ഉപനിഷത്തുകൾ/പ്രാണാഗ്നിഹോത്രോപനിഷദ്

വിക്കിഗ്രന്ഥശാല സംരംഭത്തിൽ നിന്ന്
പ്രാണാഗ്നിഹോത്രോപനിഷത്
ഉപനിഷത്തുകൾ

പ്രാണാഗ്നിഹോത്രോപനിഷത്
[തിരുത്തുക]



ശരീരയജ്ഞസംശുദ്ധചിത്തസഞ്ജാതബോധതഃ .
മുനയോ യത്പദം യാന്തി തദ്രാമപദമാശ്രയേ ..
ഓം സഹ നാവവതു .. സഹ നൗ ഭുനക്തു .. സഹ വീര്യം
കരവാവഹൈ .. തേജസ്വിനാവധീതമസ്തു മാ വിദ്വിഷാവഹൈ ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഹരിഃ ഓം .. അഥാതഃ സർവോപനിഷത്സാരം സംസാരജ്ഞാനാതീത-
മന്ത്രസൂക്തം ശാരീരയജ്ഞം വ്യാഖ്യാസ്യാമഃ . യസ്മിന്നേവ
പുരുഷഃ ശരീരേ വിനാപ്യഗ്നിഹോത്രേണ വിനാപി സാംഖ്യയോഗേന
സംസാരവിമുക്തിർഭവതീതി . സ്വേന വിധിനാന്നം ഭൂമൗ നിക്ഷിപ്യ
യാ ഓഷധീഃ സോമരാജ്ഞീരിതി തിസൃഭിരന്നപത ഇതി ദ്വാഭ്യാ-
മനുമന്ത്രയതേ . യാ ഓഷധയഃ സോമരാജ്ഞീർബഹ്വീഃ ശതവിചക്ഷണാഃ .
ബൃഹസ്പതിപ്രസൂതാസ്താ നോ മുഞ്ചത്വംഹസഃ .. 1..
യാഃ ഫലിനീര്യാ അഫലാ അപുഷ്പാ യാശ്ച പുഷ്പിണീഃ .
ബൃഹസ്പതിപ്രസൂതാസ്താ നോ മുഞ്ചത്വംഹസഃ .. 2..
ജീവലാ നഘാരിഷാം മാതേ ബധ്നാമോഷധിം .
യാതയായു രുപാഹരാദപ രക്ഷാംസി ചാതയാത് .. 3..
അന്നപതേഽന്നസ്യ നോ വേഹ്യനമീവസ്യ ശുഷ്മിണഃ .
പ്രപ്രദാതാരം താരിഷ ഊർജം നോ ധേഹി ദ്വിപദേ ചതുഷ്പദേ .. 4..
യദന്നമഗ്നിർബഹുധാ വിരാദ്ധി
 രുദ്രൈഃ പ്രജഗ്ധം യദി വാ പിശാചൈഃ .
സർവം തദീശാനോ അഭയം കൃണോതു
 ശിവമീശാനായ സ്വാഹാ .. 5..
അന്തശ്ചരസി ഭൂതേഷു ഗുഹായാം വിശ്വതോമുഖഃ .
ത്വം യജ്ഞസ്ത്വം ബ്രഹ്മാ ത്വം രുദ്രസ്തവം വിഷ്ണുസ്ത്വം വഷട്കാര
ആപോ ജ്യോതീ രസോഽമൃതം ബ്രഹ്മ ഭൂർഭുവഃ സുവരോംനമഃ .
ആപഃ പുനന്തു പൃഥിവീം പൃഥിവീ പൂതാ പുനാതു മാം .
പുനന്തു ബ്രഹ്മണസ്പതിർബ്രഹ്മപൂതാ പുനാതു മാം .
യദുച്ഛിഷ്ടമഭോജ്യം യദ്വാ ദുശ്ചരിതം മമ .
സർവം പുനന്തു മാമാപോഽസതാം ച പ്രതിഗ്രഹം സ്വാഹാ .
അമൃതമസ്യ മൃതോപസ്തരണമസ്യമൃതം പ്രാണേ ജുഹോമ്യമാശിഷ്യാന്തോഽസി .
