദാർഥാനാമേതേ ച മമ ജീവിതം .
നാഹമേഭിർവിനാ കിഞ്ചിന്ന മയൈതേ വിനാ കില .. 41..
ഇത്യന്തർനിശ്ചയം ത്യക്ത്വാ വിചാര്യ മനസാ സഹ .
നാഹം പദാർഥസ്യ ന മേ പദാർഥ ഇതി ഭാവിതേ .. 42..
അന്തഃശീതലയാ ബുദ്ധ്യാ കുർവതോ ലീലയാ ക്രിയാം .
യോ നൂനം വാസനാത്യാഗോ ധ്യേയോ ബ്രഹ്മൻപ്രകീർതിതഃ .. 43..
സർവം സമതയാ ബുദ്ധ്യാ യഃ കൃത്വാ വാസനാക്ഷയം .
ജഹാതി നിർമമോ ദേഹം നേയോഽസൗ വാസനാക്ഷയഃ .. 44..
അഹങ്കാരമയീം ത്യക്ത്വാ വാസനാം ലീലയൈവ യഃ .
തിഷ്ഠതി ധ്യേയസന്ത്യാഗീ സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 45..
നിർമൂലം കലനാം ത്യക്ത്വാ വാസനാം യഃ ശമം ഗതഃ .
ജ്ഞേയം ത്യാഗമിമം വിദ്ധി മുക്തം തം ബ്രാഹ്മണോത്തമം .. 46..
ദ്വാവേതൗ ബ്രഹ്മതാം യാതൗ ദ്വാവേതൗ വിഗതജ്വരൗ .
ആപതത്സു യഥാകാലം സുഖദുഃഖേഷ്വനാരതൗ .
സംന്യാസിയോഗിനൗ ദാന്തൗ വിദ്ധി ശാന്തൗ മുനീശ്വര .. 47..
ഈപ്സിതാനീപ്സിതേ ന സ്തോ യസ്യാന്തർവർതിദൃഷ്ടിഷു .
സുഷുപ്തവദ്യശ്ചരതി സ ജീവന്മുക്ത ഉച്യതേ .. 48..
ഹർഷാമർഷഭയക്രോധകാമകാർപണ്യദൃഷ്ടിഭിഃ .
ന ഹൃഷ്യതി ഗ്ലായതി യഃ പരാമർശവിവർജിതഃ .. 49..
ബാഹ്യാർഥവാസനോദ്ഭൂതാ തൃഷ്ണാ ബദ്ധേതി കഥ്യതേ .
സർവാർഥവാസനോന്മുക്താ തൃഷ്ണാ മുക്തേതി ഭണ്യതേ .. 50..
ഇദമസ്തു മമേത്യന്തമിച്ഛാം പ്രാർഥനയാന്വിതാം .
താം തീക്ഷ്ണാം ശൃംഖലാം വിദ്ധി ദുഃഖജന്മഭയപ്രദാം .. 51..
താമേതാം സർവഭാവേഷു സത്സ്വസത്സു ച സർവദാ .
സന്ത്യജ്യ പരമോദാരം പദമേതി മഹാമനാഃ .. 52..
ബന്ധാസ്ഥാമഥ മോക്ഷാസ്ഥാം സുഖദുഃഖദശാമപി .
ത്യക്ത്വാ സദസദാസ്ഥാം ത്വം തിഷ്ഠാക്ഷുബ്ധമഹാബ്ധിവത് .. 53..
ജായതേ നിശ്ചയഃ സാധോ പുരുഷസ്യ ചതുർവിധഃ .. 54..
ആപാദമസ്തകമഹം മാതാപിതൃവിനിർമിതഃ .
ഇത്യേകോ നിശ്ചയോ ബ്രഹ്മൻബന്ധായാസവിലോകനാത് .. 55..
അതീതഃ സർവഭാവേഭ്യോ വാലാഗ്രാദപ്യഹം തനുഃ .
ഇതി ദ്വിതീയോ മോക്ഷായ നിശ്ചയോ ജായതേ സതാം .. 56..
ജഗജ്ജാല പദാർഥാത്മാ സർവ ഏവാഹമക്ഷയഃ .