പ്രാണായ സ്വാഹാ . അപാനായ സ്വാഹാ . വ്യാനായ സ്വാഹാ . ഉദാനായ സ്വാഹാ .
സമാനായ സ്വാഹാ . ഇതി കനിഷ്ഠികാംഗുല്യാംഗുഷ്ഠേന ച പ്രാണേ ജുഹോതി .
അനാമികയാപാനേ . മധ്യമയാ വ്യാനേ . സർവാഭിരുദാനേ . പ്രദേശിന്യാ സമാനേ .
തൂഷ്ണീമേകാമേകഋഷൗ ജുഹോതി . ദ്വേ ആഹവനീയേ .
ഏകാം ദക്ഷിണാഗ്നൗ . ഏകാം ഗാർഹപത്യേ . ഏകാം സർവപ്രായശ്ചിത്തീയേ ..
അഥാപിധാനമസ്യമൃതത്വായോപസ്പൃശ്യ പുനരാദായ പുനരുപസ്പൃശേത് .
സ തേ പ്രാണാ വാഽഽപോ ഗൃഹീത്വാ ഹൃദയമന്വാലഭ്യ ജപേത് .
പ്രാണോ അഗ്നിഃ പരമാത്മാ പഞ്ചവായുഭിരാവൃതഃ .
അഭയം സർവഭൂതേഭ്യോ ന മേ ഭീതിഃ കദാചന .. 1..
ഇതി പ്രഥമഃ ഖണ്ഡഃ .. 1..
വിശ്വോഽസി വൈശ്വാനരോ വിശ്വരൂപം ത്വയാ ധാര്യതേ
ജായമാനം . വിശ്വം ത്വാഹുതഥഃ സർവാ യത്ര
ബ്രഹ്മാഽമൃതോഽസി . മഹാനവോഽയം പുരുഷോ
യോഽംഗുഷ്ഠാഗ്രേ പ്രതിഷ്ഠിതഃ . തമദ്ഭിഃ പരിഷിഞ്ചാമി
സോഽസ്യാന്തേ അമൃതായ ച . അനാവിത്യേഷ ബാഹ്യാത്മാ
ധ്യായേതാഗ്നിഹോത്രം ജോഹോമീതി . സർവേഷാമേവ സൂനുർഭവതി .
അസ്യ യജ്ഞപരിവൃതാ ആഹുതീർഹോമയതി . സ്വശരീരേ യജ്ഞം
പരിവർതയാമീതി . ചത്വാരോഽഗ്നയസ്തേ കിംഭാഗധേയാഃ .
തത്രസൂര്യോഽഗ്നിർനാമ സൂര്യമണ്ഡലാകൃതിഃ സഹസ്രരശ്മി-
പരിവൃത ഏകഋഷിർഭൂത്വാ മൂർധനി തിഷ്ഠതി . യസ്മാദുക്തോ
ദർശനാഗ്നിർനാമ ചതുരാകൃതിരാഹവനീയോ ഭൂത്വാ മുഖേ തിഷ്ഠതി .
ശാരീരോഗ്നിർനാമ ജരാപ്രണുദാ ഹവിരവസ്കന്ദതി . അർധചന്ദ്രാകൃതി-
ർദക്ഷിണാഗ്നിർഭൂത്വാ ഹൃദയേ തിഷ്ഠതി തത്ര കോഷ്ഠാഗ്നിരിതി .
കോഷ്ഠാഗ്നിർനാമാശിതപീതലീഢഖാദിതാനി സമ്യഗ്വ്യഷ്ട്യാം
ശ്രപയിത്വാ ഗാർഹപത്യോ ഭൂത്വാ നാഭ്യാം തിഷ്ഠതി .
പ്രായശ്ചിത്തയസ്ത്വധസ്താത്തിര്യക് തിസ്രോ ഹിമാംശുപ്രഭാഭിഃ
പ്രജനനകർമാ ..
ഇതി ദ്വിതീയഃ ഖണ്ഡഃ .. 2..
അസ്യ ശരീരയജ്ഞസ്യ യൂപരശനാശോഭിതസ്യ
കോ യജമാനഃ . കാ പത്നീ . കേ ഋത്വിജഃ . കേ സദസ്യാഃ .
കാനി യജ്ഞപാത്രാണി . കാനി ഹവീംഷി . കാ വേദിഃ .
കോത്തരവേദിഃ . കോ ദ്രോണകലശഃ . കോ രഥഃ . കഃ പശുഃ .
കോഽധ്വര്യുഃ . കോ ഹോതാ . കോ ബ്രാഹ്മണാച്ഛംസീ .
കഃ പ്രതിപ്രസ്ഥാതാ . കഃ പ്രസ്തോതാ . കോ മൈത്രാവരുണഃ .
ക ഉദ്ഗാതാ . കാ ധാരാപോതാ . കേ ദർഭാഃ . കഃ സ്രുവഃ .
കാജ്യസ്ഥാലീ . കാവാഘാരൗ . കാവാജ്യഭാഗൗ . കേഽത്ര
യാജാഃ . കേ അനുയാജാഃ . കേഡാ . കഃ സൂക്തവാകഃ .
കഃ ശംയോർവാകഃ . കാ ഹിംസാ . കേ പത്നീസംയാജാഃ .
കോ യൂപഃ . കാ രശനാ . കാ ഇഷ്ടയഃ . കാ ദക്ഷിണാ .
കിമവഭൃതമിതി ..
ഇതി തൃതീയഃ ഖണ്ഡഃ .. 3..
അസ്യ ശാരീരയജ്ഞസ്യ യൂപരശനാശോഭിതസ്യാത്മാ യജമാനഃ .
ബുദ്ധിഃ പത്നീ . വേദാ മഹർത്വിജഃ . അഹങ്കാരോഽധ്വര്യുഃ . ചിത്തം
ഹോതാ . പ്രാണോ ബ്രാഹ്മണച്ഛംസീ . അപാനഃ പ്രതിപ്രസ്ഥാതാ .
വ്യാനഃ പ്രസ്തോതാ . ഉദാന ഉദ്ഗാതാ . സമാനോ മൈത്രവരുണഃ .
ശരീരം വേദിഃ . നാസികോത്തരവേദിഃ . മൂർധാ ദ്രോണകലശഃ .
പാദോ രഥഃ . ദക്ഷിണഹസ്തഃ സ്രുവഃ . സവ്യഹസ്ത ആജ്യസ്ഥാലീ .
ശ്രോത്രേ ആഘാരൗ . ചക്ഷുഷീ ആജ്യഭാഗൗ . ഗ്രീവാ ധാരാപോതാ .
തന്മാത്രാണി സദസ്യാഃ . മഹാഭൂതാനി പ്രയാജാഃ . ഭൂതാനി
ഗുണാ അനുയാജാഃ . ജിഹ്വേഡാ . ദന്തോഷ്ഠൗ സൂക്തവാകഃ . താലുഃ
ശംയോർവാകഃ . സ്മൃതിർദയാ ക്ഷാന്തിരഹിംസാ പത്നീസംയാജാഃ .
ഓങ്കാരോ യൂപഃ . ആശാ രശനാ . മനോ രഥഃ . കാമഃ പശുഃ .
കേശാ ദർഭാഃ . ബുദ്ധീന്ദ്രിയാണി യജ്ഞപാത്രാണി . കർമേന്ദ്രിയാണി
ഹവീംഷി . അഹിംസാ ഇഷ്ടയഃ . ത്യാഗോ ദക്ഷിണാ . അവഭൃതം
മരണാത് . സർവാ ഹ്യസ്മിന്ദേവതാഃ ശരീരേഽധിസമാഹിതാഃ .
വാരാണസ്യാം മൃതോ വാപി ഇദം വാ ബ്രഹ്മ യഃ പഠേത് . ഏകേന
ജന്മനാ ജന്തുർമോക്ഷം ച പ്രാപ്നുയാദിതി മോക്ഷം ച
പ്രാപ്നുയാദിത്യുപനിഷത് .. 3..
ഓം സഹ നാവവതു .. സഹ നൗ ഭുനക്തു .. സഹ വീര്യം കരവാവഹൈ ..
തേജസ്വിനാവധീതമസ്തു മാ വിദ്വിഷാവഹൈ ..
ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ..
ഹരിഃ ഓം തത്സത് ..
ഇതി പ്രാണാഗ്നിഹോത്രോപനിഷത്സമാപ്താ ..