തൃതീയോ നിശ്ചയശ്ചോക്തോ മോക്ഷായൈവ ദ്വിജോത്തമ .. 57..
അഹം ജഗദ്വാ സകലം ശൂന്യം വ്യോമ സമം സദാ .
ഏവമേഷ ചതുർഥോഽപി നിശ്ചയോ മോക്ഷസിദ്ധിദഃ .. 58..
ഏതേഷാം പ്രഥമഃ പ്രോക്തസ്തൃഷ്ണയാ ബന്ധയോഗ്യയാ .
ശുദ്ധതൃഷ്ണാസ്ത്രയഃ സ്വച്ഛാ ജീവന്മുക്താ വിലാസിനഃ .. 59..
സർവം ചാപ്യഹമേവേതി നിശ്ചയോ യോ മഹാമതേ .
തമാദായ വിഷാദായ ന ഭൂയോ ജായതേ മതിഃ .. 60..
ശൂന്യം തത്പ്രകൃതിർമായാ ബ്രഹ്മവിജ്ഞാനമിത്യപി .
ശിവഃ പുരുഷ ഈശാനോ നിത്യമാത്മേതി കഥ്യതേ .. 61..
ദ്വൈതാദ്വൈതസമുദ്ഭൂതൈർജഗന്നിർമാണലീലയാ .
പരമാത്മമയീശക്തിരദ്വൈതൈവ വിജൃംഭതേ .. 62..
സർവാതീതപദാലംബീ പരിപൂർണൈകചിന്മയഃ .
നോദ്വേഗീ ന ച തുഷ്ടാത്മാ സംസാരേ നാവസീദതി .. 63..
പ്രാപ്തകർമകരോ നിത്യം ശത്രുമിത്രസമാനദൃക് .
ഈഹിതാനീഹിതൈർമുക്തോ ന ശോചതി ന കാങ്ക്ഷതി .. 64..
സർവസ്യാഭിമതം വക്താ ചോദിതഃ പേശലോക്തിമാൻ .
ആശയജ്ഞശ്ച ഭൂതാനാം സംസാരേ നാവസീദതി .. 65..
പൂർവാം ദൃഷ്ടിമവഷ്ടഭ്യ ധ്യേയത്യാഗവിലാസിനീം .
ജീവന്മുക്തതയാ സ്വസ്ഥോ ലോകേ വിഹര വിജ്വരഃ .. 66..
അന്തഃസന്ത്യക്തസർവാശോ വീതരാഗോ വിവാസനഃ .
ബഹിഃസർവസമാചാരോ ലോകേ വിഹര വിജ്വരഃ .. 67..
ബഹിഃകൃത്രിമസംരംഭോ ഹൃദി സംരംഭവർജിതഃ .
കർതാ ബഹിരകർതാന്തർലോകേ വിഹര ശുദ്ധധീഃ .. 68..
ത്യക്താഹങ്കൃതിരാശ്വസ്തമതിരാകാശശോഭനഃ .
അഗൃഹീതകലങ്കാങ്കോ ലോകേ വിഹര ശുദ്ധധീഃ .. 69..
ഉദാരഃ പേശലാചാരഃ സർവാചാരാനുവൃത്തിമാൻ .
അന്തഃസംഗപരിത്യാഗീ ബഹിഃസംഭാരവാനിവ .
അന്തർവൈരാഗ്യമാദായ ബഹിരാശോന്മുഖേഹിതഃ .. 70..
അയം ബന്ധുരയം നേതി ഗണനാ ലഘുചേതസാം .
ഉദാരചരിതാനാം തു വസുധൈവ കുടുംബകം .. 71..
ഭാവാഭാവവിനിർമുക്തം ജരാമരണവർജിതം .
പ്രശാന്തകലനാരഭ്യം നീരാഗം പദമാശ്രയ .. 72..
ഏഷാ ബ്രാഹ്മീ സ്ഥിതിഃ സ്വച്ഛാ നിഷ്കാമാ വിഗതാമയാ .
ആദായ വിഹരന്നേവം സങ്കടേഷു ന മുഹ്യതി .. 73..
വൈരാഗ്യേണാഥ ശാസ്ത്രേണ മഹത്ത്വാദിഗുണൈരപി .
യത്സങ്കൽപഹരാർഥം തത്സ്വയമേവോന്നയേന്മനഃ .. 74..
വൈരാഗ്യാത്പൂർണതാമേതി മനോ നാശവശാനുഗം .
ആശയാ രക്തതാമേതി ശരദീവ സരോഽമലം .. 75..
തമേവ ഭുക്തിവിരസം വ്യാപാരൗഘം പുനഃ പുനഃ .
ദിവസേദിവസേ കുർവൻപ്രാജ്ഞ കസ്മാന്ന ലജ്ജതേ .. 76..
ചിച്ചൈത്യകലിതോ ബന്ധസ്തന്മുക്തൗ മുക്തിരുച്യതേ .
ചിദചൈത്യാ കിലാത്മേതി സർവസിദ്ധാന്തസംഗ്രഹഃ .. 77..
ഏതന്നിശ്ചയമാദായ വിലോകയ ധിയേദ്ധയാ .
സ്വയമേവാത്മനാത്മാനമാനന്ദം പദമാപ്സ്യസി .. 78..
ചിദഹം ചിദിമേ ലോകാശ്ചിദാശാശ്ചിദിമാഃ പ്രജാഃ .
ദൃശ്യദർശനനിർമുക്തഃ കേവലാമലരൂപവാൻ .. 79..
നിത്യോദിതോ നിരാഭാസോ ദ്രഷ്ടാ സാക്ഷീ ചിദാത്മകഃ .. 80..
ചൈത്യനിർമുക്തചിദ്രൂപം പൂർണജ്യോതിഃസ്വരൂപകം .
സംശാന്തസർവസംവേദ്യം സംവിന്മാത്രമഹം മഹത് .. 81..
സംശാന്തസർവസങ്കൽപഃ പ്രശാന്തസകലേഷണഃ .
നിർവികൽപപദം ഗത്വാ സ്വസ്ഥോ ഭവ മുനീശ്വര .. 82.. ഇതി .
യ ഇമാം മഹോപനിഷദം ബ്രാഹ്മണോ നിത്യമധീതേ .
അശ്രോത്രിയഃ ശ്രോത്രിയോ ഭവതി . അനുപനീത ഉപനീതോ ഭവതി .
സോഽഗ്നിപൂതോ ഭവതി . സ വായുപൂതോ ഭവതി . സ സോമപൂതോ ഭവതി .
സ സത്യപൂതോ ഭവതി . സ സർവപൂതോ ഭവതി . സ സർവർദേവൈർജ്ഞാതോ ഭവതി .
സ സർവേഷു തീർഥേഷു സ്നാതോ ഭവതി . സ സർവൈർദേവൈരനുധ്യാതോ ഭവതി .
സ സർവക്രതുഭിരിഷ്ടവാൻഭവതി . ഗായത്ര്യാഃ ഷഷ്ടിസഹസ്രാണി
ജപ്താനി ഫലാനി ഭവന്തി . ഇതിഹാസപുരാണാനാം ശതസഹസ്രാണി ജപ്താനി
ഫലാനി ഭവന്തി . പ്രണവാനാമയുതം ജപ്തം ഭവതി .
ആചക്ഷുഷഃ പങ്ക്തിം പുനാതി . ആസപ്തമാൻപുരുഷയുഗാൻപുനാതി .
ഇത്യാഹ ഭഗവാൻ ഹിരണ്യഗർഭഃ . ജപ്യേനാമൃതത്ത്വം ച
ഗച്ഛതീത്യുപനിഷത് . .. ഇതി ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ .. 6..
ഓം ആപ്യായന്തു മമാംഗാനി വാക്പ്രാണശ്ചക്ഷുഃ ശ്രോത്രമഥോ
ബലമിന്ദ്രിയാണി ച .. സർവാണി സർവം ബ്രഹ്മോപനിഷദം മാഹം
ബ്രഹ്മ നിരാകുര്യാം മാ മാ ബ്രഹ്മ നിരാകരോദനിരാകരണമ-
സ്ത്വനിരാകരണം മേസ്തു തദാത്മനി നിരതേ യ ഉപനിഷത്സു ധർമാസ്തേ
മയി സന്തു തേ മയി സന്തു .. ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഇതി മഹോപനിഷത്സമാപ്താ..